همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: محله‌های تهران امروز اگرچه با خیابان‌ها و بزرگراه‌ها محاصره شده و در دل خود انبوهی از آپارتمان‌ها و خانه‌های نونوار را جای داده‌اند، اما در پس این چهره مدرن، برای خود تاریخ و هویتی شنیدنی دارند؛ از دارآباد و تجریش در شمال شهر که روزگاری روستایی خوش آب و هوا بودند در دل گستره شمیران، تا دولاب و طرشت در شرق و غرب تهران امروز که روزگاری با زمین‌های زراعی و باغ‌های سرسبز شناخته می‌شدند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
تصور کنید مجموعه کتابی به دست شما برسد که تاریخچه هر محله را بی‌کم و کاست روایت کند؛ از چهره‌های مشهوری که روزگاری در محله زیسته‌اند تا خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی، یخچال‌ها، آب‌انبارها، سبک زندگی، وجه تسمیه و هرآنچه باید از تاریخچه آن محله بدانید. مجموعه کتاب‌های «محله ما» کار ویژه تهران‌پژوه جوانی است که اگرچه از سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را در این حوزه آغاز کرده، اما مقالات و پژوهش‌های ارزشمندی برای شناساندن تاریخچه این شهر به ساکنانش نگاشته است.
علیرضا زمانی درباره شیوه تحقیق و نحوه نگارش کتاب‌های محله من می‌گوید: «برای نگارش کتاب‌های محله ما و ساخت فیلم برای هر محله یک تیم ۷۰نفره متشکل از محقق، نویسند، عکاس و...زیر نظر معاونت فرهنگی شهرداری تهران تشکیل شد. من به عنوان مدیر تحقیق این پروژه مسئولیت هدایت تیم، نظارت بر محتوا و... را برعهده داشتم. در گام نخست با همفکری تهران‌شناسان، ۲۰۰ محله ذاتی تهران را شناسایی کردیم که در نهایت منجر به چاپ ۱۷۰ کتاب محله ما و ساخت ۱۵۰ فیلم شد.»
زمانی همچنان‌که در پژوهش‌ها و مقالات خود نیز از شیوه تحقیق میدانی بهره می‌برد درباره شیوه نگارش کتاب‌های محله ما می‌گوید: «در گام نخست، سراغ منابع مکتوب درباره محله‌ها رفتیم. در این مرحله کار کتابخانه‌ای انجام شد و تیم تحقیق هرآنچه درباره شخصیت‌ها، اماکن، وقایع تاریخی، فرهنگ، اقلیم، عکس‌ها، اسناد و... در منابع مکتوب وجود داشت را استخراج کرد. علاوه بر پژوهش اینترنتی، یک تیم هم مسئولیت بررسی آرشیو همشهری محله که مجموعه‌ای غنی از اطلاعات هویتی درباره تاریخ محله‌های تهران بود را برعهده گرفت. سپس محققان ما به پشتوانه اطلاعاتی که در مرحله‌های قبل به دست آمده بود، برای کسب اطلاعات بیشتر سراغ چهره‌های معتمد، شورایاران، امامان جماعت و... رفتند و ۲۰۰ محله ذاتی تهران را در گفت‌وگو با هزار چهره معتمد پوشش دادند.»
زمانی پس از مجموعه کتاب‌های محله ما، پژوهش‌های بسیاری درباره تاریخ تهران انجام داده است؛ از پژوهش درباره موقوفات، مشاهیر و علمای تهران و نیز پژوهش‌هایی درباره تاریخ و هویت شهرری و... که در این سال‌ها در روزنامه‌ها و مجلات مختلف به چاپ رسیده است.