اما امسال نوروز دوستداشتنی ما ویژگی جدیدی پیدا کرده و یک افتخار هم به افتخارهایش افزوده: سازمان ملل متحد پس از چند سال قطعنامه روز جهانی نوروز (1 فروردین برابر با 21 مارس) را تحت عنوان «فرهنگ جهانی صلح» به تصویب رساند؛ قطعنامهای که بسیاری از کشورها از جمله ایران، افغانستان، آذربایجان، قزاقستان و ... در تصویب آن نقش داشتند، چرا که این جشنی نیست که فقط در ایران برگزار شود. اگرچه این مردم ایران هستند که نوروز را با بیشتر رسم و رسوم باستانیاش به جا میآورند. جشن نوروز در بسیاری از کشورها برپا میشود، کشورهایی مثل تاجیکستان، افغانستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکیه و ...
مراسم جشن نوروز در قزاقستان
برای اینکه حال و هوای نوروز را در این کشورها بیشتر حس کنیم بازهم سری به اتاق گپ اینترنتی(چت) زدیم و در آنجا به دنبال ردپای نوروز در کشورهای دیگر گشتیم:
آصف از ترکیه می گوید: « در مورد نوروز در ایران زیاد میدانم. درترکیه هم نوروز برگزار
میشود و البته در مناطق کردنشین پررنگتر از جاهای دیگر جشن نوروز برپا میشود. ما هم مراسم خاصی مخصوص آخر زمستان و اول بهار داریم. در روستای ما مردم در آخرین ماه زمستان 4 چهارشنبه را جشن میگیرند. در اولین چهارشنبه همه به کنار آب میروند، صورتشان را میشویند و موهایشان را کوتاه میکنند. در دومین چهارشنبه میهمانی خانوادگی برگزار میکنیم و جشن میگیریم. سومین چهارشنبه که «شال ماسالا» نام دارد به بالای سقف خانهها میرویم و یک چیزی از آن بالا به پایین پرتاب میکنیم. مردم معمولاً روسری، شال، میوه یا پول به پایین پرتاب میکنند اما من عادت دارم هرچیزی را که به دستم برسد پرتاب کنم. آخرین چهارشنبه هم همه از خانهها بیرون میآیند و آتشبازی میکنند.»
چه رسم جالبی! آخرین چهارشنبهشان همان چهارشنبهسوری ماست.
فردانه از تاجیکستان میگوید : «ما در تاجیکستان نوروز را یک هفته جشن میگیریم. اول فروردین همه ما از شهر خارج میشویم و به طبیعت میرویم. البته رسوم دیگری هم هست که فعلاً بیشتر در روستاها جشن گرفته میشود، مثل جشن سمنک پزون (سمنو پزون)، در این جشن شب قبل از روز اول فروردین زنها و دخترها به دور هم جمع میشوند و سمنو میپزند. آنها به دور دیگ سمنو میچرخند و آواز میخوانند.»
مراسم سمنوپزان در تاجیکستان
به فردانه میگویم ما هم در ایران چهارشنبهسوری داریم و به جای اینکه اول فروردین به طبیعت برویم سیزده فروردین این کار را میکنیم.
اما کریشنا چارا از هند میگوید: «من تا به حال از نزدیک شاهد جشن نوروز نبودهام اما یکی از دوستان پاکستانیام تا حدودی مرا با نوروز در پاکستان آشنا کردهاست. در پاکستان مردم لباسهای تمیز و نو میپوشند و شیرینیهای مخصوص درست میکنند.»
قسمتی از آداب و رسوم ایرانی نوروز را برای کریشنا میگویم. او خیلی از این رسوم خوشش میآید و وقتی درباره چهارشنبهسوری میگویم، هیجانزده میشود و میگوید «ما هم در روز جشن هولی(یکی از جشنهای سنتی هند که بر اساس تقویم هندی اولین روز بهار به شمار میرود) آتشبازی میکنیم، اما به جای اینکه از روی آتش بپریم به دور آتش میچرخیم و برای سلامتی دعا میکنیم.»
فیاض از آذربایجان می گوید:« اینجا در آذربایجان مردم خیلی به عید نوروز اهمیت میدهند. من بهترین خاطرات کودکیام به نوروز برمیگردد. ما روزهای قبل از فرا رسیدن نوروز را صرف تمیز کردن خانه و خریدن لباسهای نو میکنیم و جشن و پایکوبی را از شب قبل از رسیدن عید شروع میکنیم.
مراسم نوروز در تاجیکستان
یکی از رسوم ما به غیر از آتشبازی در شب چهارشنبهسوری، فالگوش ایستادن دختران دم بخت است، به این صورت که دخترها پشت دیوار کوچه یا خانهای خودشان را مخفی میکنند و قبل از هرچیز در دلشان نیتی میکنند. وقتی اولین جمله اولین رهگذر به گوششان میخورد نیتشان تعبیر میشود. به همین دلیل است که در این روز همه باید حرفهای خوب بزنند تا دخترهای جوان نیتشان خوب تعبیر شود.»
بازهم چهارشنبهسوری رسم مشترک ایران با یک ملیت دیگر از آب درآمد. البته این رسم فالگوش ایستادن در بعضی قسمتهای ایران هم برگزار میشود.
شنیده بودم که یکی از کشورهایی که نوروز در آن اهمیت ویژهای دارد افغانستان است. اما همه جای چت را زیر و رو کردم و هیچ افغانی در آن پیدا نکردم. خب مهم نبود. در ایران
یک عالمه افغانی باصفا داریم که با یکی از آنها به طور حضوری درباره نوروز صحبت کردم.
بصیر یک باغبان جوان و البته تحصیلکرده است که فعلاً در ایران روزگارش را با باغبانی میگذراند. او از نوروز برایم اینطور میگوید: «با برچیده شدن بساط طالبان، برپایی جشن نوروز در افغانستان از سرگرفتهشد. طالبها از نوروز متنفر بودند و حتی تقویم شمسی در افغانستان معتبر نبود. »
علم «ژنده سخی» ، افغانستان
در هرگوشه از افغانستان مردم با روش خود به استقبال نوروز میروند. مثلاً در مزارشریف علم بزرگی با پارچههای سبز برپا میشود. نام این علم «ژنده سخی» است که مردم آن را نماد امام علی میدانند و در اولین روز نوروز به دور آن جمع میشوند تا حاجت بگیرند.
اما در کابل هم مردم با آغاز نوروز به خیابانها میآیند و علم برپا میکنند و جشن میگیرند.
پختن سمنو، رفتن به سیزده به در و چیدن هفتسین هم در بعضی جاهای افغانستان متداول است.
در کل در افغانستان با فرا رسیدن نوروز حال و هوای شهرها عوض میشود و مردم
به خصوص کشاورزها به استقبال بهار میروند. در اکثر خانهها هم بوی شیرینی میآید چون بیشتر مردم در خانههایشان به مناسبت فرارسیدن نوروز شیرینی میپزند.
در افغانستان مردم زیادی با قومیت و مذهب های متفاوت زندگی میکنند. اما جشن نوروز برای همه آنها مشترک است و از ده روز قبل از فرارسیدن نوروز خودشان را برای این جشن آماده میکنند.»
این هم از نوروز ! این جشن زیبا و باستانی در ایران و در بیشتر خانهها به طور یکپارچه برگزار میشود، با تمام متعلقاتش: چهارشنبهسوری، خانهتکانی، هفتسین، سیزدهبهدر و... و این جمله که شاید بارها در آستانه نوروز ایرانیمان شنیدهایم: هر روزتان نوروز، نوروزتان پیروز!