همشهری آنلاین - محمد ملاحسینی: تونل نیایش با طول کلی بیش از ۱۰ کیلومتر در شهر تهران قرار دارد
این تونل با 2 تونل رفت و برگشت با طول تقریبی 6/7 کیلومتر در بزرگراه نیایش، از حدود 700 متری غرب بزرگراه کردستان آغاز و تا حدود 300 متری شرق بزرگراه مدرس، ادامه دارد.
تونل نیایش که عملیات اجرایی آن به شکل رسمی از ابتدای سال 1390 آغاز شد در دهه فجر سال 1391 به مرحله بهره‌برداری رسید.
این تونل شامل تونل‌های شمالی و جنوبی، تونل کردستان و تونل 04 است که متراژ مجموع این تونل‌ها به همراه تونل‌های دسترسی و ارتباطی 8560 متر و با احتساب رمپ‌ها، طول کلی پروژه احداث تونل نیایش به 10252 متر می‌رسد.
با خاتمه بزرگراه نیایش در تقاطع ولی‌عصر، بار ترافیکی تردد از غرب به شرق، وارد خیابان‌های ولی‌عصر، اسفندیار و بزرگراه مدرس می‌گردد.
همچنین جهت تردد از شرق به غرب نیز بار ترافیکی بزرگراه صدر وارد بزرگراه مدرس و چمران شده و ترافیک سنگینی را به منطقه وارد می‌نماید لذا به منظور حل مشکل ترافیکی منطقه این پروژه با دو تونل رفت و برگشت شرقی و غربی طراحی شده است.
به این ترتیب ترافیک عبوری از بزرگراه صدر از طریق تونل شرقی- غربی به صورت مستقیم به بزرگراه نیایش وارد می‌شود و ترافیک عمده بزرگراه نیایش در مسیر غرب به شرق از طریق تونل بطور مستقیم به بزرگراه صدر می‌رسد.
این پروژه به صورت PC با مشارکت پیمانکاران ایرانشهر و تابلیه به روش NATM در دست اجرا می‌باشد و طراحی پروژه نیز توسط مهندسین مشاور پژوهش عمران راهوار و مشاور اتریشی (D2 Consult) انجام می‌گردد.
مشخصات فنی پروژه:
دو تونل رفت و برگشت مجزا به عرض 16 متر مطابق طرح هندسی پروژه تونل‌های پروژه شامل تونل‌های اصلی و دسترسی و تونل عبور اضطراری(Cross passages) می‌باشد.
مقطع تونل شامل:
- دوخط کامل هر یک به عرض 5/3 متر (به عرض کل14.5 متر)
- یک خط کامل هر یک به عرض 5/3 متر(به عرض کل11 متر)
- یک خط توقف به عرض 5/2 متر
- یک خط پیاده رو به عرض 1 متر
- یک خط ایمنی به عرض 5/0 متر
- لاینینگ: به ضخامت 70 - 50 سانتی متر ( براساس طرح نهایی ممکن است تغییر یابد)
از جمله ویژگی‌های فنی این پروژه، تقاطع تونل‌های مختلف با تونل‌های اصلی آن می‌باشد.
شرح فعالیت‌های کلی پروژه:
- طراحی پروژه (طرح تبدیل به PC گردید)
- تجهیز کارگاه‌ها
- تسطیح و ریشه کنی فضای سبز کارگاه‌ها
- خاکبرداری رمپ‌های دسترسی به تونل‌ها و تحکیم دیواره‌ها
- حفاری تونل‌های دسترسی و تحکیم دیواره‌ها
- حفاری تونل‌های اصلی و تحکیم دیواره‌ها
- نصب تاسیسات تهویه و سیستم‌های روشنایی
- خاکبرداری وکفسازی و آسفالت
- نصب گاردریل و علائم ایمنی
- عملیات تکمیلی
- برچیدن کارگاه ها و تحویل موقت
مزایا و اهداف طرح:
- کاهش آلودگی هوا با کنترل آلایندگی ناشی از 75 میلیون سفر سالیانه در شهر تهران
- جلوگیری از انتشار آلاینده ها در هوا
- افزایش ایمنی سفر با کاهش تداخلات ترافیکی
- فراهم آوردن پناهگاهی مناسب در هنگام وقوع زلزله برای 35000 نفر از شهروندان
- تسهیل تردد
- کاهش مسافت طی شده با تامین مسیر بهترو افزایش سرعت و کاهش زمان توقف
- کاهش آلودگی صوتی
- خروج ترافیک از بافت شهری
- توسعه زیر ساخت ارتباطی شرق - غرب در نیمه شمالی کلانشهر تهران
- توزیع ترافیک ورودی شمال شرق از طریق بزرگراه های پردیس و شهید بابایی
- کاهش تراکم ترافیک در بزرگراه های صدر و مدرس
- بهبود دسترسی شهروندان ساکن شمال شرق به مناطق مرکزی وغربی شهر و بالعکس
ویژگی طرح:
- ساخت پروژه ای منحصر بفرد
- سازه زیرزمینی با جاذبه شهری ماندگار
- اجرای تونل با مجموعه ای از فن آوریهای خاص در حفاری و تحکیم
با این حساب می‌‌توان تونل نیایش را در جمع 20 تونل طویل جاده‌ای دنیا به‌شمار‌آورد. البته بسیاری از تونل‌های جاده‌ای که در لیست تونل‌های طویل بالاتر از تونل نیایش قراردارند، تونل‌های بین‌شهری بوده و اگر بخواهیم صرفاً تونل‌های ساخته‌شده در شهرها را در محاسبات اینچنینی منظورکنیم، قطعاً رتبه تونل نیایش که البته ویژگی‌های منحصربه فردی نیز دارد، در رده‌بندی جهانی ارتقاء پیدا خواهد کرد.
اینکه سطح مقطع تونل در محدوده دوراهی‌ها (Bifurcation) به 447 مترمربع می‌رسد، تجربه‌ای کم نظیر درمقوله تونل‌سازی شهری محسوب می‌شود که متخصصان و کارشناسان داخلی و خارجی نیز بر آن اذعان دارند. تونل نیایش در شهری احداث می‌شود که خاک بستر آن آبرفتی‌بوده و بدین‌لحاظ عملیات حفاری پیچیدگی‌های خاص خودرا به همراه دارد.
درحال حاضر تونل Laerdal به طول بیش از 24 کیلومتر درکشور نروژ طولانی‌ترین تونل جاده‌ای دنیا به‌حساب می‌آید که کار ساخت آن اواخر سال 2000 میلادی به پایان رسیده‌است.
البته نروژی‌ها درزمینه احداث تونل‌های جاده‌ای دارای سابقه‌ای طولانی بوده و پیش‌از این نیز با ساخت تونل‌های Gudvanga و Folgefonn که هر دو بالغ بر 11 کیلومتر طول دارند، خود را در این عرصه مطرح کرده‌اند. آنها سال 2012 تونل Jondal و سال 2014 تونل Toven را که هر دو در حدود 10 کیلومتر طول دارنـد را مـورد بهـره بـرداری قرار خواهند داد.
با‌توجه به مواردی که ذکرشد، جایگاه ارزنده تونل 10 کیلومتری نیایش بیش از پیش مشخص‌می‌شود. حتی در کشور اتریش که مبدع روش حفاری خاص خود به‌نام ( NATM ) در دانش تونل سازی محسوب می‌شود، تنها 2 تونل جاده‌ای بزرگتر از تونل نیایش ( به لحاظ طول ) احداث شده‌است ؛ یکی تونل Arlberg به طول تقریبی 14 کیلومتر که اواخر سال 1978 میلادی افتتاح شد و دیگری تونل Plabutsch به طول بالغ بر 10 کیلومتر که سال 2004 به بهره‌برداری رسید.
همچنین در قاره آسیا بعد از کشورهای چین و ژاپن، ایران سومین کشوری است که اقدام به احداث تونل‌های طویل جاده‌ای کرده و در این زمینه جزو کشورهای پیشرو در این قاره به حساب می‌آید..
درکشور ما تونل موسوم به تونل البرز که طرح آن در آزاد راه جدید تهران - شمال دیده شده و کار ساخت آن از سال 1383 آغاز شده است، با 6300 متر طول دومین تونل جاده‌ای طویل به‌حساب‌می‌آید.
