اگر تا به حال گمان می‌کردید این داروها، استاتین‌ها، فقط کارشان پایین آوردن چربی خون است و گاهی با خودتان فکر می‌کردید «حالا پایین هم نیامد، نیامد، دنیا که زیر و رو نمی‌شود»، بنشینید پای صحبت محققان از سراسر دنیا، ژاپن، استرالیا، انگلستان و آمریکا، که درباره این گوهر نامکشوف، چه‌ها که نمی‌گویند!
جمع‌بندی این مطالعات این است: قهرمانی که در لحظات آخر، درست در جاهایی که انتظارش را ندارید، به کمک شما می‌آید و دشمن را، که نوعی بیماری است، نابود می‌کند یا حداقل او را به ضعف می‌کشاند.
تا پیش از این، تجویز استاتین‌ها محدود به بیمارانی می‌شد که بیماری قلبی اثبات شده داشتند و پزشکان می‌خواستند با این داروها و با پایین آوردن کلسترول بد خونشان، از عود یا پیشرفت آن جلوگیری کنند.
اما تازه‌ترین مطالعات، موجب شده محققان مؤسسه قلب انگلستان، در توصیه‌های قبلی خود به متخصصین تجدید نظر کنند و مصرف این داروها را برای همه بیماران در معرض خطر که بالای 40 سال دارند، مفید بدانند.
آنها می‌گویند این داروها می‌توانند خطر حمله‌های قلبی، سکته قلبی و نیز سکته مغزی را کم کنند و به این ترتیب میزان جراحی‌های قلبی را، که عوارض خاص خود را دارند، کمتر کنند؛ وقتی کلسترول بد خون کم شود، کلسترولی که دوست دارد در دیواره رگ‌ها رسوب کند و راه عبور خون را ببندد، چه انتظار دیگری دارید؟
قهرمان وارد می‌شود
انجمن فشار خون هم از این دسته داروها و نیز توصیه مؤسسه قلب انگلستان استقبال می‌کند.
محققان در این انجمن به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف استاتین‌ها همراه با داروهای کاهنده فشار خون می‌تواند خطر حمله قلبی را در افرادی که فشار خون بالا دارند، بدون توجه به میزان کلسترول خونشان، به کمتر از نصف برساند.
این برای بیمارانی که هم چربی بالا دارند و هم فشار خون بالا، یک فرصت طلایی است: استاتین می‌خورند تا از خطر هر دو بیماری کم کنند.
استاتین با سرطان هم می‌جنگد
با خودتان می‌گویید استاتین داروی کاهنده چربی خون است، این چه ربطی به سرطان دارد؟ حق با شماست، اما این نتیجه تحقیقات دانشمندان در دانشگاه جانز‌هاپکینز آمریکاست: استاتین‌ها از احتمال بروز سرطان پیشرفته پروستات، تا حد قابل توجهی، کم می‌کنند. آنها با بررسی بیش از 35 هزار مرد، دریافتند گروهی که برای پایین آوردن چربی خونشان استاتین مصرف می‌کردند، نصف گروه دیگر به سرطان پیشرفته پروستات مبتلا شده‌اند.
البته تعداد موارد کلی سرطان در بین این دو گروه چندان تفاوتی نداشت. فقط تعداد موارد «پیشرفته» در گروهی که این داروها را مصرف کرده بودند، پایین آمده بود. جالب این که هر چه زمان مصرف دارو در این افراد بیشتر بود، احتمال پیشرفته شدن سرطان هم در آنها کمتر می‌شد.
استاتین علیه آرتریت روماتوئید
در بیماری التهاب روماتیسمی مفاصل، که اسم علمی‌تر آن «آرتریت روماتوئید» است، بافت مفصلی، بیش از حد تولید می‌شود و همین باعث التهاب، تورم و درد مفاصل می‌شود. اینجا هم همان استاتین‌های معروف قصه ما وارد صحنه می‌شوند و التهاب مفاصل را کم می‌کنند.
این، حاصل مطالعه محققان ژاپنی است. بررسی‌های آنها نشان داده که استاتین‌ها می‌توانند موجب مرگ سلولی (آپوپتوز) در سلول‌های طبیعی و سرطانی شوند.
نوع خاصی از استاتین‌ها به نام «فلوواستاتین» می‌تواند همین نقش را به طور ویژه در سلول‌های مفصلی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ایفا کند. به عبارت دیگر باعث خودکشی این سلول‌های مزاحم و دردسرساز می‌شود.
نکته‌ای که در این بررسی‌ها مشترک است این است که این تأثیرهای رنگارنگ را از استاتین‌ها وقتی می‌بینیم که در غلظت‌های بالا از آنها استفاده شود. غلظت‌هایی بسیار بیشتر از آن که به طور معمول برای پایین آوردن کلسترول خون تجویز می‌شود.
گرچه محققان امیدوارند در آزمایش‌های بعدی، بتوانند از غلظت‌های کم هم از این نوع فایده‌ها بگیرند.
آزمایش‌های بیشتری برای تأیید قوی‌تر این نظریه و این اثرها لازم است، اما اگر نهایتاً استاتین‌ها بتوانند از همه این آزمایش‌ها سربلند بیرون آیند، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف استاتین‌ها، یک تیر و دو نشان است. به این معنی که در بیمارانی که آرتریت روماتوئید دارند، باعث می‌شود هم التهاب مفصل‌هایشان آرام بگیرد و هم احتمال بروز حمله قلبی در آنها کم شود، حالا چه کلسترول خونشان بالا باشد و چه نباشد.
کافی است شیر آب را باز کنی!
برخی پزشکان آن قدر درباره فایده‌های این گروه دارویی هیجان زده (و به نوعی جوگیر) شده‌اند که به شوخی پیشنهاد کرده‌اند برای بهره بردن عموم مردم از فایده‌های متنوع استاتین‌ها، این دارو باید به آب لوله‌کشی شهری اضافه شود!
محققان دانشگاه سیدنی و آکسفورد، در یک طرح مشترک که اخیراً در نشریه «لانست» منتشر شده، اعلام کرده‌اند افرادی هم که کلسترول بالا ندارند، می‌توانند از مصرف این داروها بهره ببرند.
آنها می‌گویند کاهش کلسترول بد یا همان LDL خون تا 5/1 میلی مول در لیتر می‌تواند خطر حمله قلبی را حداقل تا یک سوم پایین بیاورد. در حالی که هم اکنون LDL زیر3 میلی مول را طبیعی می‌دانند. طبق این بررسی، هر چه میزان کاهش کلسترول پس از مصرف استاتین بیشتر باشد، نشان می‌دهد که فایده‌های بیشتری به فرد رسیده است.
نتیجه این مطالعه، یک نکته کوچک، اما مهم را در خود پنهان دارد و آن این که چرا توصیه می‌شود برای پیشگیری از حمله قلبی، علاوه بر استفاده از داروهای پایین آورنده چربی خون، به رژیم کم چربی هم پای بند باشیم.
اولاً چون استاتین جلوی تولید کلسترول بد را نمی‌گیرد، بلکه روند تولید آن را متوقف می‌کند. پس هرچه کلسترول کمتر وارد بدن شود، به نفع خودمان است. دوم این که هر چه کاهش کلسترول بیشتر باشد، نقش استاتین در پیشگیری از بیماری‌های قلبی، پررنگ تر می‌شود.
هنر استاتین بگفتی، عیبش نیز بگوی
با این که داروها باید از مراحل متعدد آزمایش‌ها بگذرند تا اجازه پیدا کنند وارد بازار دارویی شوند، ولی هیچ دارویی بی عارضه نیست. هیچ آزمایش و مطالعه‌ای نشان نداده که استاتین باعث بیشتر شدن خطر نوع خاصی از بیماری یا سرطان شود.
تنها در موارد نادری، ممکن است باعث بروز درد و ضعف عضلانی شود که صد البته عارضه‌ای نیست که نتوان آن را در برابر این همه فایده‌هایی که برای استاتین‌ها شمردیم، تحمل کرد.
محققان اطمینان خاطر می‌دهند که مصرف این دارو برای گروه‌های مختلف، مثل زنان، سالمندان، بیماران مبتلا به دیابت یا افراد با سابقه سکته مغزی یا قلبی، مؤثر است و می‌تواند به آنها برای زندگی سالم‌ترکمک برساند.
بنابراین افرادی که این داروها برایشان تجویز شده، می‌توانند با اطمینان خاطر دو چندان، از این که داروی مفید استفاده می‌کنند، به مصرفشان ادامه دهند. البته امیدواریم این نوشته باعث نشود که آن را به دوستان و آشنایانشان هم توصیه کنند!
