راستی این چیزها را از کجا می‌دانستند؟ آن موقع که نه اینترنتی بود و نه تلویزیون و رادیویی، چه‌طور می‌دانستند آب و هوای روزهای بعد چه‌طور خواهد بود؟
خیلی راه دور نرویم، تا همین چند دهه‌ی قبل، نه خبر از ماهواره‌ی هواشناسی بود و نه رایانه‌هایی که به‌طور خودکار، آب و هوای چند روز آینده را پیش‌بینی کنند. آن‌وقت، آدم‌هایی بودند که علم هواشناسی را به‌طور تجربی یا علمی یاد گرفته بودند و با نگاه‌کردن به آسمان، می‌فهمیدند فردا قرار است توفان شود یا برف بیاید! درست است که فناوری امروز دنیا آن‌قدر پیشرفت کرده است که با کمک آن به‌راحتی می‌توان وقوع توفان و سیل و برف و بوران را با دقت بالایی در روزها و ساعت‌های آتی پیش‌بینی و از خیلی خرابی‌ها و تلفات جلوگیری کرد، اما هنوز هم تماشای آسمان و پیش‌گویی‌های سنتی برای خودش لذتی دارد! دانشی که با دانستن چند روش ساده می‌توان مقدمات آن را یاد گرفت. البته بگذریم که اگر آلودگی‌های نوری و صوتی و هوایی بگذارند آسمانی شفاف و قابل رصد و بررسی باقی بماند!
* * *
سفید و تماشایی مثل ابر
آدم از تماشایشان سیر نمی‌شود، همین سفیدهای بامزه که کلی اطلاعات درباره‌ی آب و هوا می‌دهند. ابرها انواع و اقسام دارند و برای دانستنشان باید کلی خواند و یاد گرفت!
ابرهای پنبه‌ای: ابرهایی که شبیه کپه‌های گل‌کلم یا پنبه هستند، نشان از باران دارند. این ابرها که به کومولوس معروفند، در نزدیکی جو زمین تشکیل می‌شوند و اگر آن‌ها را دیدید، به احتمال زیاد باران را هم خواهید دید!
ابری به این‌ور، ابری به آن‌ور: اگر ابرهایی را دیدید که در جهات مختلف در حال حرکتند، بدانید که آب و هوا چندان مساعد نیست. مثلاً اگر تکه ابری به سمت شرق و تکه‌ای دیگر به سمت غرب در حال حرکت بود، احتمالاً باید منتظر تگرگ باشید.
ابرهای پَر مانند: به این ابرها «سیروس» یا «سایروس» می‌گویند. ابرهایی نازک و پَر مانند که اگر مثل نوارهایی پراکنده باشند، آسمان صاف خواهد بود، اما اگر تعدادشان زیاد باشد و آسمان با آن‌ها پوشیده شود، احتمالاً تا ۳۶ساعت بعد، هوا مساعد نیست و باران خواهد بارید.
توده‌ی بزرگ و انبوه: اگر توده‌ی بزرگی ابر با قطر زیاد دیدید، بدانید که در آن منطقه به احتمال زیاد رعد و برق خواهد زد. این ابرها شبیه کوهی بزرگ یا برجی بلند ظاهر می‌شوند و بیش‌تر با باران شدید و صاعقه همراه هستند. این ابرها به «کومولونیمبوس» معروفند.
برف و بارانی در راه: ابرهایی یک‌دست که کل آسمان را می‌پوشانند، اما آن‌قدر نازک‌اند که آفتاب یا ماه از پشت آن‌ها پیداست. این ابرها معمولاً نشان می‌دهند که در ۱۲ تا ۲۴ ساعت آینده هوا خوب است، اما اگر هوا سرد باشد، احتمال بارش برف و باران وجود دارد.
* * *
گیاهان رطوبت‌سنج
از رطوبت هوا خیلی چیزها را می‌توان فهمید که به شرایط جغرافیایی هرمنطقه بستگی دارد. بعضی از گیاهان به رطوبت حساسند. مثلاً برگ‌های درختان افرا و بلوط در رطوبت بالا فِر می‌خورد. فلس‌های مخروط کاج هم در رطوبت زیاد، بسته و در آب و هوای خشک، باز می‌شود.
* * *
بارانی شاید، وقتی رنگین‌کمان برآید
معمولاً رنگین‌کمان از تمام شدن باران و پدید آمدن آفتاب خبر می‌دهد، اما نه همیشه! بیش‌تر جبهه‌های توفانی از غرب به شرق حرکت می‌کنند. وقتی در غرب رنگین‌کمان تشکیل شود، رطوبت و باران در راه است. از طرف دیگر اگر رنگین‌کمانی زمان غروب خورشید و در شرق رخ دهد، می‌توانید منتظر یک روز آفتابی باشید. اما اگر هنگام صبح رنگین‌کمانی دیدید، به خبرهای هواشناسی گوش کنید، احتمالاً آب و هوای عجیبی در راه خواهد بود!
* * *
آسمان قرمز و ناگفته‌ها!
اگر هم‌زمان با غروب آفتاب، زمانی که به غرب نگاه می‌کنید، آسمان قرمز باشد، هوایی خشک با فشار زیاد در حال جابه‌جا کردن ذرات گرد و خاک است و هوای پایداری در راه خواهد بود. اما با نزدیک شدن به زمان طلوع خورشید اگر در شرق، آسمان قرمز باشد، آب و هوای خشک شما را پشت سر گذاشته و رطوبت و باران در راه است. اگر هوا سرد باشد، احتمال بارش برف، بیش‌تر می‌شود.
* * *
بوی خوش گیاهان!
از روی بوی گیاهان هم می‌توان آب و هوا را پیش‌بینی کرد. البته اگر شامه‌ای قوی داشته باشید. وقتی فشار هوا کاهش می‌یابد و احتمال بارندگی بالا می‌رود، بیش‌تر گیاهان، موادی از خودشان دفع می‌کنند که بویی مثل کود می‌دهد. مرداب‌ها هم در هوای کم فشار، بویی شبیه فاضلاب پخش می‌کنند که از روی آن می‌توان متوجه احتمال وقوع توفان شد.
* * *
گاهی به ماه نگاه کن!
در فصل‌های بارانی، اگر ماه صاف و شفاف دیده شود، به این معناست که هوای کم فشار، گرد و غبار را دور کرده و احتمال بارندگی وجود دارد. اگر حلقه‌ای درخشان دور ماه دیدید، انتظار باران و برف در چندروز آینده را داشته باشید!
* * *
هوووو، هوووو، باد می‌آید!
هرمنطقه بادهای مخصوص به خودش را دارد که برای ساکنان معمولاً شناخته شده‌اند. از روی جهت و شدت باد، می‌توان آب و هوا را پیش‌بینی کرد. کشور ما دارای تنوع آب و هوایی زیادی است و اگر می‌خواهید از روی باد، هوای چندروز آینده را پیش‌بینی کنید، اول باید بادهای منطقه‌ی خودتان و ویژگی‌هایش را بشناسید!
* * *
حیوانات را دریابید!
بیش‌تر پرندگان معمولاً قبل از باران ساکت می‌شوند و کم‌تر سر و صدا می‌کنند. مرغ‌های دریایی اگر آمدن توفان را احساس کنند، دست از پرواز می‌کشند و در ساحل پناه می‌گیرند. خیلی از پرنده‌ها با کاهش فشار هوا، گوششان دچار مشکل می‌شود، برای همین در ارتفاع کم‌تری پرواز می‌کنند.
گاوها قبل از آمدن توفان معمولاً روی زمین ولو می‌شوند! اگر احساس کنند که هوای مساعدی در راه نیست، به هم نزدیک می‌شوند! گربه‌ها تمایل دارند قبل از آمدن باران، گوش‌هایشان را تمیز کنند. مورچه‌ها هم قبل از آمدن باران به سرعت خانه‌ای روی شیب می‌سازند.
* * *
اطلاعاتتان را بالا ببرید
روش‌های دیگری هم هست که با دانستن آن‌ها می‌توانید پیش‌بینی دقیق‌تری از وضعیت آب و هوا داشته باشید. مثلاً اگر آتش روشن کنید و دود آن حرکت چرخشی داشته باشد، نشان دهنده‌ی کم شدن فشار هوا و احتمال بارندگی است. یا اگر هنگام طلوع خورشید، علف‌ها را ببینید که رویشان شبنم نیست، این موضوع نشان دهنده‌ی ابر و باد و احتمال بارندگی است. اما اگر روی علف‌ها شبنم باشد، احتمالاً آن روز خبری از باران نیست! البته همه‌ی این‌ها به اقلیم هر منطقه هم بستگی دارد!
