شهید محمود صارمی خبرنگار ایرانی و مسئول دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف بود که در سال ۱۳۷۷ در جریان کشتار دیپلمات‌های ایرانی در مزار شریف کشته شد و شورای فرهنگ عمومی کشور در اولین سالگرد این رخداد، ۱۷ مرداد ماه را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.
وجه نامگذاری سالروز شهادت یک خبرنگار به عنوان «روز خبرنگار» نه تنها یادآور جایگاه پاسداشت فرهنگ ایثار و شهادت در فرهنگ کشورمان است بلکه می‌تواند اشاره‌ای به برخی از مشخصه‌های مشترک بین شهید و خبرنگار نیز داشته باشد که خلوص و شجاعت از این ویژگی‌هاست؛ خلوص در جریان انعکاس خبر و شجاعت در مسیری که خبرنگار را آماده شهادت در راه آرمان‌های خود هم می‌کند.
از زمان نامگذاری رسمی یک روز از سال به عنوان «خبرنگار»، گرامیداشت خبرنگاران نیز سامانی به خود گرفته است به گونه‌ای که سال‌هاست همزمان با هفدهم مرداد ماه، اهالی فرهنگ و سیاست و آنها که اهمیت مأموریت و رسالت خبرنگاران در انعکاس درست و سریع پیام را می‌دانند، فعالیت اصحاب قلم در رسانه که بی ادعا به این فعالیت شبانه‌روزی اهتمام دارند را ارج می‌نهند.
خبرنگاری نیز مانند معلمی، از جمله اموری است که برخی آن را شغل، عده‌ای منزلت و بسیاری نیز آن را فراتر از یک حرفه، بلکه رسم عاشقی می‌دانند؛ عشق به آگاهی‌رسانی، تأثیرگذاری و بسیاری دیگر از صفاتی که در منظومه این عشق قرار می‌گیرند. این گونه است که هر آینه که تعلیم و تربیتی است، معلمی هم است و هر جا پیام، فرستنده و گیرنده و امکانی برای انتقال پیام وجود داشته باشد، هر شهروندی می‌تواند خبرنگار باشد.
با این نگاه، شناسایی سابقه خبرنگاری در ایران محدود به سابقه ظهور و فعالیت مطبوعات در این سرزمین نمی‌شود اما در صورت لحاظ نمودن استانداردهای خبرنگاری به عنوان یک حرفه، دایره افرادی که این عنوان شامل حال‌شان می‌شود محدودتر خواهد شد؛ شاید همین طور است که تاریخ‌نگاران و پژوهشگران، اولین‌هایی را در عرصه خبرنگاری معرفی کرده‌اند.
این مجال، ضمن گرامیداشت یاد شهید صارمی و روز خبرنگار، فرصتی است تا چکیده‌ای از جستجوی سابقه خبرنگاری در ایران یادآوری شود.
در میان مقاله‌های منتشر شده از سوی دانشگاهیان، به نام ابوالفضل بیهقی برمی‌خوری که از این مورخ قرن پنجم هجری قمری به عنوان اولین خبرنگار تمام عیار ایرانی نام برده شده و بخاطر استعداد بیهقی در مشاهده، ثبت جزئیات، به تصویر کشیدن وقایع و ...، به عنوان پایه‌گذار سبکی از خبرنگاری معرفی شده است. (اصغر بیرانوند، جمیله اخیانی، دانشگاه زنجان)
همچنین استاد سید فرید قاسمی، پژوهشگر تاریخ مطبوعات ایران در کتاب مطبوعات ایرانی خود، اولین روزنامه‌نگار زن ایران را معرفی کرده و آورده است: «اولین زن مطبوعات ایران، عزت ملک خانم دختر امامقلی میرزای عماد الدوله دولتشاهی است...؛ نقش این زن همچنین در تاریخ عکاسی ایران انکارناپذیر است و او را به عنوان اولین عکاس زن ایران هم می‌شناسند».
اهالی رسانه از غلامرضا رهبر به عنوان اولین خبرنگار جنگ تحمیلی در ایران و اولین گزارشگر شهید صدا و سیما نام می‌برند که در سال ۱۳۶۵ با اصابت ترکش و در منطقه عملیاتی کربلای ۵ به شهادت رسید.
محمد خامه‌یار نیز در کتاب «اولین‌های دفاع مقدس» نیز در معرفی اولین خبرنگار شهید رسانه‌ها، اولین شهیدان روزنامه‌های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران را به این شرح معرفی کرده است:
• اولین شهید روزنامه کیهان در دفاع مقدس، شهید یوسف نصوحی‌پور عضو تحریریه این روزنامه بود که در عملیات «دب حران» در چهاردهم آبان ماه ۱۳۵۹ به شهادت رسید.
• اولین خبرنگار شهید روزنامۀ اطلاعات در دفاع مقدس نیز شهید ایرج ایزدپناه بود که ۱۸ دی ماه ۱۳۵۹ در جبهۀ «هویزه» به شهادت رسید.
• اولین خبرنگار روزنامه جمهوری در دفاع مقدس، شهید فتح‌الله ژیان‌پناه بود که در دوم آبان ماه سال ۱۳۵۹ در «سرپل ذهاب» به شهادت رسید.
• اولین خبرنگار و گزارشگر خبرگزاری جمهوری اسلامی شهید حسین فرهادی کوهپایی بود که در دهم مهر ۱۳۵۹ در منطقه «موسیان» در غرب کشور به شهادت رسید.
نظر شما