امید به زندگی؛ تهران و گیلان بالاترین، سیستان و بلوچستان پایین‌ترین

امید به زندگی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه سلامت محسوب می‌شود و می‌توان آن‌را متوسط عمر افراد کشور محسوب کرد.

اعظم دخت رحیمی، مسئول اداره جمعیت وزارت بهداشت در مورد این آمار به همشهری توضیح می‌دهد: امید به زندگی را می‌توان میزان متوسط سال‌هایی که انتظار می‌رود یک فرد در یک کشور به آن عمر برسد، تعریف کرد.

وی می‌افزاید: آمارگیری‌ که‌ در سال‌ 57انجام‌ گرفت‌، امید به‌ زندگی‌ مردم ‌ایران‌ را 57 سال‌ نشان داد اما طبق آخرین بررسی غیر رسمی وزارت بهداشت در سال 82، سن امید به زندگی در مردان به 70 و در زنان به 73 سال رسیده است.

وی در پاسخ به سوال همشهری در مورد انتشار آخرین گزارش سن امید به زندگی به تفکیک استان‌های کشور، می‌گوید: طبق آمارهایی که بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران اعلام
می شود، وزارت بهداشت با انجام محاسبات ریاضی سن امید به زندگی را تعیین و اعلام می کند، اما به دلیل اینکه آمار آخرین مرگ و میر در کشور هنوز از سوی مرکز آمار ارسال نشده، ما قادر نخواهیم بود که میزان سن امید به زندگی را به تفکیک استان‌ها اعلام کنیم.

وی آخرین آمارها در این مورد را مربوط به سال 75 می‌داند، که بر اساس آن، بالاترین میزان امید به زندگی مربوط به تهران و گیلان و پایین ترین مربوط به سیستان و بلوچستان است.

البته بر اساس آخرین گزارش غیر رسمی وزارت بهداشت، تحلیل شاخص‌های توسعه انسانی مبتنی بر جنسیت در استان‌های کشور در سال 82 نشان می‌دهد که متوسط امید به زندگی زنان در کشور 70.4 سال بوده در حالی‌که متوسط امید به زندگی مردان در همان سال برابر 67.6 سال بوده‌ است.

همین آمارهای غیر رسمی می‌گوید کاهش‌ شاخص‌ مرگ‌ و میرکودکان‌ زیر 5 سال‌ از 115 مورد مرگ‌ در هزار تولد به‌ 34 مورد رسیده‌است‌، شاخص‌ مرگ‌نوزادان‌ از بدو تولد تا یک‌ سالگی‌ از 400 نفر به 5.18 نفر کاهش‌ یافته‌ و میزان مرگ‌ و میر مادران‌ ناشی‌ از عوارض‌بارداری‌ نیز از 237 مورد در هر هزار تولد به 5.35 درصد کاهش‌ یافته‌ است.

درسال 82 در تمام استان‌ها بدون استثنا میزان امید به زندگی زنان بیشتر از امید به زندگی مردان بوده است.

بیشترین فاصله امید به زندگی بین مردان و زنان، مربوط به استان‌های فارس با 2.3 سال، آذربایجان شرقی 2.2 سال، مازندران 2.1 سال و بوشهر 2 سال بوده و کمترین اختلاف فاصله در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با 0.3 سال، لرستان با 0.8 سال، سیستان و بلوچستان با 0.8 سال و خراسان با 0.9 سال بوده ‌است، در حالی‌که متوسط کشوری اختلاف امید به زندگی زنان و مردان 2.8 سال است.

رحیمی می‌افزاید: مهم‌ترین عامل اثر گذار بر روی کاهش یا افزایش سن امید به زندگی، مرگ‌و‌میر نوزادان و کودکان زیر یک و 5 سال است.

وی وضعیت ایران را نسبت به کشورهای منطقه مطلوب ارزیابی کرده و می‌گوید: میانگین سن امید به زندگی در کشورهای توسعه یافته در زنان 84.6 و در مردان 78.6 سال است و درکشورهای توسعه نیافته در زنان 67 سال و در مردان 65 سال است که متوسط این سن در کل جهان، 72 سال برای مردان و 76 برای زنان اعلام شده است.

مسئول اداره جمعیت وزارت بهداشت با بیان این‌که پیش بینی می شود برای 43 سال آینده (یعنی سال 2050 میلادی) سن امید به زندگی در ایران، در زنان به 81.8 و در مردان به 76 سال برسد،  علت پایین تر بودن سن امید به زندگی مردان نسبت به زنان را حوادث کار، سکته، بیماری های قلبی عروقی وتصادفات اعلام کرده و می‌گوید: بر اساس آخرین نتایج تحقیقات وزارت بهداشت، 15.7 درصد از امید به زندگی مردان و 17.5 درصد از امید به زندگی زنان ایرانی به علت ناتوانی جسمانی از دست می‌رود؛ طوری‌که امید به زندگی توأم با سلامت برای مردان ایرانی 56.1 و برای زنان ایرانی 59.1 سال است.

آمار سازمان جهانی بهداشت چه می‌گوید

گفته‌های مسئول اداره جمعیت در حالی است که بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی از ارزیابی کیفی نظام سلامت ایران، شاخص امید به زندگی در مردان ایرانی 67 سال است و در زنان 71 سال است.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت که بر مبنای اطلاعات سال 2005 میلادی منتشر شده است، احتمال مرگ برای گروه مردان در سنین 15 تا 60 سالگی 180 در هزار نفر جمعیت در سال است و همین شاخص برای زنان در این مقطع سنی112 در هزار نفر جمعیت است.

بر اساس این گزارش میزان مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در ایران هم 36 مرگ در هر هزار نفر جمعیت و همین شاخص برای اطفال 31 مرگ در هزار نفر جمعیت برآورد شده است.

در همین گزارش اشاره شده است که میزان مرگ و میر نوزادان در ایران در سال 2004 معادل 19 در هزار تولد زنده و میزان مرگ و میر مادران نیز در همین سال 76 در هر هزار تولد زنده است.

سازمان بهداشت جهانی در این گزارش همچنین اعلام کرده است که با وجود شیوع بیماری ایدز در ایران به میزان 133نفر در هر 100هزار نفر جمعیت، میزان مرگ و میر ناشی از ایدز در ایران 2 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در سال است، همچنانکه میزان مرگ و میر ناشی از سل در ایران 2.7 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت برآورد شده است.

در این گزارش، میزان مرگ و میر وابسته به سن برای بیماریهای غیر واگیر در ایران 742 نفر، میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق وابسته به سن 466 نفر، مرگ و میر وابسته به سن ناشی از سرطان 113 نفر و میزان مرگ و میر ناشی از حوادث در ایران نیز 113 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت ارزیابی شده است.

براساس همین گزارش، امید به زندگی در ژاپن در سال  ۲۰۰۴ میلادی  ۸۲ سال بوده است که بالاترین حد در جهان شمرده می‌شود و در نقطه مقابل ژاپن، امید به زندگی در کشور زیمبابوه در حد  ۳۶سال است که در پایین‌ترین سطح در میان  ۱۹۲کشور عضو این سازمان قرار دارد.

در این میان، کشور ما رتبه 133 را دارد و بر پایه این گزارش، در همین سال امید به زندگی در کشور افغانستان و ۲۶ کشورآفریقایی به کمتر از  ۵۰ سال رسیده است..

اعظم دخت رحیمی، مسئول اداره جمعیت وزارت بهداشت، با اشاره به اینکه سن امید به زندگی، یکی از شاخص‌های توسعه انسانی به شمار می رود، می‌گوید: افزایش این سن بر روی توسعه کشورها نقش بسزایی دارد و بر روی مجموع عواملی که برای رشد کشورها مورد نیاز است اثر می گذارد و از وظایف بخش سلامت اندازه‌گیری شاخص‌های سلامت در کشور و ارائه توزیع آنها در ابعاد اجتماعی و جغرافیایی برای انجام مداخله‌های هدفمند برای گروه‌های خاص جمعیتی و برنامه‌ریزی‌های منطقه است.

این در حالی است که به گفته کارشناسان، ما در کشورمان برای بدیهی‌ترین چیزها آمار مشخص و قابل استنادی نداریم و بین آمارهای غیر رسمی و آمارهای اعلام شده از سازمان های رسمی تفاوت‌های فاحشی وجود دارد.

به نظر می‌رسد حداقل در مورد آمارهای مربوط به سلامت مردم، باید اهتمام بیشتری وجود داشته‌باشد.