جشن گرفتن روز تولد همیشه اتفاق خاصی است اما رسیدن به سن 18 سالگی برای اکثر ما اهمیت خاصی دارد و امروز، 29 آبان ماه، همان سالروز تولد خاص را برای پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک جشن می‌گیریم. این سند مهم حقوق بشری که تقریبا توسط تمامی کشورهای جهان به جز ایالات متحده آمریکا و سومالی پذیرفته شده است، مهمترین چارچوب حقوقی بین‌المللی برای تحقق کرامت انسانی در دوران کودکی است.
مسئولیت‌های دولت‌ها و جوامع برای ایجاد شرایط زندگی اجتماعی مناسب که در آن کودکان امکان رشد در سلامتی، خوشحالی و با تحصیلات را پیدا کنند، در این سند مشخص شد ه‌است و یک‌سری معیارها و استانداردهای حقوقی و سیاسی بین‌المللی را جهت به وجود آمدن جامعه دوستدار کمک ایجاد می‌کند.
دولت ایران پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک را در تاریخ 14 شهریور ماه 1370 امضا کرد و مجلس آن را در اول اسفند ماه 1372 به تصویب رساند. امسال همچنین ایران پروتکل اختیاری کنوانسیون حقوق کودک درباره خرید و فروش، فحشا و هرزه‌نگاری کودکان را تصویب کرد.
این در شرایطی است که تمامی دولت‌هایی که پیمان‌نامه را امضا و تصویب می‌کنند می‌توانند روی آن تحفظ داشته باشند با این شرط که شروط مطرح شده در تعارض با روح کنوانسیون نبوده و در عین حال اصول آن را نقض نکند. اگر کشوری عضو معاهده‌ای شود اما در همان حال اعلام کند که نمی‌خواهد معاهده را اجرا کرده یا از آن پیروی کند، یک تناقض منطقی به وجود می‌آید.
حق شرط کلی و نامشخص بر پیمان‌نامه حقوق کودک همان‌گونه که ایران مطرح کرده است، شرایط نامناسبی را ایجاد می‌کند: این نوع خاص از حق شرط مشخص نمی‌کند که کدام یک از استانداردهای بین‌المللی مشخصا برای کودکان در یک کشور پیاده خواهد شد و کدام یک از این حقوق قابل قبول نخواهد بود.
برای اجتناب از این مشکل باید مشخص شود که کدام یک از مفاد پیمان‌نامه توسط دولت به اجرا درمی‌آید و کدام یک نه، تا از ایجاد ابهام و سردرگمی برای کودکان و تمامی کسانی که دغدغه کودکان را دارند، اجتناب شود.در این میان حق شرط کلی ایران روی پیمان‌نامه اساساً از نقطه نظر اسلامی مورد توجه قرار می‌گیرد.
برای مشخص کردن روابط بین اسلام، شریعت و حقوق کودک، یونیسف ایران به طور فزاینده‌ای به محققان مذهبی و دانشگاهی مشهوری نظیر دانشگاه‌الازهر در قاهره و دانشگاه مفید در قم رو آورده است. یونیسف به ویژه امیدوار است که این فعالیت‌ها به اجرا شدن ماده 37 پیمان‌نامه در ایران کمک کند.
به نظر من هیچ زمینه اصولی وجود ندارد که برپایه آن تصور شود اسلام و حقوق کودک مفاهیمی متناقض هستند و اصولاً چرا اسلام و حقوق کودک باید تناقض داشته باشند؟ اسلام دین همبستگی و تفاهم است. اسلام دینی است که آموزش، بهداشت، سلامتی و حمایت از ضعفا و بهبود وضعیت کودکان را ترویج می‌دهد. اسلام مسئولیت جامعی را متوجه بزرگسالان می‌کند تا هر آنچه در توان دارند انجام دهند تا کودکان در سلامت، آموزش، شادی و تحت حمایت بزرگ شوند.
اسلام همچنین دینی است که انسانیت را فارغ از زن یا مرد بودن یا بزرگ و کوچک بودن ارج نهاده و از آن دفاع می‌کند . در کل اسلام حقوق و تکالیفی را برای کودکان و بزرگسالان قائل است. از این‌رو عرصه وسیعی برای گفت‌وگو و تفاهم بین حقوق جهانی وکودکان، اعتقادات مذهبی و اصول اسلامی وجود دارد.
حقوقی که در پیمان‌نامه حقوق کودک تصریح شده‌اند، می‌توانند روی کاغذ آورده شوند. اما این کافی نیست و باید اقداماتی در حوزه ا جتماعی صورت گیرد تا کرامت انسانی محقق شود. در واقع باید سیاست‌های عمومی با مشارکت کارآمد نهادهای دولتی و غیردولتی تدوین شده و اجرا شوند تا این حقوق محقق شوند.
در این جا نکته مهمی را باید مطرح کنم و آن این که حقوق کودکان به همه مربوط می‌شود اما دولت‌ها در این میان مسئولیت ویژه‌ای دارندتا تحقق حقوق کودکان تضمین شود.
* نماینده یونیسف در ایران
