آشنایی با دیتا ژورنالیسم

در کتاب راهنمای کاربردی دیتا ژورنالیسم در پاسخ به این سؤال که دیتا ژورنالیسم چیست؟ چنین آمده است: ساده‌ترین پاسخ این است که روزنامه‌نگاری به کمک داده‌ها یا دیتا را دیتا ژورنالیسم می‌نامیم. ولی این پاسخ کافی نیست. برخی اعتقاد دارند داده به هر مجموعه‌ای از اعداد اطلاق می‌شود که بیشتر با صفحه گسترده گردآوری می‌شوند. 20 سال پیش، روزنامه‌نگاران تنها با این‌گونه داده سروکار داشتند. ولی امروزه در دنیایی دیجیتال زندگی می‌کنیم که در آن تقریباً همه‌چیز را می‌توان با اعداد توضیح داد. تاریخچه شغلی، 300.000 سند محرمانه، روابط در حلقه دوستان شما همه و همه را می‌توان با دو عدد توصیف کرد؛ صفر و یک.

دیتا ژورنالیسم یا داده‌نگاری، که عده‌ای از آن با عنوان روزنامه‌نگاری داده محور نام می‌برند، در واقع شکل متکامل‌تر و ترکیبی اینفوگراف‌ها و نیوزگراف‌ها است. آنلاین ژورنالیست‌هایی که در عرصه دیتا ژورنالیسم کار می‌کنند، با تجزیه داده‌ها، طبقه‌بندی آن‌ها، مرز‌‌گذاری و فیلترگذاری برای تحلیل عمقی‌تر داده‌ها و برای پردازش بهتر داده‌ها، شاخه‌ای جدید از ژورنالیسم را پایه‌گذاری کرده‌اند.

روندکار یا به عبارت بهتر، گردش کار روزنامه‌نگاری داده محور را هم نمی‌توان صرفاً با توضیحات واژگانی و بی‌استفاده از جنبه‌های دیداری و بصری توصیف کرد، بلکه در همین‌جا هم باید به کمک دیداری‌سازی این مفهوم به سراغ آن رفت و آن را به تصویر کشید.

دیتا ژورنالیسم همگرایی تعدادی حوزه را نشان می‌دهد که به‌نوبه خود اهمیت زیادی دارند، از پژوهش گرفته تا آمار و طراحی و برنامه‌نویسی که این مراحل در آن طی می‌شوند: یافتن داده‌ها، بررسی داده‌ها، تصویرسازی داده‌ها و یکپارچه‌سازی داده‌ها.
پروفسور نایجل شدبولت (از موسسان data.gov.uk و موسسه داده‌های آزاد) معتقد است: دیتا ژورنالیسم استفاده از اطلاعات کلیدی، داده‌های کلیدی و عناصری از منابع کلیدی برای شکل دادن یک خبر است.

پاول لویس (سردبیر پروژه‌های خاص، گاردین) در تعریف دیتا ژورنالیسم می‌گوید: دیتا ژورنالیسم تنها به معنای وجود داده‌ها یا به دست آوردن و انتشار آن نیست بلکه فرآیندی است که برای تولید آن انجام می‌شود و باید سوالات مناسبی را بپرسید تا پاسخ‌های درست را دریافت کنید.

ریموند جوزف در مطلبی با عنوان «دیتا ژورنالیسم: مجموعه ابزار جدید» دیتا ژورنالیسم را اینگونه تعریف می‌کند: دیتا ژورنالیسم به مجموعه‌ای از ابزار اشاره دارد که به روزنامه‌نگار در کار با حجم‌ زیاد اطلاعات، بررسی عمیق‌تر آن‌ها و ارتباطات بهتر کمک می‌کند. دیتاژورنالیسم در واقع مفهومی قدیمی با نامی جدید است. گزارشگری به کمک رایانه، که زمانی همان دیتا ژورنالیسم بود شامل استفاده از رایانه برای تحلیل داده‌های زیاد از طریق جست و جو و مرتب‌سازی اطلاعات درون پایگاه‌ها داده است.

پراکیت دلکیه در مطلبی با عنوان «دیتا ژورنالیسم یک راهنمای ساده برای بازاریابان» در تعریف دیتا ژورنالیسم می‌نویسد: دیتا ژورنالیسم یک فعالیت تخصصی است که شامل یافتن و توزیع اخبار، با تمرکز زیاد بر تحلیل، تصویرسازی داده‌ها و بیان خبر است.

دیتاژرونالیسم به عنوان یک حوزه مجموعه‌های از فعالیت‌ها به منظور گردآوری، تحلیل، تصویرسازی و انتشار داده‌ها با اهداف روزنامه‌نگارانه را در بر می‌گیرد.

در کل می‌توان گفت، دیتا ژورنالیسم نوعی روزنامه‌نگاری داده محور است که برای انجام آن به یاری ابزارهایی فرآیندی همچون یافتن و گردآوری داده، پاکسازی، ساماندهی، بیان خبر به یاری یک روایت، تحلیل، تصویر سازی داده‌ها و انتشار داده‌ها طی می‌شود.

مريم سليمي - دكتراي علوم ارتباطات