براساس گزارش نوبل، جايزه نوبل فيزيك معمولا بزرگداشت اكتشافاتي حاوي موادي است كه معمولا بسيار كوچكتر از آن هستند كه با چشم غيرمسلح ديده شوند،اين‌بار اما نوبل فيزيك به پروژه‌اي تعلق گرفت كه شامل پديده‌اي كاملا نامرئي است،درحدي كه اينشتين نيز اميدي به مشاهده آن نداشت.
نيمي از جايزه نوبل فيزيك سال 2017 با تصميم آكادمي سلطنتي علوم سوئد به راينر وايس،فيزيكدان آلماني MIT و نيم ديگر به صورت اشتراكي به بري سي.بريش و كيپ اس.ترون آمريكايي هردو از موسسه فناوري كاليفرنيا رسيد. اين سه به خاطر مشاركت در ايجاد ردياب لايگو و رصد امواج گرانشي شايسته دريافت جايزه نوبل شده‌اند.
امواج گرانشي اولين‌بار در 14 سپتامبر 2015 رصد شدند، اين امواج كه وجود آنها درحدود صد سال پيش توسط البرت اينشتين پيش‌بيني شده‌بود، ناشي از برخورد سياهچاله‌ها هستند. رسيدن اين امواج به ردياب‌هاي لايگو و رصد آنها توسط اين ردياب‌ها در آمريكا 1.3 ميليارد سال طول كشيده‌است.
اين امواج در زمان رصد بسيار ضعيف بوده‌اند اما توانستند تحولي بزرگ رادر علم فيزيك اخترشناسي ايجاد كنند. اين امواج رويكردي كاملا نوين در رصد پديده‌هاي فضايي و آزمودن محدوديت‌هاي دانش بشر به شمار مي‌روند. رصدخانه تداخل‌سنج ليزري امواج گرانشي يا لايگو، پروژه‌اي مشاركتي ميان هزاران محقق از بيش از 20 كشور مختلف در جهان است.
امواج گرانشي براساس آنچه اينشتين در نظريه نسبيت عام پيش‌بيني كرده‌بود،با سرعت نور در جهان پراكنده شده و جهان را از خود آكنده مي‌سازند. اينشتين مطمئن بود كه هرگز امكان مشاهده و مطالعه اين امواج به وجود نخواهد آمد اما پروژه لايگو توانست با استفاده از دو تداخل سنج ليزري غول‌پيكر عبور اين امواج از زمين را رديابي كند.
اين جايزه 1.1 ميليون دلاري برابر 9 ميليون كرون سوئد، طي 25 سال گذشته، يعني از سال 1901 تا كنون به 204 به فيزيكدان مختلف اهدا شده‌است.
از ميان اين 204 نفر تنها 47 فيزيكدان توانسته‌اند به صورت انفرادي نوبل را از آن خود سازند و تنها يك نفر، جان باردين، توانسته دوبار نوبل فيزيك را به دست آورد.
نوبل فيزيك سال 2016 به سه محقق بريتانيايي رسيد كه اصول رياضي توپولوژي را براي درك بهتر عملكرد مواد غيرعادي مانند ابررساناها و ابرسيالات به كار گرفتند. در سال 2014 نيز فيزيكداني ژاپني و كانادايي به خاطر انجام مطالعاتي درزمينه جرم نوترينو‌ها جايزه نوبل را به اشتراك از آن خود ساختند.
نظر شما