معمای پول سایبری بیت ‌‌کوین | بیت کوین چیست؟

به گزارش دويچه وله، منحنی رشد ارزش بیت کوین به پرتاب یک موشک بی‌شباهت نیست. رشدی تقریبا عمودی در فاصله زمانی کمتر از یک ماه. مقاومت بازارهای مالی جهان در برابر این پول سایبری با ورود این پول در بازار سهام شیکاگو در هم شکست. این امر را شاید بتوان به شکاف و ترکی تشبیه کرد که باعث ریزش سد دنیای واقعی در برابر یک یورش سایبری شد. گفته می‌شود که بیت کوین‌های جدید در راهند و از آن گذشته، بازارهای سهام و بورس دیگری نیز مشغول بررسی زمینه‌های پذیرش بیت کوین در معاملات خود هستند.

اوایل امسال ارزش بیت کوین ۱۰۰۰ دلار بود. در ماه مارس، ارزش هر بیت کوین از هر اونس طلا پیشی گرفت. در پایان سال ۲۰۱۷ بیت کوین از مرز ۱۵ هزار دلار عبور کرد و حتی در لحظاتی به بیش از ۱۸ هزار و ۵۰۰ دلار رسید. رشد ارزش بیت کوین با مختصات حاکم بر بازارهای مالی واقعی همخوانی ندارد.

در شرایطی که صاحبان سهام و سپرده‌های ثابت در بانک‌ها به سودهایی ناچیز و گاه کمتر از یک درصد دل بسته‌اند، ارزش بین کوین ۱۰۰۰ درصد و بلکه حتی ۱۵۰۰ درصد ظرف چند ماه افزایش یافته است. موضوع چیست؟

• بیت کوین چیست؟

بیت کوین پول سایبری است. پولی که فرد ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو طراحی کرده است. بسیاری حتی بر این باورند که خالق بیت کوین یک نفر نیست، بلکه گروهی از کارشناسان آی‌تی است. رسانه‌ها در جست‌وجوی هویت خالق یا خالقان این پول سایبری دست به تحقیقات گسترده‌ای زده‌اند. نام یکی دو نفر نیز در همین رابطه رسانه‌ای شد. اما موضوع کماکان در پرده استتار باقی ماند.

بیت کوین پولی است که هیچ شباهتی به پول‌های رایج ندارد. پولی است خارج از مدار کنترل بانک‌های مرکزی و سیستم بانکی بین‌المللی. آن را پول شبکه‌ای می‌گویند. علت آن را باید در ساختار P2P طراحی آن دانست. P2P که به آن مدل همتا به همتا می‌گویند، عملا امکان ارتباط رایانه‌ها را در سطح مشابه ایجاد می‌کند. از این طریق انتقال داده‌ها در سطح افقی بین رایانه‌ها ممکن می‌شود. این نوع از شبکه‌های اجتماعی را "اگالیترین" یا برابر-پایه می‌نامند. یعنی رایانه ارسال‌کننده و رایانه دریافت‌کننده در چارچوب معماری همتا به همتا (Peer-to-Peer) در سطحی برابر و یکسان قرار دارند.

بیت کوین با سیستم‌های پرداخت آنلاین تفاوت دارد و نمی‌توان آن را مثلا با "پی‌پال" مقایسه کرد.

• حبابی که پیوسته باد می‌شود

ورود بیت کوین به بازار بورس شیکاگو از این "حباب" یک واقعیت موثر مالی ساخته است. لقب "حباب" را ناظران جهان واقعی مالی به بیت کوین دادند. آن‌ها هشدار می‌دهند که این حباب زمانی خواهد ترکید و کسانی که پول‌هایشان را روی کارت بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند، متضرر می‌شوند. اما این حباب نترکید، یا شاید صحیح‌تر باشد بگوییم که هنوز نترکیده است.

ورود بیت کوین به بازار بورس عملا باعث تغییر ماهیت آن شد. بازارهای دیگر مالی نیز درباره جذب بیت‌کوین اقدام به تحقیق کرده‌اند. در این میان از بازار بورس نیویورک سخن می‌رود. ورود بیت کوین به بازارهای سهام آمریکا عملا باعث ورود آن به بازارهای ارز بین‌المللی می‌شود.

بهای بیت کوین در ژانویه سال ۲۰۱۳ یعنی حدود ۵ سال پیش تنها ۱۴ دلار بود. تصور اینکه ارزش چیزی ظرف مدت ۵ سال حدود ۱۳۰۰ برابر شود، تنها در تلاقی دو جهان واقعی و مجازی ممکن است. همین موضوع تردیدهای کارشناسان مالی و اقتصادی را به همراه داشته است.

• استقبال روزافزون از بیت کوین

استقبال از بیت کوین دلایل بسیار متفاوتی دارد. شاید بتوان برای رویکرد مردم نسبت به خرید این پول دیجیتال دو دوره زمانی قائل شد.

در دوره نخست که تا اواخر سال ۲۰۱۶ ادامه یافت، علت خرید مردم بیشتر ناشی از نگرانی‌های برآمده از بازارهای مالی بود. به عنوان نمونه، در جریان بحران مالی در قبرس، که با شروع کار بیت کوین همراه بود، بسیاری از مردم این کشور نگران بودند که دولت برای تامین نیازهای مالی خود، سپرده‌های آن‌ها را مصادره کند. از این رو، گرایش به خرید بیت کوین در قبرس بالا گرفت.

یکی دیگر از دلایل خرید بیت کوین در این دوره زمانی مربوط می‌شود با کاهش ارزش واحد پول کشور‌های گوناگون. به عنوان نمونه، هرگاه نرخ تورم از بهره بانکی سپرده‌های مردم فراتر رود، مردم به تبدیل پول به دیگر کالاهای ارزشمند روی می‌آورند. خرید مسکن یا طلا از جمله راهکارهایی است که مردم به شکل سنتی به آن‌ها تمایل نشان می‌دهند.

خرید بیت کوین نیز به این راهکارهای سنتی افزوده شده است. یا شاید بهتر است بگوییم که روی آوردن به پول دیجیتال باعث تغییر رفتار اقتصادی مردم در شرایط بحرانی شده است. به عنوان نمونه، شماری از مردم آرژانتین به علت افزایش شدید نرخ تورم، به خرید بیت کوین روی آوردند.

منحنی رشد ارزش بیت کوین در ۱۲ ماه گذشته

دوره دوم استقبال از بیت کوین شاید از اواخر سال ۲۰۱۶ شروع شد و در هفته‌های گذشته به اوج خود رسید. همین موضوع باعث افزایش بی‌سابقه ارزش بیت کوین در بازارهای جهانی گشت. در این دوره مردم در پدیده بیت کوین یک امکان سرمایه‌گذاری جدید کشف کردند. سرمایه‌گذاری که می‌تواند سودهای هنگفتی به‌همراه داشته باشد.

• هشدارهای مسئولان

بر اساس ارزیابی‌های کارشناسان بازارهای مالی، احتمال نوسانات شدید و حتی سقوط بهای پول دیجیتال منتفی نیست. حتی برخی از کارشناسان رشد بی‌سابقه بهای بیت کوین را عملا آغاز سقوط آن می‌دانند. اما، در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد و برخی حتی معتقدند که ارزش این پول سایبری می‌تواند از رقم باورناکردنی کنونی نیز بیشتر شود.

کارشناسان امور مالی و بانکی جهان نوسانات این پول دیجیتال را غیرقابل پیش‌بینی و محاسبه می‌دانند. به باور کاسپر فون کوسکول، رئیس کمپانی بانکی „Nordea" (کمپانی بانکی شمال اروپا)، بیت کوین یک فرآورده "بیهوده" است که در تناقض با همه منطق‌های مالی قرار دارد. این دسته از کارشناسان از آن واهمه دارند که ورود بیت کوین به بازارهای مالی جهان عملا همه معادلات حاکم بر بازارهای سهام و بورس را به هم بریزد.

• حباب اقتصادی گل لاله

یکی از کارشناسان امور مالی و اقتصادی آلمان، ایزابل اشنابل، بر این باور است که رشد بهای بیت کوین بی شباهت به "بحران لاله‌ها" نیست. در نیمه نخست قرن ۱۷ میلادی، هلند شاهد افزایش ناگهانی بهای پیاز گل لاله بود. رشد حبابی بهای گل لاله یکباره متوقف شد و بهای آن سقوط کرد. هیچ کارشناسی نه در آن هنگام و نه پس از آن موفق نشده است علت افزایش یکباره بهای پیاز گل لاله را توضیح دهد. اشنابل معتقد است که افزایش بهای بیت کوین نیز از نظر شکل رشد بی‌شباهت به حباب اقتصادی گل لاله نیست.

به باور این کارشناس، تا زمانی که مردم با پول شخصی خود بیت کوین بخرند، دامنه تاثیرات منفی ناشی از سقوط بهای آن بر بازارهای مالی محدود خواهد بود. اما مشکل زمانی شروع می‌شود که مردم برای خرید بیت کوین اقدام به گرفتن وام کنند. وام‌هایی که در صورت سقوط بهای بیت کوین قادر به بازپرداخت آن‌ها نخواهند بود.

چنین روندی اما شروع شده است. بنا بر اخبار منتشرشده، شماری از مردم آمریکا اقدام به گرفتن وام برای خرید بیت کوین نموده‌اند. بدیهی است که رشد بهای بیت کوین از ۱۰۰۰ دلار در اوایل سال به چیزی حدود ۱۹۰۰۰ دلار در ماه دسامبر، برای مردم بسیار جذاب و وسوسه‌انگیز بوده است.

هشدار مسئولان نیز نتوانسته مردم را از خرید بیت کوین منصرف کند. تعداد کسانی که برای خرید بیت کوین از کارت‌های اعتباری خود بیش از موجودی‌شان استفاده کرده‌اند، کم نیستند. این دسته از افراد ظرف مدت کوتاهی یا صاحب پولی کلان می‌شوند یا طعم ورشکستگی را می‌چشند. سرنوشت آن‌ها همچون سرنوشت بیت کوین ناروشن است.