نشست تعاملی در زمینه روزنامه‌نگاری آنلاین برگزار شد

این با محوهایی چون تفاوت‌های روزنامه‌نگاری آنلاین و چاپی و ابزارهای آن‌ها، روزنامه‌نگاری شهروندی و وبلاگ‌نویسی از سوی مرکز آموزش موسسه همشهری برگزار شد.

در این نشست حمید ضیایی‌پرور، شهرام شریف، دکتر حسن نمک‌دوست، دکتر یونس شکرخواه و دکتر سعیدرضا عاملی دیدگاهای خود را در مورد روزنامه‌نگاری آنلاین مطرح کردند.

  این اولین نشست مرکز آموزش همشهری در مورد روزنامه‌نگاری معاصر استکه دکتر حسن نمک دوست تهرانی مسئول این مرکز به برپائی آن همت گماشت

در این نشست؛ دکتر سعیدرضا عاملی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه تهران در مورد تفاوت‌های روزنامه‌نگاری سنتی و آنلاین سخن گفت. [مقاله ای از دکتر سعیدرضا عاملی]

وی گفت: روزنامه‌نگاری آنلاین و سنتی را می‌توان در سه قلمرو ظرفیت تولید، تعامل با مخاطب، و تفاوت عامل زمان و مکان در تولید مطلب، با هم مقایسه کرد. انتقال روزنامه‌نگاری فیزیکی به مجازی، ژورنالیسم پراکنده به روزنامه‌نگاری مرکزی، انتقال روزنامه‌نگاری آنالوگ به دیجیتال، تبدیل روزنامه‌نگاری تک متنی به روزنامه‌نگاری چند رسانه‌ای و انتقال از روزنامه‌نگاری وابسته به روزنامه‌نگاری فرامتنی از جمله خصوصیات روزنامه‌نگاری دنیای مدرن است.

این استاد دانشگاه دیگر تفاوت روزنامه‌نگاری سنتی و مجازی را در نحوه تعامل با مخاطب دانست و گفت: تفاوت عمده این دو نوع روزنامه‌نگاری در ارزشگذاری بر مخاطب است. در نوع مدرن آن قدرت مخاطب به حداکثر می‌رسد. فاصله واقعیت با روایت به کمترین حد خود می‌رسد.

دکتر سعید رضا عاملی از ژورنالیسم وبلاگ به عنوان مفهوم تازه این حوزه یاد کرد و گفت: به دلیل رهایی از فرمالیسم رسانه‌ای، ژورنالیسم وبلاگ بوجود آمده است. از این طریق انتقال اطلاعات سریع‌تر و کوتاه‌تر است.

 از نظر دکتر عاملی روزنامه‌نگاری وبلاگ، رونامه‌نگاری نادیده‌های اجتماعی و قدرت فردیت در قلمرو روزنامه‌نگاری و ساده شدن روند تولید خبر است.

 وی افزود: تبدیل ژورنالیسم وابسته به ژورنالیسم آزاد، فردی به جمعی،حرفه‌ای به عامیانه و استفاده از زبان وبلاگی اتفاقات مهم در حوزه روزنامه‌نگاری وبلاگ است.

  وی مسئله درآمدزا بودن وبلاگ‌ها را مهمترین چالش پیش روی حوزه روزنامه‌نگاری وبلاگ عنوان کرد.

 در ادامه، دکتر یونس شکرخواه سردبیر همشهری آنلاین با تأکید بر اینکه برای شناخت روزنامه‌نگاری آنلاین بایستی تفاوت های مفاهیم و ظرایف و ادبیات و اصطلاحات این حوزه را دقیقا شناخت؛ گفت: از نظر من روزنامه‌نگاری آنلاین ،سایبر ژورنالیسم ، رورنالیسم دیجیتال و روزنامه الکترونیک با هم متفاوت هستند.

روزنامه نگاری الکترونیک به نظر من همان تلویزیون و رادیو است. روزنامه‌نگاری دیجیتال تبدیل شدن داده‌ها به صفر و یک است و اینترنت عنصر اصلی در روزنامه‌نگاری آنلاین. در روزنامه‌نگاری سایبر برنامه‌نویس‌ها و سرویس دهندگان که برای گردش کار و فرمت‌های جدید برنامه می نویسند هم جزو عوامل اصلی در ایجاد روزنامه‌نگاری سایبر هستند.

وی در بخش دیگری از سخنرانی‌اش به تفاوت روزنامه‌نگاری مدرن و سنتی پرداخت و گفت: رسانه‌ها در گذشته ارتباطی عمودی داشته‌اند اما امروز علاوه بر اینکه ارتباط با مخاطب افقی شده ‌است، صدای مخاطبان نیز در دنیای جدید رسانه‌ها شنیده می‌شود.

دکتر شکرخواه در ادامه گفت: اگر به این فضای جذاب و دموکراتیک کنونی در بستر اقتصادی و سیاسی نگریسته شود، آسیب‌های جدی به طبیعت افقی آن وارد می‌شود. مثلا تصور کنید سرویس‌دهندگان تصمیم بگیرند حتی فقط سالی یک دلار از کاربران خود بگیرند. این فضا بسیار شکننده است.

مازیار ناظمی گوینده رادیو وتلویزیون که به تازگی وبلاگ‌نویسی را آغاز کرده‌است، در این نشست گفت: پس فرست فراوان در وبلاگ نسبت به تلویزیون، شکسته شدن انحصار صدا و تصویر، استفاده از صدا، موزیک ، افکت، سکوت و... ، ضرورت تعمیق سواد رسانه‌ای، گسترش شبکه‌ای برای رقابت از جمله موارد مهم در وبلاگ‌نویسی است.

وی در سخنان کوتاهش بر ضرورت عرضه حرفه‌ای محتوا تاکید کرد.

مجید جوزانی، مدیر کل امور فرهنگی شهرداری تهران، در بخشی از این نشست در مورد چگونگی استفاده از ابزارهای مختلف برای بیان خبر به ویژه در رسانه‌های صوتی ـ تصویری سخن گفت: «یک نجار با ابزارهای خود محصولاتی را می‌سازد. مهارت استفاده از ابزار را تکنیک گویند. این که روی کدام کلمات در یک جمله تأکید شود، می‌تواند معانی مختلفی را به ذهن بیاورد و این همان تکنیک استفاده از ابزار است.»

وی به نقش تدوین در برنامه‌های تصویری برای ارائه بهتر مطالب اشاره کرد و گفت: «تدوین به مدد کسی می‌آید که می‌خواهد خبری را بیان کند تا با کمک آن اهمیت مطلب را بالا و پایین کند. در تدوین به همان پرسش‌هایی پاسخ می‌دهید که یک روزنامه‌نگار در لید پاسخ آنها را می‌آورد.»

وی صدا و تصویر را در حوزه خبررسانی ابزارهایی برای بالا بردن تأثیرگذاری خبر دانست و گفت: «اگر خبری را علاوه بر متن با صدا و تصویر به مخاطب عرضه کنید، تأثیر بسیار متفاوتی می‌گذارد تا زمانی که تنها از متن استفاده می‌شود.»

مصطفی قوانلو قاجار از وبلاگ‌نویسانی که روزنامه‌نگار نیز است، در این نشست گفت : نکته‌ای که در سایت‌های خبری سردبیران و تولید کنندگان محتوا همیشه از آن غافل هستند مردم یا همان مخاطبان هستند.

وی با اشاره به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در فضای روزنامه‌نگاری آنلاین از به‌وجود آمدن روزنامه‌نگاری شهروندی سخن به میان آورد و گفت: حوادثی چون سونامی، تخریب محیط زیست، بمب‌گذاری لندن حادثه 18 تیر، میدان هفت تیر از جمله مواردی هستند که شهروندان با در اختیار داشتم وسایلی چون تلفت همراه و دوربین‌های غیر حرفه‌ای پوشش خبری آن را انجام دادند.

مردم آماتور هستند و شاید نتوانند مثل یک روزنامه‌نگار حرفه‌ای موضوعات را پوشش دهند  اما آنها بیشتر در جایی حضور دارند که روزنامه‌نگاران حرفه‌ای به خاطر زمان و مکان عقب هستند.

به اعتقاد وی روزنامه‌نگاری دایره‌ای است که مردم برای کامل شدن چرخه آن به کمک روزنامه‌نگاران حرفه‌ای می‌آیند. آنها از طریق کامنت‌ها می‌توانند این چرخه را کامل کنند.

شهرام شریف روزنامه‌نگار و وبلاگ‌نویس در ادامه برنامه با طرح سؤالی در مورد اینکه آیا وقایع‌نگاری، ژورنالیسم است یا خیر سخن گفت.

او گفت: امروز وبلاگ‌نویس‌ها به عنوان گروه‌ای دیده‌بان عمل می‌کنند. آنها از طریق NGO های آنلاین اعمال دولت‌ها را کنترل و نظارت می کنند.

وی با انتقاد از دیده نشدن مردم توسط روزنامه‌نگاران آنلاین گفت: این در حالی‌است که سلیقه مخاطب نیز هنوز رشد نکرده‌است.

حمید ضیایی‌پرور رییس مرکز مطالعات سایبر ژورنالیسم دانشگاه آزاد در بررسی وضعیت وبلاگ‌ها گفت :وبلاگ قطعا یک رسانه‌است. وبلاگ بومی ایرانی روزنامه‌نگارانی را به مطبوعات معرفی کرده است. از طرف دیگر بسیاری از روزنامه‌نگاران با داشتن یک وبلاگ مطالبی را که به هر دلیلی امکان چاب پیدا نمی‌کند در وبلاگ خود قرار می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه وبلاگ مکانی برای تمرین روزنامه‌نگاری آنلاین است گفت: در حال حاضر 500 روزنامه‌نگار وبلاگ‌نویس داریم که در فضای وب تولید محتوا می‌کنند. اگر قرار است از مرحله روزنامه‌نگاری چاپی به طرف روزنامه‌نگاری آنلاین سوق پیدا کنیم، وبلاگ می‌تواند تمرین خوبی برای روزنامه‌نگاری آنلاین باشد. گسترش وبلاگ نشان‌دهنده این است که فرهنگ شفاهی مردم به سمت فرهنگ مکتوب در حال تغییر است. ایجاد بانک اطلاعاتی قوی از گزارش‌ها و مقالات و خبر‌ها ، تبدیل شدن به پورتال شخصی، ارتباط با مخاطب، عمر طولانی‌تر و دسترسی سریع به مطلب از جمله ویژگی‌های وبلاگ‌نویسی است. 

عکس‌ها: گلناز بهشتی