به گزارش خبرنگار همشهری ، بر اساس تجربه دیگر کشورها ، شوراهایی که به حوزه اقتصاد شهری ورود دارند و در این زمینه از وجود اقتصاددانان برجسته در حوزه اقتصاد شهری بهره می‌برند عملکرد قابل قبول تری داشته‌اند.
تجربه دو دوره فعالیت شوراها در ایران نشانگر عدم ورود جدی به این حوزه مهم است و این بر عملکرد آنها تأثیر گذاشته است.
تأثیر شوراها بر عملکرد اقتصادی کشور
دکتر حسن سبحانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفتگو با خبر نگار ما مانع اصلی بر سر راه فعالیت شوراها و نقش‌آفرینی آنها در اقتصاد کشور را طراحی نامناسب نظام اداری کشور می‌داند که امکان نظارت به شوراها را جز در بخش عمرانی شهری (شهرداری) نمی‌دهد.
وی با تأکید بر اصلاح نظام اداری کشور متناسب با جایگاه شوراها در قانون اساسی، می‌افزاید: چه در وضع ایده‌آل و چه در وضع کم‌رنگ فعلی شوراها متناسب با کیفیت نظارت آنها بر امور شهرها، بر عملکرد اقتصادی شهرداری و در نهایت عملکرد اقتصادی کشور اثرگذار هستند. مثلا چگونگی مصوبات شورای شهر و محتوای این مصوبات در زمینه‌های قیمت زمین، فروش تراکم، ساخت بزرگراه‌ها و ... بر زندگی صدها هزار نفر از مردم و همچنین بر روند اقتصادی بخش‌های مهمی همچون مسکن و حمل و نقل شهری نیز تأثیر می‌گذارد.
وی خاطرنشان می‌کند: اگر بخواهیم شوراها در جای حقیقی خود باشند و نظارت آنها امور آموزشی، عمرانی، بهداشتی، درمانی، اجتماعی، و فرهنگی شهرها را در بربگیرد، قاعدتاً باید شوراها عرصه‌های مختلف اقتصاد شهری را بر عهده داشته باشند.
جامع نگری در اقتصاد شهری
دکتر کمال اطهاری کارشناس مسکن و اقتصاد شهری معتقد است: شوراها از دو ناحیه وارد حوزه اقتصاد شهری می‌شوند: یکی از طریق طرح‌های جامع و دیگری از طریق ظرفیت‌‌‌آفرینی برای بخش‌های درآمدی.
وی در رابطه با نقش شوراها در طرح‌های جامع و تأثیر آن بر اقتصاد شهری می‌گوید: شوراها می‌توانند از طریق طرح‌های جامع، فضاهای لازم را برای توسعه اقتصاد شهری فراهم کنند و این امر بخصوص در چشم‌اندازهای 10 ساله شهرها دارای اهمیت زیادی است و شوراها باید از این طریق، ساختارهای فضایی لازم برای توسعه شهر در بلندمدت همچون سازمان بورس اوراق بهادار و یا شرکت‌های چندملیتی را فراهم سازند تا اقتصاد شهری مثل تهران بتواند با اقتصاد دوبی، استانبول یا کراچی رقابت کند و سبقت بگیرد. در این صورت، اقتصاد پویای شهری مثل تهران می‌تواند دروازه توسعه کشور باشد و بر کل اقتصاد کشور تأثیر بگذارد.
پژوهشگر مرکز مطالعات و تحقیقات مسکن درباره نقش شوراها در توسعه اقتصاد شهری نیز می‌گوید: کمک شوراها به اقتصاد شهری نیازمند دیدی همه‌جانبه است.
وجود نهادهای مکمل
دکتر احمد میدری مدرس مباحث سیاستگذاری در بخش صنعت و اقتصاد توسعه در دانشگاه علامه طباطبایی درباره نقش شوراها در اقتصاد شهری می‌گوید:برای بهبود عملکرد شوراها در اقتصاد، باید نهادهای مکمل شورای شهر همچون نظام حسابرسی، استانداردهای حسابداری بودجه شهرداری و نظام مالی آن شکل بگیرد. این کار هنوز در ایران صورت نگرفته است و به همین خاطر شورای شهر نمی‌تواند نظارت لازم را بر شهرداری داشته باشد و همین امر موجب سوءظن شورا به شهرداری و تنش میان این دو می‌شود.
اختیارات شوراها برای درآمدزایی
محمد شاهی عربلو رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این زمینه خاطرنشان می‌کند: اگر عملکرد شوراها صحیح باشد و واگذاری اختیارات به آنها به طور کامل صورت گیرد، قطعاً در تحول و عمران شهر اثرگذار خواهد بود و شوراها می‌توانند بر اساس مقتضیات هر شهر درآمد آن شهر را پیش‌بینی کنند و به صورت عوارض محلی کسب درآمد کنند و بتوانند مسائل و مشکلات شهر را حل نمایند.
افزایش بازدهی اقتصاد کشور
دکتر علینقی مشایخی استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف اثرگذاری شوراها بر اقتصاد شهری را از دو طریق تخصیص منابع و نظارت عنوان می‌کند و اضافه می‌کند: نقش شوراها در اقتصاد شهری و تأثیر آن بر اقتصاد ملی یک رابطه دوطرفه است. شوراها طبیعتاً در چارچوب اقتصاد ملی اقدام به فعالیت و تصمیم‌گیری خواهند نمود، اما مزیت آنها این است که می‌توانند سمت و سوی نادرست اقتصاد ملی را با کارکرد مناسب خود بهبود دهند.
بدین معنا که اگر شوراها منابع خود را عاقلانه مصرف کنند، بازدهی کل منابع سطح کشور را بالا می‌برند. در واقع، شوراها از یک سو از اقتصاد ملی جهت می‌گیرند اما در همان چارچوب اقتصاد ملی، می‌توانند با اتخاذ تصمیمات مناسب و عاقلانه با مصرف بهتر منابع، به عنوان جزئی از اقتصاد ملی بازدهی کل اقتصاد کشور را نیز افزایش دهند.
وی مهمترین تخصص‌های مورد نیاز در شورای شهر را مسائل تخصیص منابع، برنامه‌ریزی، نظارت و مدیریت، و حوزه‌های مختلف زندگی شهری، فرهنگی و اجتماعی می‌داند.
تعریف جایگاه مشخص درآمدی
دکتر مسعود نیلی درباره نقش شوراها در توسعه اقتصادی می‌گوید: در کشور ما شورا به عنوان یک لایه دقیق از سلسله مراتب اداره امور تعریف نشده است و شوراها و شهرداری‌ها خیلی وقت‌ها مسئولیت‌هایشان تداخل دارد.
نیلی می‌افزاید: در حال حاضر شورای شهر عمدتاً مسئولیت تنظیم سیاست شهرداری‌ها را بر عهده دارد، منتها نکته کلیدی این است که تعریف جایگاه شوراهای شهر بخصوص در شهرهای بزرگ در نظام مالی کشور مشخص نیست و جایگاه مطمئنی برای شورای شهر جهت کسب درآمد تعیین نشده است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف می‌افزاید: تا زمانی که شوراها نتوانند یک جایگاه قانونی تعریف‌شده به لحاظ کسب درآمد پیدا کنند هر نهادی که به آنها اضافه شود، نهادی خواهد بود که فقط هزینه‌ها را افزایش خواهد داد بدون اینکه درآمدی برای آن تعریف شده باشد. بنابراین، به نظر من اولین و مهمترین اقدام برای اثربخشی اقتصادی شوراها تعریف یک جایگاه مشخص درآمدی برای آنها و حرکت در مسیر آن درآمدها و تبدیل وضعیت ناسالم کسب درآمد به یک جایگاه تعریف شده سالم است.
نیلی درباره رابطه اقتصاد شهری با اقتصاد ملی می‌گوید:در تهران شاهدیم که تصمیم‌گیری درباره ساعت کار ادارات یا قیمت انرژی را دولت انجام می‌دهد و شهرداری فقط با تبعات تصمیمات ملی مواجه است.
نقش آفرینی در توسعه ملی
دکتر جمشید پژویان استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، نیز درباره نقش شوراها در اقتصاد شهری می‌گوید: الآن شوراها فقط می‌توانند تصمیماتی بگیرند که اثربخشی بالایی ندارند چون شوراها به آن شکل منابع قابل توجهی در اختیار ندارند که به برنامه‌های توسعه‌ای بلندمدت تخصیص دهند.
پژویان، نبود تشکیلاتی مثل مالیات‌های استانی و منطقه‌ای به طور واقعی و نهادهای درآمدزا و مکانیسم‌های اجرایی را مانع نقش‌آفرینی شوراها در توسعه اقتصاد شهری می داند.
ضرورت تأمین مالی مستقل از دولت
دکتر موسی غنی‌نژاد اقتصاددان درباره نقش شوراها می‌گوید: شوراها حکومت‌های محلی هستند و وظیفه آنها تولید کالاها و خدمات عمومی محلی است، اما کارکرد مناسب آنها مستلزم تأمین مالی مستقل از حکومت مرکزی است، که در ایران این‌گونه نبوده است.
وی می‌افزاید: طی هشت سال گذشته، شوراها در کشور منشأ خدمات مثبتی بوده‌اند اما در مجموع خصوصاً در شهرهای بزرگ خیلی موفق عمل نکرده‌اند، زیرا استقلال مالی نداشته‌اند.
