البته صنایع آلاینده تنها عامل آلودگی اصفهان محسوب نمی‌شود، بلکه همانند دیگر کلانشهرهای کشور، حجم بالای ترافیک شهری نیز عامل مهم آلودگی این شهر است. براساس آماری که به تازگی منتشر شده است، بیش از 65 درصد آلودگی هوای شهر اصفهان از خودروها ناشی می‌شود که امکان بالارفتن میزان تاثیرگذاری این عامل در آلودگی هوای شهر با افزایش تردد خودروهای تک‌سرنشین وجود دارد. فعالیت کارگاه‌های سفال گری، همچنین گرد و غبار ناشی از مجاورت اصفهان با مناطق کویری از دلایل دیگر آلودگی این کلانشهر به‌شمار می‌رود.
گرچه شهرداری اصفهان در سال‌های اخیر برای مبارزه با آلودگی هوا به اقداماتی همچون توسعه فضای سبز پرداخته است، به‌نظر می‌رسد هنوز در جدال با عوامل آلوده‌کننده چند گام عقب‌تر قرار دارد. مقصود از این گزارش ارائه تصویری از دلایل آلودگی هوای اصفهان و پیامدهای آن است.
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا عبارت است از وجود هر نوع آلاینده جامد، مایع و گاز در هوا که کیفیت زندگی را برای انسان و دیگر جانداران به خطر اندازد. درصد گازهای موجود در هوا شامل 78 درصد ازت، 19 درصد‌اکسیژن و 3/0 درصد بخار آب، آرگون و دی‌اکسید کربن، همچنین حدود 18 پی‌پی‌ام (ذره در میلیون) گاز نئون، 5 پی‌پی‌ام هلیوم، 1/5 پی‌پی‌ام متان و مجموعا 5/0 پی‌پی‌ام دی‌اکسید ازت، هیدروژن و گزنون است.
آمار ناوگان حمل و نقل عمومی در اصفهان
بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن (سال 1385) جمعیت اصفهان یک میلیون و 600 هزار نفر است که با احتساب نرخ رشد جمعیت نزدیک به یک درصد در سال های اخیر، تعداد ساکنان این کلانشهر را تا پایان نیمه اول سال 89 می توان به طور تقریبی2 میلیون و 200 هزار نفر برآورد کرد.
در این طرح سن خودروهای فرسوده بالای 30 سال محاسبه شده است و اگر سن خودروهای فرسوده بالای 25 سال را محاسبه کنیم، این رقم به110 هزار خودرو خواهد رسید.
انواع آلاینده‌ها
منابع آلوده‌کننده هوا به 2گروه طبیعی و غیرطبیعی (مصنوعی) تقسیم‌بندی می‌شود:
آلاینده‌های طبیعی: فعل و انفعالات عناصر طبیعی مانند طوفان‌ها و گرد و غبار صحراها، دود
و خاکستر آتش‌سوزی‌های جنگلی، املاح موجود در جوّ، فعالیت‌های آتشفشانی، شهاب‌های آسمانی و منابع گیاهی و حیوانی، در دسته آلاینده‌های طبیعی قرار می‌گیرد. برخی از دانشمندان عقیده دارند که این رویدادها در کوتاه‌مدت سبب بر هم خوردن تعادل محیط‌زیست و نوعی از آلودگی ناپایدار می‌شود و به‌همین دلیل به چنین فعل و انفعالاتی، آلاینده‌های طبیعی می‌گویند.
آلاینده‌های مصنوعی:
منابع غیرطبیعی یا مصنوعی آلودگی هوا، به آلاینده‌هایی گفته می‌شود که از فعالیت‌های انسانی نشأت می‌گیرد که این نوع آلودگی‌ها خود به 2 گروه اصلی تقسیم می‌شود:
1) منابع ساکن؛ همچون واحدهای کوچک و بزرگ صنعتی، واحدهای توزیعی و خدماتی، مراکز تجاری، واحدهای مسکونی، اماکن عمومی و برخی مکان‌های ویژه مانند فرودگاه‌ها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، ترمینا‌ل‌ها، پمپ بنزین‌ها و انبار‌های نگهداری سوخت.
2) منابع متحرک؛ شامل انواع خودروهای شخصی و وسایل حمل‌ونقل عمومی شامل اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی، موتوسیکلت، کامیون و کامیونت، وانت‌بار، لوکوموتیو، هواپیما، کشتی‌های مسافربری و بارکش.
پیامدهای آلودگی هوا در سال‌های اخیر از زبان مسئولان
علیرضا نصر اصفهانی، نایب‌رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر اصفهان:
«آلودگی هوای اصفهان سبب مهاجرت کلاغ‌ها از اصفهان شده است. پیش از این به‌دنبال افزایش آلودگی هوا، بسیاری از پرندگان مانند بلبل‌ها و کبوترها از اصفهان رفته بودند، اما کلاغ‌ها و زاغ‌ها به‌علت مقاومت بالایی که در برابر آلودگی هوا دارند، همچنان ماندگار بودند، تا این‌که آنها نیز توانایی مقاومت در برابر آلودگی هوا را از دست دادند و به مناطق دیگر مهاجرت کردند.»
داریوش فتحی، سرپرست سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر اصفهان:
«حدود 2 میلیون اصله درخت شهر اصفهان به‌ویژه چنار بر اثر آلودگی هوا مسموم شده‌اند.»
احمدرضا لاهیجانزاده، رئیس سازمان محیط‌زیست استان اصفهان:
«علاوه بر منابع زیرزمینی و رطوبت هوا که در حال تخریب پی و ستون ساختمانهای تاریخی است، آلودگی هوا نیز بر بدنه ابنیه تاریخی تأثیر منفی میگذارد. »
مصطفی نوریان، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان:
«آلودگی هوا و میزان آلاینده‌ها در شهر اصفهان به‌خصوص ذرات معلق آنچنان زیاد است که علاوه بر تهدید سلامت شهروندان، موجب ناپدید شدن خط‌کشی معابر نیز شده است. با این‌که فعالیت‌های زیادی برای ارتقای کیفیت رنگ و خط‌کشی معابر شهر اصفهان انجام شده است، باز هم به‌دلیل وجود حجم بالایی از ذرات معلق و آلاینده‌ها در هوای شهر، میانگین پدیدار بودن خطوط ترافیکی معابر فقط 25 روز است.»
