گرچه در خلال سال‌های اخیر اطلاعات مردم درباره دندان‌های شیری به مراتب افزایش یافته اما همچنان خیل گسترده‌ای از مردم با استدلال جایگزین شدن این دندان‌ها به رعایت بهداشت دهان کودکان خود چندان اهمیتی نداده و به‌دنبال بروز مشکلاتی از قبیل پوسیدگی یا درد فوراً از دندانپزشک می‌خواهند تا این دندان‌ها را خارج کند، چون به‌هرحال به‌جای آنها دوباره دندان در می‌آید.اما قضیه به این سادگی‌ها هم نیست.
دندان‌های شیری که از حدود 6 ماهگی در دهان نوزاد ظاهر می شوند دقیقاً واجد همان عملکرد دندان‌های دایمی هستند؛ یعنی تأمین فرایند جویدن، زیبایی به اضافه چند عملکرد دیگر نظیر حفظ ارتفاع صورت،جلوگیری از تحلیل استخوان و...اما دو وظیفه بسیار مهم دیگر نیز بر عهده دندان‌های شیری است که نقش فوق العاده مهمی در عملکرد صحیح دایمی در بقیه عمر فرد خواهند داشت.
یکی از آنها تأمین مسیری برای رویش دندان‌های دایمی است. به‌عبارت ساده‌تر دندان‌های شیری مثل یک راهرو از پیش آماده شده جهت و مسیر رویش دندان‌های دایمی را مشخص می‌کنند. نقش مهم دیگر، حفظ فضای لازم جهت رویش دندان‌های دایمی است.
به‌تدریج با رشد فکین و اختلاف ابعادی بین آسیاهای شیری و آسیاهای کوچک دایمی فضای لازم جهت رویش دندان‌های دایمی تأمین می‌شود. دندان‌های مظلوم معمولاً اولین دندان دایمی که در دهان ظاهر می‌شود دندان‌های پیش فک پایین هستند و پس از رویش آنها یا همزمان با رویش آنها مهمترین دندان‌ها در سیستم جونده در حفره دهان ظاهر می‌شوند، یعنی اولین آسیاهای بزرگ دایمی که به آن دندان شش سالگی هم می‌گویند.
مسوولیت تنظیم ارتباط بین دندان‌ها در بزرگسالی و فرایند جویدن بیش از هر عامل دیگری با توجه به وضعیت این دندان‌ها تعیین می‌شود. اولین دندان‌های آسیای بزرگ دایمی جانشین هیچ کدام از دندان‌های شیری نمی‌شوند. به‌عبارت دیگر دندانی نمی‌افتد تا آنها در حفره دهان ظاهر شوند.
به‌همین دلیل بسیاری از والدین و حتی خود کودک از رویش این دندان‌ها مطلع نمی‌شود و با عدم رعایت بهداشت این دندان‌ها خیلی سریع دچار پوسیدگی می‌شوند و والدین به خیال شیری بودن این دندان‌ها اقدامی برای ترمیم پوسیدگی انجام نمی‌دهند و اغلب عصب دندان درگیر می‌شود که نیاز به درمان‌های پیچیده‌ای دارد. متاسفانه باز هم والدین با همان تصور غلط مراجعه به دندانپزشک را آنقدر به تعویق می‌اندازند که چاره ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند.
اما همین دندان قبل از اینکه به واسطه پوسیدگی از بین برود می‌تواند دستخوش مشکلات دیگری شود که مثل موارد فوق تأثیر مخربی بر کل سیستم جونده بیمار خواهد داشت. وقتی دیر می‌شود اگر قبل از روییدن اولین آسیای بزرگ دایمی، دومین آسیای شیری(که اولین آسیای بزرگ دایمی درست در پشت آن رویش می‌یابد) از دست برود دندان که راهنمای رویشی خود را از دست داده در داخل فک به‌سمت جلو می‌چرخد و در وضعیتی کج و غیرعادی رویش می‌یابد.
در این حالت نه تنها تماس‌های صحیح این دندان با دندان‌های کناری و بالایی خود برقرار نمی‌شود، بلکه کج شدن دندان باعث از دست رفتن فضای رویشی دومین آسیای کوچک دایمی می‌شود که در حدود سن 10 سالگی رویش می‌یابد.
بدین ترتیب این دندان برای همیشه نهفته باقی مانده و هرگز در داخل دهان ظاهر نخواهد شد و این اتفاقی است که در اکثر مواقع رخ خواهد داد. اما اگر دومین آسیای شیری زمانی از دست برود که اولین آسیای بزرگ دایمی رویش پیدا کرده است عین همین اتفاقات منتها این بار در داخل حفره دهان روی می‌دهد. گرچه از دست رفتن زودهنگام دومین آسیای شیری تأثیر واقعاً مخربی روی سیستم دندانی دارد اما کمابیش روی دندان‌های جلویی بی‌تأثیر است.
عمده تأثیر زود از دست رفتن اولین آسیای شیری در دندان‌های جلویی نمود پیدا می‌کند. با از دست رفتن زودهنگام این دندان، دندان‌های جلویی به‌سمت عقب و به داخل فضای ناشی از افتادن این دندان حرکت می‌کنند و باعث شلوغی و درهم ریختگی در قسمت جلوی فک می‌شوند و در عین حال می‌تواند باعث رویش خارج از قوس دندان نیش شود که بعد از اولین آسیای بزرگ دایمی مهمترین دندان محسوب می‌شود. در این حالت دندان در مسیری بیرون از ردیف سایر دندان‌ها و با حالتی بیرون زده رویش می‌یابد و وضعیتی ناخوشایند در چهره فرد ایجاد می‌کند.
این درهم ریختگی دندانی می‌تواند هم به لحاظ زیبایی برای فرد مشکل آفرین باشد وهم عملکرد جویدن را با اشکال روبه‌رو سازد.مضاف بر اینکه رعایت صحیح بهداشت دهان در چنین شرایطی به خصوص از جهت تمیز کردن فواصل بین دندانی بسیار دشوار یا در برخی موارد غیرممکن خواهد بود. در عین حال از دست رفتن دندان‌های نیش شیری بخصوص در فک بالا می‌تواند مشکلات دندانی بسیار پیچیده‌ای ایجاد کند.
دندان‌های نیش چه دایمی و چه شیری اصولاً نسبت به پوسیدگی مقاوم هستند اما بعضاً پوسیدگی‌های شدید در آنها دیده می‌شود. از دست رفتن یک طرفه دندان نیش می‌تواند باعث حرکت دندان‌های جلو به آن سمت شده و باعث جابجایی خط میدلاین دندانی شود. این خط که از وسط دندان‌های پیشین فک بالا و ترجیحاًً فک پایین عبور می‌کند یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های زیبایی در دندانپزشکی محسوب شده و امتداد آن باید از وسط لب بالا(گودی وسط لب بالا) عبور کند.
تصحیح این مشکل یکی از سخت‌ترین درمان‌های ارتودونسی محسوب می‌شود. و اما پیشگیری... برای پیشگیری از وقوع این مشکلات که می‌تواند در آینده درمان‌های پیچیده و پرخرجی را بر والدین تحمیل کند در درجه اول باید رعایت بهداشت دندان‌های شیری توسط کودک مد‌نظر والدین باشد.
اهمیت دندان‌های شیری دست کمی از دندان‌های دایمی ندارد بخصوص که اگر رعایت بهداشت برای کودک نهادینه شود این اخلاق در بزرگسالی نیز تداوم خواهد یافت.در صورت مشاهده هرگونه پوسیدگی در دندان‌های شیری فوراً برای درمان آنها به دندانپزشک مراجعه کنید.حتی اگر پوسیدگی عصب دندان را نیز درگیر کرده باشد باز هم امکان نگهداری دندان شیری تا زمان افتادن طبیعی آن و رویش دندان دایمی زیرین وجود دارد.
اما اگر دندان شیری چنان تخریب شده باشد که دیگر قابل نگهداری نباشد در اغلب موارد و بر حسب مدت زمانی که تا زمان رویش دندان دایمی باقی مانده استفاده از لوازمی به‌نام فضا نگهدارنده بعد از کشیدن دندان توصیه می‌شود.
این لوازم که توسط دندانپزشک تجویز می‌شود فضا و مسیر رویش دندان دایمی را تا زمان رویش طبیعی آن حفظ کرده و از حرکت سایر دندان‌ها به داخل این فضا جلوگیری می‌کند.
در برخی شرایط که فضا از دست رفته باشد با کمک درمان‌های پیشگیری کننده ارتودونسی می‌توان فضای از دست رفته را برای رویش دندان دایمی مجدداً بدست آورد که در مقایسه با مورد قبلی سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
