در واقع در فیزیوتراپی نیز با روش های جدیدی که جایگزین شیوه های سنتی درمان شده اند، امکان بهره مندی هر چه بیشتر افراد، از خدمات درمانی فراهم شده است، در رابطه با برخی از این شیوه های جدید درمانی، گفت وگویی را با رضا قلمقاش- فیزیوتراپیست- انجام داده ایم و به مباحثی از جمله درمان با میدان مغناطیسی و استفاده از لیزر پرداخته ایم. وی این نوع درمان را شکل نسبتاً جدید و بسیار مؤثری از درمان های فیزیوتراپی ذکر می کند و می افزاید: فراموش نکنید! که این تکنیک ها، معجزه نیست ولی بدون عمل جراحی، سبب تسریع در رسیدن به اهداف درمانی و بهبود می شود.
- بهتر است گفت و گو را باتعریف لیزر شروع کنیم چرا که درمان با لیزر بسیار فراگیر شده است، اصولاً لیزر چیست؟
- لیزر نوع خاصی از نور است و از حروف اول کلمات Light Amplification By the Stimulated Emission of Radio (LASER)R یا نور تقویت شده توسط گسیل القایی تابش، تشکیل شده است.
این تعریف، اشاره می کند که ماهیت لیزر، نوری متشکل از فوتون ها (بسته های بسیار کوچک انرژی) با خصوصیات مساوی با هم، ولی متمایز از نور معمولی است.
- تفاوت لیزر و نور چیست؟
- برای درک بهتر چگونگی تفاوت لیزر و نور، نظر شما را به مثالی جلب می کنم: اگر مقداری شن را در مشت خود نگه دارید (دانه های شن را همان بسته های کوچک انرژی یا فوتون ها فرض کنید که هم در لیزر و هم در نور وجود دارد) هنگامی که آن را به سمت دیوار پرتاب می کنیم، مجموعه شن ها، قبل از رسیدن به دیوار، در هوا پراکنده می شوند و هریک از دانه های شن، به گوشه ای از دیوار برخورد خواهند کرد و اثر هریک از دانه های شن، بر روی دیوار ناچیز خواهد بود.
حال اگر همین عمل را مجدداً تکرار کنیم، به گونه ای که قادر باشیم دانه های شن را به هم فشرده کرده، در کنار هم قرار دهیم تا مانند یک قطعه سنگ شوند و به دیوار برخورد کنند، اثر ضربه به جا مانده بسیار بیشتر از حالت قبل خواهد بود. در حالت اول نور معمولی است و در حالت دوم لیزر، که تشعشعات آن تک رنگ بوده و تغییرات تناوبی امواج آن، همزمان و در عین حال مساوی است.
- کاربرد لیزر در زمینه پزشکی چیست؟
- لیزر در پزشکی، کاربردهای متعددی دارد که از نوع غیرتهاجمی (soft) آن، جهت درمان و تشخیص و از نوع تهاجمی آن (hard)، جهت برش، تغییر و تخریب بافت استفاده می شود. در کل لیزر پزشکی که برای تشخیص، درمان و تخریب بافتی و یا به عنوان چاقوی جراحی استفاده می شود، لیزر پرانرژی یا سخت نامیده می شود، اما لیزر درمانی با سطح واکنش خفیف، نسبت به لیزرهای جراحی یا لیزر درمانی کم شدت (LILT) در فیزیوتراپی، کاربردهای متعددی دارد.
- آیا لیزر درمانی خطراتی هم به همراه دارد؟
- لیزر، درمانی کم خطر و پرفایده است و از آن می توان به شکل وسیعی برای درمان و تسریع درمان در انواع صدمات ورزشی، ترمیم زخم ها از جمله زخم هایی با وسعت زیاد و با تأخیر در بهبود، دردهای حاد و مزمن، مشکلات ستون فقرات و بیماری روماتیسمی و مفاصل استفاده کرد و مهم ترین فاکتور در درمان با لیزرهای ترمیمی، اجرای یک برنامه جامع و کامل درمانی است که به همراه لیزر انجام می پذیرد و همه مسایل بیمار را مدنظر دارد.
معمولاً از چند نوع لیزر درمانی نام می برند، تفاوت آنها چیست؟
- دستگاه های لیزر درمانی دارای خروجی های متنوعی هستند که به سه دسته تقسیم می شوند و بر حسب وسعت منطقه و نوع ناحیه درمانی، به کار می روند که شامل: 1- اسکنر 2- خوشه ای و 3- قلمی است. تأثیر لیزر نوع اسکنر و خوشه ای بیشتر در درمان دردهای منتشر و نواحی بزرگ کاربرد دارد. در مجموع مطالعات نشان می دهند که استفاده از لیزر کم توان در موارد فراوانی سبب بهبود درد، کاهش دارو و گاه قطع کامل مصرف دارو می شود. بنابراین از این نوع درمان، می توان برای کوتاه کردن زمان بهبودی و گاه جلوگیری از مداخله جراحی بهره گرفت.
- مورد بعدی که در رابطه با آن اطلاعات کمی داریم اما از درمان های مؤثر به شمار می آید، درمان با میدان مغناطیسی است. مفهوم آن چیست؟
- درمان با میدان مغناطیسی منقطع هم شکل نسبتاً جدید و بسیار مؤثری از درمان های فیزیوتراپی است، با این که این تکنیک یک معجزه نیست، ولی نیاز به عمل جراحی را از بین می برد و روند درمان را تسهیل می کند.مگنت تراپی یک روش درمانی دقیق، کارآمد و در عین حال بسیار کم خطر است که با قرار دادن بیمار به شکل گسترده یا موضعی در یک میدان مغناطیسی، روند ترمیم سلولی و بافتی این توانایی را پیدا می کند که به نحو سریع تر و چشمگیرتری بهبود یابند.
- آیا میدان مغناطیسی در نقاط خاصی اثر می کند؟
- در محدوده میدان مغناطیسی، همه بخش های بدن، نسبت به خطوط این میدان نفوذپذیر بوده و تمرکز خطوط میدان در برخی ارگان های خاص وجود ندارد، که همین مسأله در مقایسه با سایر روش های درمانی فیزیکی، یک امتیاز محسوب می شود.
- میدان مغناطیسی چگونه در روند درمان تأثیر می گذارد؟
- بدن انسان از تعداد کثیری سلول، با فعالیت های الکتریکی تشکیل شده است. اگر هیچ نوع پتانسیل الکتریکی در سلول نبود، امکان زنده ماندن زیاد وجود نداشت. همچنین سلول ها دارای نوعی پتانسیل استراحت هستند که برای فرایندهای سوخت و ساز سلولی ضروری است. در سلول های بیمار و آسیب دیده، پتانسیل استراحت تغییر می کند. قرارگیری در محدوده میدان های مغناطیسی منقطع، این پتانسیل را متناسب ساخته و به حالت طبیعی باز می گرداند و سبب می شود که روند ترمیم سلول آسیب دیده، سرعت گیرد و در حقیقت این امواج کمک می کند تا بافت ها، خود را سریع تر ترمیم کنند.
- این روش درمانی در رابطه با چه بیماری هایی کارآمد است؟
- از این روش مؤثر درمانی، می توان در زمینه های بیماری های ارتوپدی، صدمات ناشی از ضربه، ترمیم بافت، بیماری های روماتیسمی و پس از درمان شکستگی ها و ترک ها، خصوصاً در مواردی که جوش خوردگی به تأخیر افتاده باشد، درمان بیماری های جریان گردش خون و عروق کرونری، درمان زخم، سوختگی ها، صدمات ورزشی، خصوصاً در روزهای اول صدمه و اختلالات عصبی به راحتی و با کمترین میزان خطر، استفاده کرد. تأثیر مگنت درمانی به خصوص در بیماری های روماتیسمی با توجه به امکان کاربرد این روش در فاز حاد بیماری، بسیار چشمگیر و اثربخش است.
- در رابطه با شکستگی هایی که از فلز، برای ترمیم استفاده می کنند، این میدان مغناطیسی، خطری ندارد؟
- در مواردی که جوش خوردگی به تأخیر افتاده و به همین دلیل از فلز و پیچ و سایر وسایل فلزی، جهت یکپارچگی و ثابت کردن استخوان های شکسته استفاده شده است، از آنجایی که امواج این دستگاه در ارگانی خاص، تجمع و تمرکز نمی یابد، هیچ محدودیتی در استفاده از این تکنیک وجود ندارد و این بارزترین مزیت این سیستم درمانی، نسبت به سایر درمان های فیزیوتراپی است که در آنها احتمال بروز خطر سوختگی و آسیب های بافتی وجود دارد.
