در برخي كشورها، حتي روزهاي تعطيل هم انتشار روزنامه‌ها متوقف نمي‌شود. اين موضوع البته بيشتر به مديران مطبوعاتي و فرهنگي كشور مربوط مي‌شود كه بايد فكري به حال اين ماجرا بكنند اما آنچه به من و شماي شهروند ارتباط دارد، اتفاقي است كه ممكن است در اين خلأ اطلاع‌رساني بيفتد. اگرچه حالا چند سالي است رسانه‌ها تلاش‌هايي براي پركردن اين شكاف مي‌كنند اما واقعيت اين است كه بسياري از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ما هم در اين ايام به مرخصي مي‌روند. شيفت‌هاي مطبوعات و رسانه‌ها در تعطيلات به اندازه كافي توان تولد محتوا ندارد و حتي در تلويزيون هم شما بيشتر سرگرمي مي‌بينيد تا اطلاع‌رساني.
به‌طور كلي شايعه وقتي شكل مي‌گيرد كه خبر رسمي وجود نداشته باشد و ايام عيد هم در ايران به‌شدت مستعد توليد و انتشار انواع شايعات است. حالا همين اينترنت ضعيف موبايل‌ها در اكثر نقاط ايران به اندازه‌اي كه بشود دست‌كم متن‌ها را در نرم‌افزارهاي موبايلي خواند و ديد جواب مي‌دهد. عيد هم وقت خالي مردم بيشتر از هميشه است.
چنين شرايطي، يعني يك اسب زين‌شده و آماده تاختن براي شبكه‌هاي مجازي بي‌نام و نشان؛ كانال‌هاي تلگرامي كه كسي نمي‌داند كجا و توسط چه كساني و اصلا چطور اداره مي‌شوند. وقتي كارگزاران رسانه‌هاي رسمي، اطلاع‌رساني را تعطيل مي‌كنند، بازار خبررساني‌هاي غيرواقعي هم داغ مي‌شود و البته منبعي براي كنترل درستي اين اخبار وجود ندارد. اين روزها و در تعطيلات بايد بيشتر حواس‌مان به شايعات باشد. ما به‌عنوان يك شهروند مجهز به «سواد رسانه‌اي» آرام آرام بايد به اندازه‌اي از مهارت برسيم كه دروغ بودن برخي خبر‌ها را حدس بزنيم. خوب است اين روزها هنگام شنيدن خبرهاي عجيب، كمي بيشتر درباره‌شان فكر كنيم. مهم‌ترين موضوع هميشه و همچنان باورپذير‌بودن خبر و بعد هم منبع آن است. مثلا وقتي مي‌شنويم كه مدرسه‌ها براي استقبال از عيد 2روز زودتر تعطيل مي‌شوند يا خلافي خودرو‌ها به مناسبت 12فروردين بخشيده شده است اگر به منبع خبر توجه كنيم، فريب نمي‌خوريم.
بگذاريد چند نمونه از شايعاتي كه ممكن است در اين ايام بشنويم را حدس بزنيم:
كاپيتان يكي از تيم‌هاي فوتبال پايتخت در ويلايش در شمال به قتل رسيد!
2بازيگر يكي از فيلم‌هايي كه اكران عيد دارند با هم ازدواج كردند!
توزيع فندق‌هاي مسموم آفريقايي در آجيل‌هاي نوروزي امسال
رئيس‌جمهور در تعطيلات عيد 3نفر از وزرا را بركنار كرد !
بازيگر مشهور در تصادف رانندگي درگذشت !
و البته اين فهرست مي‌تواند خيلي طولاني‌تر هم باشد.
- پژوهشگر ارتباطات
نظر شما