به گزارش اطلاع‌رسانی بورس تهران، بورس اوراق بهادار تهران طبق بخش " هـ " دستوالعمل جدید پذیرش اوراق بهادار، موظف است تا پایان اردیبهشت‌ماه هر سال، بازارها و تابلوها را بازبینی و طبقه‌بندی کند.
طبق این دستورالعمل شرکت‌های فهرست شده در بورس اوراق بهادار تهران باید در دو بازار اول و دوم طبقه‌بندی شوند. بازار اول نیز مشتمل بر دو تابلوی اصلی و فرعی است.
این طبقه‌بندی‌ها بر اساس کیفیت شرکت‌ها به لحاظ ریسک اندازه، ریسک‌های نقد شوندگی، ریسک‌های ورشکستگی، و ریسک‌های اطلاعاتی یا شفافیت، صورت می‌گیرد.
" کارگروه طبقه‌بندی شرکت‌ها" در 27 دی 1386 بنا به نظر مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران با همین مأموریت تشکیل شد. این کارگروه پس از برگزاری 7 جلسه سرانجام گزارش نهایی خود را صادر کرد و به هیات پذیرش اوراق بهادار ارائه داد.
بر اساس این گزارش، فقط شرکت‌هایی که در تابلوهای اصلی و فرعی قدیمی حضور داشتند در این طبقه‌بندی جدید لحاظ شدند و طبقه‌بندی جدید شرکت‌های تابلوی غیررسمی کنونی موکول به بررسی و مطالعه بیش‌تر شد و هیئت مقرر کرد اگر این شرکت‌ها نتوانستند شرایط بازار دوم را احراز کنند حذف شوند.
یادآوری می‌شود که پیش از این 94 شرکت در تابلوی غیررسمی و 317 شرکت در تابلوهای فرعی و اصلی طبقه‌بندی شده بودند که در طبقه‌بندی جدید فقط 317 شرکت لحاظ شده‌اند.
بر این اساس شرکت‌های تابلوی اصلی و فرعی قدیمی ( 317 شرکت پیش‌گفته) در 4 مقوله به شرح زیر طبقه‌بندی شده‌اند:
1. تابلوی اصلی بازار اول
2. تابلوی فرعی بازار اول
3. فهرست اولیه بازار دوم
4. فهرست مشروط بازار دوم
شرکت‌هایی که در فهرست مشروط بازار دوم طبقه‌بندی شده‌اند، معیارهای لازم را برای حضور در هیچ‌یک از بازارها و تابلوها احراز نکرده‌اند اما هیئت پذیرش با طبقه‌بندی مشروط در بازار دوم به آن‌ها تا یک سال مهلت داده است تا بتوانند خود را با شرایط تابلوها و بازارها تطبیق دهند و در غیر این‌صورت از طبقه‌بندی حذف خواهند شد.
جدول زیر طبقه‌بندی جدید شرکت‌های فهرست شده در تابلوهای اصلی و فرعی قدیم را بر اساس دستورالعمل جدید به‌صورت خلاصه باز می‌گوید:
| بازار/تابلو | تعداد شرکت‌ها | درصد از کل |
ارزش بازار/ مبلغ(میلیارد ریال) |
ارزش‌بازار(درصدازجمع) |
| تابلوی اصلی بازار اول | 44 | 14 | 301.628 | 65 |
| تابلوی فرعی بازار اول | 44 | 14 | 53.889 | 12 |
| جمع بازار اول | 88 | 28 | 355.517 | 77 |
| فهرست اولیه بازار دوم | 176 | 56 | 88.529 | 19 |
| فهرست مشروط بازار دوم | 53 | 16 | 17.922 | 4 |
| جمع بازار دوم | 229 | 72 | 106.451 | 23 |
| جمع بازارها | 317 | 100 | 461.968 | 100 |
44 شرکت، بر اساس این جدول در تابلوی اصلی بازار اول جای گرفته‌اند. این شرکت‌ها 14 درصد از جمع شرکت‌ها و 65 درصد از جمع ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین 44 شرکت در تابلوی فرعی بازار اول جای گرفته‌اند و این‌ها 14 درصد از جمع شرکت‌ها و 12 درصد از جمع ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
به‌طورکلی بازار اول شامل 88 شرکت است که در مجموع 28 درصد از جمع شرکت‌ها و 77 درصد از جمع ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین 229 شرکت در بازار دوم طبقه‌بندی شد. این‌ها 72 درصد از جمع شرکت‌ها و 23 درصد از جمع ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
از این میان 176 شرکت در فهرست اولیه بازار دوم جای گرفته‌اند که 56درصد از جمع شرکت‌ها و 19 درصد از جمع ارزش بازار را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین 53 شرکت در فهرست مشروط این بازار حضور دارند که 16 درصد از جمع شرکت‌ها و 4 درصد از جمع ارزش بازار را تشکیل می‌دهند.
افزون بر این، نگاه به سایر اطلاعات بازارها و تابلوها می‌تواند سودمند باشد. جدول زیر میانگین‌هایی را برای 4 مقوله طبقه‌بندی پیش‌گفته به دست می‌دهد:
|
معیار |
متوسط تابلوی اصلی بازار اول | متوسط تابلوی فرعی بازار اول | متوسط فهرست اولیه بازار دوم | متوسط فهرست مشروط بازار دوم |
| سرمایه(میلیارد ریال) | 2.033 | 561 | 205 | 278 |
| ارزش بازار در پایان سال(میلیارد ریال) | 6.855 | 1.253 | 503 | 437 |
| سهام شناور آزاد(درصد) | 28 | 26 | 25 | 20 |
| تعداد سهامداران(شخص) | 23.020 | 17.021 | 5.763 | 4.159 |
| سود هر سهم(ریال - میانگین موزون) | 515 | 385 | 496 | 31 |
| درصد حقوق صاحبان سهام به جمع دارایی‌ها | 60 | 64 | 39 | 26 |
| درصد تعداد روزهای معاملاتی شرکت به کل | 74 | 72 | 39 | 23 |
| درصد معاملات سهام ثبت شده شرکت | 11 | 18 | 9 | 4 |
این جدول نشان می‌دهد کیفیت تابلوها و بازارها تا چه اندازه از هم تفاوت دارد. تفاوت‌ها گویای این است که معیارها یا به عبارتی ریسک‌های دخیل در طبقه‌بندی‌ها تا چه اندازه دقیق و استاندارد هستند و سرمایه‌گذاران با این نوع طبقه‌بندی‌ها، با ریسک شرکت‌ها آشنا می‌شوند.
یعنی هر قدر درجه تابلو و بازار پایین می‌آید ریسک‌های متفاوت لحاظ شده در طبقه‌بندی افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، ریسک نقدشوندگی تابلوی فرعی بازار اول از تابلوی اصلی بازار اول بالاتر و از بازار دوم پایین‌تر است. ه‌چنین شرکت‌هایی که در فهرست مشروط بازار دوم قرار دارند، نسبت به شرکت‌های دیگر ریسک بالاتری را متوجه سرمایه‌گذاران می‌کنند.
