اینکه این منطقه به‌عنوان یک نفس‌گاه شهری حفظ و دیگر کاربری‌های آن تحت این رویکرد چه شکل و صورتی به خود بگیرد، اینکه ظرفیت جمعیت‌پذیری این منطقه چقدر بوده و چرا این میزان در طرح‌های مختلف اعداد و ارقام متفاوت و گاه دور از هم را نشان می‌دهد و بسیاری چراهای دیگر که در طول اجرای طرح‌های مختلف در 4 دهه اخیر در منطقه22 بی‌پاسخ مانده و در هر دوره‌ای مسئولان طرحی را براساس بررسی‌های کارشناسانه یا سلیقه‌های شخصی ارائه داده‌اند و اینکه اجرای این طرح‌های مختلف چه نتیجه مشخص و قطعی داشته و وضعیت ساختوساز و گسترش صنایع در این منطقه به‌چه صورت درخواهد آمد، مواردی هستند که هیربد معصومی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در مورد آنها توضیح می‌دهد؛ هر چند وی اعتقادی به از بین رفتن نفس‌گاه شهری در این منطقه نداشته و معتقد است منطقه‌ای دیگر برای این منظور درنظر گرفته شده است.
آنچه در زیر می‌آید گفت‌وگوی همشهری با این مسئول حوزه معماری و شهرسازی است.
- از طرح‌های جامعی که در منطقه 22 اجرایی شده بگویید و اینکه این طرح‌ها براساس کدام پشتوانه تحقیقاتی تهیه شده و چرا این طرح‌ها مبنای مشترک تحقیقاتی نداشته تا مسئولان شهری در هر دوره‌ای در امتداد آن تصمیم‌سازی و عمل کنند؟
اولین طرح جامعی که در این منطقه تهیه و اجرایی شد در دهه 40 بود که یکسری کاربری‌ها را برای منطقه تعریف و عملیاتی کرد و البته در تهیه آن مطالعات شهری و بررسی‌های کارشناسانه صورت گرفته بود و طرح دیگری که برای منطقه تهیه شده در دهه 60 درست زمانی که بحث جمعیت‌پذیری و تراکم و ایجاد کاربری‌های لازم در این راستا مطرح بود به اجرا درآمد و براساس ظرفیت منطقه، میزان جمعیت‌پذیری آن مشخص و عدد و رقمی در این ارتباط تعیین شد که به‌نظرم درست بوده است و طرح‌های دیگری هم که در این منطقه اجرایی شده مصوب شورای شهر بوده و کمیسیون ماده 5 پیش‌بینی‌های لازم را در مورد ظرفیت جمعیت‌پذیری آن به‌عمل آورده است.
- براساس این پیش‌بینی‌ها ظرفیت جمعیت منطقه چقدر بوده و آیا این تعداد جمعیت با طرح بعدی که وزارت مسکن و شهرسازی ارائه داد تناقض پیدا نمی‌کند؟
طرح جامع جمعیتی بین 500 تا 600 هزار نفر را برای منطقه تعیین کرده بود که البته بعدها در بررسی‌هایی که در این ارتباط صورت گرفت اعلام کردند که منطقه ظرفیت جمعیت بالاتر از این رقم را داشته و این افزایش جمعیت در منطقه مشکل خاصی را ایجاد نمی‌کرد.
- ولی برخی کارشناسان شهری درخصوص ساخت‌وسازهایی که متعاقب این جمعیت‌پذیری صورت گرفته و می‌گیرد ابراز نگرانی کرده و معتقدند که با ادامه این روند نفس‌گاه شهری از بین می‌رود کما اینکه طرحی که وزارت مسکن ارائه داده بود می‌خواسته منطقه را به‌عنوان عرصه‌ای آزاد برای تنفس‌گاه شهر حفظ کند؟
نفس‌گاه شهری که از آن صحبت می‌کنید در نقاط دیگر شهر دیده شده و منطقه 22 تمام ظرفیت‌های خود برای جمعیت‌پذیری را پر نکرده که چنین نگرانی‌هایی به‌وجود آمده و ساختوساز در این منطقه نیز براساس طرح جامع صورت می‌گیرد. از آنجا که بحث جمعیت‌پذیری و تراکم را در این منطقه داریم بنابراین اقداماتی که در جهت ساختوساز صورت می‌گیرد این موضوع را نقض نمی‌کند.
- از منطقه‌ای که نفس‌گاه شهری در آن واقع شده بگویید و اینکه آیا این نقطه برای شهری مثل تهران که با بحران آلودگی هوا که این روزها وضعیت اضطرار بیشتری را در مقایسه با سال‌های گذشته داشته و هزاران مشکل دیگر که گاه گسترده‌تر از این موضوع بوده و ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته کفایت می‌کند؟
این منطقه که به‌عنوان نفس‌گاه شهری دیده شده اراضی عباس‌آباد است که کاربری‌های فرهنگی نیز برای آن تعریف شده و از آنجا که کماکان محدوده وسیعی بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی وضعیت بهتری از نظر مرکزیت نسبت به دیگر مناطق تهران دارد فکر می‌کنم این نقش را برای شهر ایفا کرده و البته باید نفس‌گاه‌های دیگری نیز برای شهر دیده شود و این‌طور نباشد که تمام اراضی شهر به ساختوساز اختصاص یابد.
- برگردیم به طرح مجموعه شهری وزارت مسکن و اینکه قرار بود منطقه به عرصه‌ای آزاد تبدیل شود و شهرداری هم تعهداتی را درخصوص ایجاد دریاچه‌های مصنوعی و برخی طرح‌های دیگر داده بود و معاونت سابق شهرسازی و معماری شهرداری نیز در گفت‌وگویی که در شماره‌های قبلی با همشهری داشته وجود ساخت‌وسازها در این منطقه را غیراصولی خوانده و بر خالی‌ماندن منطقه به‌عنوان حریم تأکید کرده بود چرا که از دیدگاه ایشان استقرار صنایع آلاینده در این منطقه پیامدهای سوئی از نظر آلودگی هوا داشته و طرح وزارت مسکن را در این راستا مؤثرتر می‌دانستند چرا این طرح اجرایی نشد؟
به هر حال بعد از این طرح، طرح جدیدی ارائه شد که این طرح در اواخر اسفند سال گذشته به تصویب شورای شهر تهران رسیده و در آن طرح باز بحث جمعیت‌پذیری مطرح بود و جمعیتی بیش از 600هزار نفر می‌توانست در منطقه 22 ساکن شود و این موضوع کاملاً با طرحی که وزارت مسکن ارائه داده بود منافات داشت. فکر می‌کنم علت اصلی آن هم افزایش جمعیت تهران بود که به هر حال باید ساماندهی می‌شد و از تمرکز جمعیت در نقطه‌ای خاص جلوگیری به‌عمل می‌آمد ولی نکته مهمی که در طرح جدید مطرح است بر کاهش سطوح مسکونی و افزایش سطوح کار تأکید دارد و معاونت شهرسازی نیز با درنظرگرفتن آن سعی در ساماندهی وضعیت ساختوساز در این منطقه دارد.
اخیراً ساخت‌وسازهای بالای اتوبان همت به‌صورت گسترده صورت می‌گیرد و کارشناسان شهری انتقاد عمده‌ای که به این روند دارند این است که شهر به این ترتیب خفه می‌شود و معتقدند که مسئولان در حوزه شهرسازی باید سازوکارهای عملی‌تری را در مواجهه با این موضوع به‌کار گیرند چگونه از عملکرد معاونت شهرسازی در این زمینه دفاع می‌کنید؟
این انتقاد را قبول ندارم، چون ساخت‌وسازها براساس طرح جامع صورت گرفته و تهدیدی برای مسدود‌شدن شریان‌های تنفسی شهر به‌حساب نمی‌آید به‌هر حال هرگونه ساختوساز براساس طرح بوده و به‌خاطر ندارم تخلفی در این زمینه صورت گرفته باشد.
- پارادوکس‌های موجود در این ارتباط را چگونه ارزیابی می‌کنید، با توجه به این موضوع که هم در طرح و هم در اجرا این تناقض وجود دارد و ما عملاً اتفاق نظری در این ارتباط نمی‌بینیم به‌گونه‌ای که وزارت مسکن و شهرسازی می‌خواهد در منطقه 22 جمعیتی مستقر نشود و شهرداری هم تعهداتی را در این زمینه می‌دهد و از سوی دیگر طرح‌های دیگر گسترش سطوح مسکونی را پیش‌بینی می‌کند؟
به هر حال مطالعات در حوزه‌های مختلف متفاوت بوده و هر دستگاهی براساس معیارها و ضوابطی خاص طرح جامع را تهیه کرده ولی آنچه حائز اهمیت است این است که دستگاه‌ها در این زمینه همسو و هماهنگ با هم عمل نکرده و این موضوع مشکلات را دامن زده است، درحالی‌که اگر از ابتدا این هماهنگی‌ها صورت می‌گرفت امروز با معضلاتی ازاین‌قبیل در سطح گسترده مواجه نبودیم.
ادبیات زیست محیطی یه جای عملکرد زیست محیطی
اخذ گواهینامه ایزو به‌وسیله شهرداری منطقه 22 به‌دلیل فعالیت‌های زیست‌محیطی از خبرهایی بود که سال گذشته به گوش رسید. بهرام فرید صدری، مشاور شهرداری منطقه 22 در این باره معتقد است که شهرداری منطقه در مورد حفظ محیط‌زیست فعالیت‌های خوبی داشته است؛ آنها هم سیستم GIS خوبی راه‌اندازی کرده‌اند و هم به مسائل زیست‌محیطی احترام می‌گذارند، اما این احترام به محیط‌زیست بیشتر جنبه فرهنگی داشته و ادبیات آنها را دربرمی‌گیرد تا عملکرد آنها را.
به گفته صدری در منطقه 22 گاهی در عمل اتفاقاتی می‌افتد که مغایر با حفظ محیط‌زیست است؛ مثلا نظر صدری و کارشناسان دیگر این بوده است که میدان تیر بدون ساخت و ساز حفظ شود اما یکباره متوجه شدند که برای ساخت 30 هزار واحد مسکونی بین شهرداری و ارتش توافق شده است. البته صدری برای فسخ این توافق تلاش کرده و موفق شده
دست کم واحد‌های ساختمانی مورد نظر را به 15 هزار واحد کاهش دهد. این مشاور شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری معتقد است که اگر چه در منطقه 22 شعارهای زیست‌محیطی بسیاری داده می‌شود، اما شهرداری در زمان تصمیم‌گیری کار خود را کرده و کمتر به شعارهایش عمل می‌کند.
به اعتقاد وی شریان‌های تنفسی تهران در این منطقه حفظ شده است، به همین خاطر کاهش سقف جمعیتی منطقه از 670 هزارنفر به 300 هزار نفر مورد توجه بوده و خدمات فرامنطقه‌ای و گردشگری در این منطقه به‌صورت جدی‌تری انجام شده است. در حال حاضر توسعه مسکونی منطقه به‌طور کامل متوقف شده و هم‌اکنون تنها تعهدات شهرداری که از قبل ایجاد شده‌بود، در حال اجراست.
اگر هم در آینده شرایطی به‌وجود آید، سعی بر این است که با ترغیب شهروندان به تغییر کاربری، سطح مسکونی منطقه را کاهش داده و به کاربری‌های دیگراختصاص یابدکه نیازمند یک طرح بلندمدت است. هم‌اکنون تنها در بالای بزرگراه همت چند لکه وجود دارد که از قبل ایجاد شده بود و کاری نمی‌شود کرد.
شهرک شهید باقری یا شهرک راه‌آهن طرح‌هایی بود که قبلا به اجرا درآمده و دیگر در این محدوده هیچ ساخت و‌سازی اتفاق نخواهد افتاد. این یک واقعیت است که یکی از معدود شریان‌های اصلی هوای تهران، همین منطقه است؛ بنابراین بر حفظ آن تاکید ویژه‌ای شده است.
