و شرکت فرانسوی مجری طرح، هزینه احداث این آزادراه را تا پایان زمان 10ساله پس از بهره‌برداری حدود 750میلیارد ریال برآورد کرده بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سرانجام در سال1375 قرارداد مشارکت با بنیاد مستضعفان وبرآورد 2هزار و 500میلیارد ریال هزینه منعقد شد. همچنین سهم‌‌الشرکه وزارت راه به مبلغ 150میلیارد ریال به‌صورت مقطوع برای تملک اراضی به وسیله دولت تعیین و مقرر شد که بقیه تعهدات و هزینه‌های تکمیل و بهره‌برداری توسط بنیاد پرداخت شود و با این توافق کلنگ احداث آزادراه تهران- شمال به زمین زده شد.
با گذشت 17سال از آغاز مجدد، عملیات اجرایی آزادراه تهران- شمال به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه حمل‌ونقل جاده‌ای که عنوان ملی را نیز یدک می‌کشد، تنها کمتر از 10درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. این وضعیت حاکم بر آزاد راهی که طی سال‌های اخیر مسئولان دولت‌های مختلف هریک وعده‌ای برای اتمام زودهنگام آن مطرح کرده‌اند، موجب شده تا بیشتر مخاطبان، وعده‌های تازه برای زمان اتمام مراحل مختلف این پروژه یا اخبار منتشرشده در زمینه میزان پیشرفت فیزیکی آزادراه مذکور را چندان جدی تلقی نکنند.
حرکت افتان و خیزان آزادراه تهران- شمال در 3 دهه گذشته ادامه داشت تا اینکه پس از تصدی حمید بهبهانی بر وزارت راه و ترابری، وی بارها از عزم جدی خود برای اتمام این پروژه خبر داده و معتقد بود با حضور وی در این وزارتخانه پروژه مذکور دوباره زنده شده است. بر این اساس وی زمان‌های متفاوتی را برای اتمام مراحل مختلف این پروژه مطرح کرد که هر کدام با گذشت مدت‌زمان اندکی از مطرح‌شدن، با مشکلات متعدد اجرایی و سیاستگذاری در این پروژه همراه بود و باعث شد تا حرکت لاک‌پشتی احداث این آزادراه که طولانی‌شدن آن هزینه‌های هنگفتی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده، همچنان تداوم یابد.
اکنون تغییر مداوم پیمانکاران، بهانه جویی‌های طرف‌های داخلی و خارجی مشارکت‌کننده در ساخت آزادراه تهران- شمال و تکرار چندین باره دیدگاه‌های مطرح‌شده در زمینه پیشرفت مراحل اجرایی و زمان اتمام آن، این پروژه را با بلاتکلیفی مواجه کرده است.
شاید بتوان مشکل اصلی در اجرای پروژه آزادراه تهران- شمال را در بخش سرمایه‌گذاری جست‌وجو کرد؛ موضوعی که طی سال‌های اخیر شرکت‌های متعدد داخلی و خارجی را هرازچندگاهی به حضور در این عرصه ترغیب کرده اما با گذشت مدت‌زمانی به ناگاه یا پیمانکاران و شرکای مذکور تغییر کرده‌اند و یا اینکه عطای حضور در این پروژه را
به لقای نابسامانی‌های مدیریت اجرایی آن بخشیده و از انجام تعهدات خود شانه خالی کرده‌اند.
از سوی دیگر هنوز هیچ‌یک از دست‌اندرکاران این پروژه به شکلی شفاف در مورد علت نحسی حاکم بر عملیات سرمایه‌گذاری و ساخت آزادراه تهران- شمال اظهارنظری نکرده و هرازچندگاهی تنها خبر تغییر پیمانکاران به همراه وعده‌های تازه برای اتمام مراحل ساخت یا تشکیل کار‌گروه‌های متعدد و دستورات مؤکد مقام‌های اجرایی مطرح می‌شود.
حکایت سرمایه‌گذاران چین و ما‌چین
در ماه‌های گذشته اخبار متفاوتی در زمینه سرمایه‌گذاری در پروژه مذکور مطرح شده است؛ اخباری مانند اینکه چینی‌های جدید هم نمی‌سازند، فرانسوی‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، مشکلات کارگران شرکت چینی طرف قرارداد مانع ادامه عملیات ساخت این پروژه است یا اینکه کار‌گروه‌های ویژه‌ای برای تسریع در عملیات اجرایی این طرح تشکیل شده است؛ اخباری که بیش از آنکه بیانگر خروج پروژه مذکور از بن‌بست اجرایی حاکم بر آن باشد، بیانگر بقای طلسمی چندین‌ساله در ساخت آزادراه تهران- شمال است.
پس از فراز و نشیب‌های بسیار، سرانجام در سال 82 قرارداد ساخت منطقه یک این آزادراه با یک شرکت چینی به مبلغ 245میلیون دلار منعقد شد اما به علت بروز مشکلاتی مانند گشایش ال. باسی، نارضایتی از مدیریت شرکت چینی، ادامه مشکلات تملک اراضی و... اجرایی‌شدن این پروژه باز هم به تعویق افتاده و اعتبار اسنادی آن تا اواخر سال85 باز نشد.
در ادامه با توجه به طولانی‌شدن این فرایند و مقطوع بودن قرارداد، پیمانکاران چینی خواستار تغییر و افزایش قیمت انجام این پروژه تا 790میلیون دلار شد. سرانجام سال گذشته یک شرکت دیگر چینی مجددا قراردادی را به مبلغ400میلیون دلار منعقد کرد که براساس آن مقرر شد با سرمایه‌گذاری مساوی شرکت چینی و فرانسوی منطقه یک این آزادراه به طول 32کیلومتر (کن تا دو‌آب شهرستانک) طی مدت 3سال به پایان رسد.
هر‌چند وزیر راه و ترابری پیش‌بینی انصراف یا قهر‌کردن پیمانکاران و سرمایه‌گذاران را هم کرده و از آنها خواسته بود تا حداقل پل‌ها و تونل‌ها را بسازند تا درصورت انصراف یا برکناری این پیمانکاران، امکان اجرای بقیه پروژه توسط پیمانکاران داخلی وجود داشته باشد اما باز هم این قرارداد اجرایی نشد. براساس این قرارداد توافق شده بود تا 50درصد سرمایه‌گذاری ساخت قطعه یک این آزادراه از سوی فرانسوی‌ها و 50درصد دیگر از سوی چینی‌ها تأمین می‌شود اما چندی پیش، از کنار گذاشتن فرانسوی‌ها از مشارکت در ساخت آزادراه تهران- شمال خبر داده شد و فرانسوی‌ها نیز اعلام کردند به‌علت تأمین‌‌نشدن خواسته‌هایشان از مشارکت در این پروژه انصراف داده‌اند.
با وجود این حمید بهبهانی با اعلام آمادگی چینی‌ها برای جایگزینی در تأمین 50درصد سرمایه شرکت فرانسوی این امر را زمانبر قلمداد کرد. این دیدگاه در حالی مطرح شد که اکنون چینی‌ها برای تأمین اعتبار 50درصدی مورد تعهد خود یا رفع مشکلات اشتغال به کار کارگران چینی در پروژه مذکور با مشکل مواجه هستند، گرچه تازه‌ترین خبرها از رفع مشکل این کارگران حکایت دارد.
تکرار وعده‌های چند باره
با وجود مشکلات اجرایی آزادراه تهران- شمال هنوز هم بازار وعده‌های تازه برای اتمام مراحل چهار‌گانه این آزادراه ادامه دارد؛ وعده‌هایی که اکنون با اما و اگر‌های تازه مطرح می‌شود. وزیر راه و ترابری که پیش از این بارها زمان‌های متفاوتی را برای اتمام مراحل ساخت آزادراه تهران- شمال مطرح کرده بود، چندی پیش با مشروط کردن زمان اتمام این پروژه آن هم به معضلی همیشگی یعنی تأمین سرمایه، اعلام کرد درصورتی که مشکلات مراحل مناقصه و سرمایه‌گذاری در قطعه‌های آزادراه تهران- شمال رفع شده و این فرایند به سرعت انجام شود تا پایان دولت دهم، این آزادراه به بهره‌برداری خواهد رسید.
حمید بهبهانی در زمینه تأثیر تشکیل کار‌گروه تازه بر اتمام این پروژه نیز می‌افزاید: این آزادراه از پیچیدگی به‌خصوصی برخوردار است و برای اجرای آن شاید بیش از صدها موضوع باید توسط دولت تصمیم‌گیری شود. دولت معمولا در کارهایی که پیچیدگی، مشکلات و تصمیم‌گیری‌های مختلف در طول اجرا دارد کارها را به کار‌گروه محول می‌کند که وظیفه این کار‌گروه همچون وظیفه هیات دولت و شخص رئیس‌جمهوری است و تصمیمی که توسط مسئول کار‌گروه (وزیر راه و ترابری) ابلاغ شود در حکم ابلاغ ریاست‌جمهوری است.
وی همچنین اعلام کرده بود قطعه یک این پروژه از زمانی که پول به دست چینی‌ها برسد باید طی مدت 3سال تکمیل و افتتاح شود. اما به‌نظر می‌رسد پیش شرط‌های اعلام شده توسط وزیر راه و ترابری بیانگر تکرار تسلسل باطلی است که در طول بیش از 30سال گذشته از آغاز مطالعات و عملیات اجرایی این پروژه همواره عامل اصلی حرکت لاک‌پشتی برای اتمام آن بوده است. بهبهانی همچنین اعلام کرده بود، قطعه 4 آزادراه تهران- شمال نیز توسط بنیاد مستضعفان به طول 26کیلومتر از مر‌زن آباد به چالوس در حال اجراست که تا پایان سال آینده به اتمام خواهد رسید. همچنین مناقصه ساخت قطعه3 این آزادراه آغاز شده است.
تصمیم داریم یک باند قطعه‌های 2 و 3 این آزادراه را سریع اجرا کنیم که حین ساخت مورد بهره‌برداری قرار گیرد. وزیر راه و ترابری در زمینه روند اجرای قطعه 2 این پروژه نیز چنین اظهارنظر کرده است: قطعه2 به طول 22کیلومتر دارای تونل‌ها و پل‌های زیادی است که قرارداد اولیه آن 2سال قبل با چینی‌ها بسته شده و در حال مذاکره هستیم؛ در صورتی که با قیمت 2سال قبل توافق شود، کار را آغاز خواهند کرد و در غیر این صورت دوباره باید مناقصه برگزار و سرمایه‌گذار جدید انتخاب شود.
