حمید‌رضا امیدی‌سرور: تا 4-3 دهه پیش، ادبیات پلیسی و جنایی یکی از گونه‎های بسیار پرمخاطب در میان علاقه‌مندان ادبیات داستانی در ایران بود و نه‌تنها ناشرانی به‌صورت متمرکز به چاپ چنین آثاری می‎پرداختند بلکه در میان پاورقی‎های داستانی- که انتشار آنها در نشریات رونق بسیار داشت- هم پاورقی‌های جنایی و پلیسی سهم ویژه‎ای داشتند.

 به‌گونه‎ای که نویسندگان ایرانی هم به‌طور حرفه‎ای وارد گود شدند. در این سال‌ها اگر چه بودند مترجمانی که با عنایت به آثار ارزشمند و شاخص ادبیات پلیسی و جنایی دست به ترجمه‎هایی قابل‌قبول از نویسندگانی چون ژرژسیمنون و آگاتا کریستی زدند اما در عین حال اغلب ترجمه‎هایی که در قالب کتاب‌های جیبی، از سوی ناشران لا‎له‎زاری منتشر می‎شدند از کیفیت نازلی برخوردار بودند ولی همچنان از سوی مخاطبان با استقبال روبه‌رو می‎شدند.

اما در دو دهه اخیر یک ارتقای کیفی در ترجمه چنین آثاری شکل گرفت و حتی آثار نویسندگان معتبری چون ریموند چندلر و دشیل همت که در گذشته با غفلت مواجه شده بودند، منتشر شدند و برخی ناشران هم با رویکردی حرفه‎ای دست به ترجمه و انتشار متداوم آثار شاخص این‌گونه ‎ادبی، در سری‎هایی با عناوین مختلف زدند اما با وجود این در سال‌های پس از انقلاب، ادبیات پلیسی جنایی هیچ‌گاه از آن استقبالی که در گذشته شاهد بودیم برخوردار نشد؛ هرچند که هنوز انتشار این دست آثار در سری‎های مختلف ادامه دارد.

مجموعه افکار سیاه، یکی از تازه‎ترین عناوین سری کتاب‌های جنایی‎ است که نشر افکار در قطع جیبی انتشار آن را با اثری تحت عنوان «مرگ همین دوروبرهاست» آغاز کرده است. سحر قدیمی مترجم این مجموعه داستان که خود از علاقه‌مندان این ژانر ادبی ا‎ست در مقدمه کتاب با ابراز تأسف از اینکه تا‌کنون مجموعه‎ای از بهترین آثار ادبیات پلیسی جنایی به فارسی منتشر شده‎ اما خوانندگان ایرانی برخلاف کشورهای دیگر استقبالی از آن نکرده‎اند، به این نکته اشاره دارد که چنین داستان‌هایی امروزه دیگر محدود به ماجرای قاتلی زیرک و کارآگاهی در پی او نیست؛ بلکه گستره‎ای وسیع و ابعاد گوناگونی یافته که از ماجرای پلیس‎های فاسد، قاتلان سریالی، نابسامانی‎های اجتماعی، خشونت‎های خانوادگی و... را در بر می‎گیرد و آن هم نه صرفا در قالب رمان که داستان‌های کوتاه پلیسی که برخلاف کشور ما، مخاطبان فراوانی دارد.

به این ترتیب مترجم کتاب کوشیده است به گزینش آثاری بپردازد که در مجموع نشان‌دهنده تنوع و گوناگونی ادبیات پلیسی امروز جهان باشد. منبع استخراج داستان‌ها قریب به 100 سایت مطرحی ا‎ست که به این‌گونه از ادبیات اختصاص دارد. نویسندگان داستان‌ها از چهره‎های اخیر ادبیات پلیسی هستند که اغلب در ایران نام‌های ناشناخته‎ای محسوب می‎شوند که برای نخستین بار اثری از آنها به فارسی برگردانده می‎شود و حتی در مورد برخی از آنها خود مترجم نیز نتوانسته اطلاعات چندانی پیدا کند.

در مجموع باید گفت انتشار مجموعه‎ای از داستان‌های پلیسی آن هم در زمانی که رمان‌های این ژانر نیز در ایران با استقبال چندانی روبه‌رو نمی‎شوند، جسورانه و در خور تقدیر می‎نماید اما در نهایت می‎ماند اشاره به دو نکته به ظاهر حاشیه‎ای اما در عین حال مهم که متأسفانه مترجم و ناشر از کنار آن به‌سادگی رد شده‎اند؛ نخست اینکه در پیشگفتار کتاب هیچ توضیحی درباره کم و کیف مجموعه افکار سیاه نیامده که بالاخره این مجموعه چیست و قرار است به چه شکل و ترتیبی به انتشار آثار پلیسی بپردازد و دیگری اغلاط فراوان در متن و لغزش‎هایی ا‎ست که در صفحه‌آرایی کتاب دیده می‎شود. این کتاب در 295‌صفحه با قطع جیبی و به قیمت 2500‌تومان به بازار آمده است.

برچسب‌ها