کلمه "یائسگی مردانه" یا "آندروپوز" گاهی برای توصیف کاهش میزان تستوسترون با افزایش سن رخ می‌دهد. اما یائسگی مردانه با یائسگی زنانه کاملا متفاوت است.
در زنان تخمک‌گذاری و تولید هورمون‌های جنسی در طول مدت کوتاهی متوقف می‌شود. اما در مردان تولید هورمون‌های جنسی بسیار تدریجی‌تر کاهش می‌یابد. بنابراین اثرات ناشی از این تغییرات در مردان - برای مثال اثر بر کارکرد جنسی ، میزان انرژی و خلق و خو- به طور پنهانی ایجاد می‌شود و ممکن است سال‌ها نادیده گرفته شود.
کاهش میزان تستوسترون در طول زمان
میزان تستوسترون در میان مردان بسیار متفاوت است. اما به طور کلی میزان تستوسترون در میان مردان سالمندتر از مردان جوان‌تر کمتر است. میزان تستوسترون در دوره بزرگسالی به تدریج کاهش می‌یابد؛ پس از 30 سالگی هر سال یک درصد میزان کاهش می‌یابد، به طوری ک در 70 سالگی میزان به نصف میزان جوانی می‌رسد.
تکته مهم این است که میزان پایین تستوسترون باید مورد بررسی پزشک قرار گیرد و لزوما نباید به پیری نسبت داده شود. بسیاری از بیماری‌ها از جمله قطع تنفس حین خواب، در صورتی که درمان نشوند به کاهش میزان تستوسترون می‌انجامند.
علائم کاهش تستوسترون
در برخی از مردان کاهش میزان تستوسترون با افزایش سن علامتی ایجاد نمی‌کند. اما در برخی دیگر کاهش میزان تستوسترون باعث این علائم می‌شود:
1) تغییرات کارکرد جنسی: شامل کاهش میل جنسی، کاهش نعوظ خودبه‌خودی مثلا حین خواب- و ناباروری. بیضه‌ها نیز ممکن است کوچک شوند.
2) تغییرات الگوی خواب: گاهی کاهش میزان تستوسترون با بیخوابی و سایر اختلالات خواب همراه است.
3) تغییرات جسمی: تغییرات جسمی گوناگون ممکن است رخ دهند، از جمله افزایش چربی بدن، کاهش توده و قدرت عضلانی و کاهش تراکم استخوانی. تورم یا حساس شدن پستان (ژنیکوماستی) و ریختن موها هم ممکن است رخ دهد. ممکن است احساس گرگرفتگی کنید و انرژی‌تان کمتر از قبل شود.
4) تغییرات عاطفی: میزان پایین تستوسترون با کاهش انگیزه و اعتماد به نفس همراه است. ممکن است احساس افسردگی، اشکال در تمرکز یا یادآوری چیزها کنید.
نکته مهم این است که توجه داشته باشید که برخی از این نشانه‌‌ها و شکایات ناشی از روند عادی سالمندی است. برخی دیگر از این علائم نیز ممکن است ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای گوناگون از عوارض جانبی داروها و مشکلات تیروئید گرفته تا افسردگی و اعتیاد به الکل باشد.
آزمایش خون تنها راه برای تشخیص میزان پایین تستوسترون است.
چه کار باید کرد؟
اگر فکر می‌کنید که علائم‌تان مربوط به کاهش میزان تستوسترون است، با دکترتان مشورت کنید. دکتر سایر علل احتمالی علائم شما را بررسی خواهد کرد و گزینه‌های درمانی را برای شما توضیح خواهد داد. گرچه شما نمی‌توانید میزان تولید طبیعی تستوسترون بدن‌تان را افزایش دهید، اما انجام این کارها میتواند به شما کمک کند:
1) با دکترتان صادق باشید:برای تشخیص و درمان بیماری‌هایی که ممکن است باعث ایجاد این علائم شده باشد یا در ایجاد آنها نقش داشته باشد،- از عوارض جانبی داروها گرفته تا اختلال نعوظ و سایر مشکلات جنسی- با دکترتان همکاری کنید.
2) گزینه‌های سبک زندگی سالم را انتخاب کنید: رژیم غذایی سالم بخورید، فعالیت جسمی را به طور روتین روزانه‌تان درآورید. سبک زندگی سالم به حفظ قدرت، انرژی و توده عضلانی شما کمک خواهد کرد. فعالیت جسمی منظم میتواند حتی خلق و خوی شما را بهبود بخشد و خواب‌تان را راحت‌تر کند.
3) اگر احساس غم کنید از دیگران کمک بخواهید: هر احساس غمی به این معنا نیست که شما دچار بیماری افسردگی هستید. اگر تحریک‌پذیر هستید، انزواجو شده‌اید و از دیگران کناره گرفته‌اید،ممکن است دچار افسردگی باشید. سایر علائم افسردگی در مردان شامل کار کردن مفرط، پناه بردن به مشروبات الکلی و مواد مخدر یا ماجراجویی با انجام کارهای خطرناک است.
4) مراقب مکمل‌های گیاهی باشید: ثابت نشده است که مکمل‌های گیاهی برای کاهش تستوسترون مربوط به سالمندی موثر و بی‌خطر باشند. برخی از داروهای گیاهی ممکن است خطرنام هم باشند.
درمان با تستوسترون
درمان کاهش میزان تستوسترون با افزایش سن با مصرف تستوسترون خارجی موضوعی مورد بحث بوده است. برای برخی از مردان، درمان با تستوسترون علائم و نشانه‌های کاهش تستوسترون را کاهش می‌دهد. برای گروهی دیگر - به خصوص در سالمندان- منافع مصرف تستوسترون هنوز روشن نیست. خطرات این درمان را نیز باید مد نظر قرار داد.
از جمله در افرادی که سرطان پروستات دارند، درمان با تستوسترون ممکن است باعث تشدید بیماری شود.
بنابراین اگر در مورد اینکه مصرف تستوسترون به صورت تزریقی، خوراکی یا موضعی برای شما مناسب هست یا نه، با دکترتان مشورت کنید، تا سودها و زیان‌ها این درمان را سبک و سنگین کنید و بعد تصمیم بگیرید.
Mayoclinic.com