در طول قرن‌ها بسیاری از چیزها تغییر کرده‌اند،میل به حفظ بنیه جوانی در طول سال‌های طلایی زندگی به جای خود باقیمانده است.
خوشبختانه پزشکی مدرن به مردان برنامه‌ای داده است تا در سنین بالا هم توانایی‌های‌شان را حفظ کنند. این برنامه شامل فعالیت جسمی مرتب و تحریک ذهنی؛ غذا خوردن درست؛ کنترل میزان‌های فشار خون، کلسترول و قند خون؛ لاغر ماندن؛ ایجاد روابط بین‌فردی مستحکم؛ و پرهیز از سیگار کشیدن و سایر فعالیت‌های پرخطر است.
داشتن سبک زندگی سالم به داشتن عمری طولانی و کند شدن فرآیند پیری کمک می‌کند- اما این کار نیاز به تلاش و انضباط دارد، به خصوص در مردانی که در ابتدای زندگی مسیر اشتباه را رفته‌اند. تعجبی ندارد که چنین مردانی به دنبال میان‌برهای پزشکی باشند تا جوانی را به آنها بازگرداند. یکی از وسوسه‌برانگیزترین این میان‌برها استفاده از تستوسترون است.
هورمون مرد- ساز
تستوسترون قوی‌ترین آندروژن- گروهی از هورمون‌های استروئیدی که نامشان از کلمه یونانی به معنای "مرد- ساز" گرفته شده است- در بدن است. این نام کاملا متناسب است، زیرا آندروژن‌ها مسئول حجیم شدن عضلات،استحکام استخوان‌ها، کلفت‌شدن صدا، و الگوی رشد مویی می‌شوند که مشخصه مردان است. این هورمون باعث تشدید تولید سلول‌های قرمز خون نیز می‌شود.
تستوسترون رشد دستگاه تناسلی را در حین بلوغ تحریک می‌کند، و مسئول تولید اسپرم در سراسر زندگی است. به علاوه این هورمون اثری عمده - هر چند کاملا شناخته نشده- بر رفتار مردان دارد؛ تستوسترون در احساس انرژی ( و پرخاشگری) دخیل است،برای داشتن میل جنسی ضروری است و در ایجاد نعوظ طبیعی و کارکرد جنسی نقش دارد.
و پس از این که تستوسترون در بدن به هورمون دی‌هیدروتستوسترون بدل می‌شود، رشد سلول‌های پروستات را تحریک می‌کند و باعث تحلیل رفتن فولیکول‌های مو در مردانی می‌شود که به طور ژنتیکی مستعد طاسی مردان هستند.
تستوسترون و سالمندی
با افزایش سن مردان، تغییراتی در بدن آنها رخ می‌دهد. کلسیم بدن کاهش می‌یابد، توده عضلانی تحلیل می‌رود،و چربی بدن افزایش پیدا می‌کند. تعداد سلول‌های قرمز خون نیز پایین می‌آید. یک مرد معمولی با افزایش سن انرژی‌اش کمتر می‌شود و فعالیت جنسی‌اش کاهش می‌یابد.
و این وقایع در هنگامی رخ می‌دهد که میزان تستوسترون در حال کاهش است. میزان تستوسترون کل در هر سال پس از 40 سالگی یک درصد کاهش می‌یابد، اما تستوسترون قابل‌دسترس از لحاظ زیستی، یعنی شکلی از تستوسترون که تاثیرات هورمون را ایجاد می‌کند، حدود 2 درصد در سال افت می‌کند.
با کنار هم گذاشتن این دو پدیده، کاهش میزان تستوسترون و کاهش توانایی‌های مردان، آسان است که درک کرد چرا درمان با تستوسترون این همه جذابیت دارد. البته باید بدانید که با وجود کاهش تدریجی و آهسته میزان این هورمون با افزایش سن، در اغلب مردان میزان تستوسترون در طول زندگی در دامنه طبیعی باقی می‌ماند.
به علاوه گرچه میزان تستوسترون با افزایش سن مردان کاهش پیدا می‌کند، ثابت نشده است که افت میزان این هورمون اثرات نامطلوب سالمندی در مردان را ایجاد می‌کند،یا درمان با تستوسترون این تغییرات را رفع خواهد کرد. در نهایت،و مهم‌تر از همه اینکه بسیاری از پزشکان نگران هستند که درمان با تستوسترون ممکن است بی‌خطر نباشد.
آنها به یاد مورد مشابه در زنان می‌افتند که بررسی‌هایی عمده ثابت کردند درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی- که به یک شیوه معمول درمانی برای اغلب زنان بدل شده بود- بیش از آنکه به نفع زنان باشد، به خصوص در زنان سالمندتر باعث ضرر آنها شد و آنها در معرض سرطان پستان، حمله قلبی و سکته مغزی قرار داد.
بی‌خطر بودن درمان با تستوسترون در مردان در سنین بالا موضوعی مورد اختلاف است. احتمال تاثیر درمان با تستوسترون در بیماری‌های پروستات، چه بزرگی خوش‌خیم پروستات و چه سرطان پروستات، هنوز حل و فصل نشده است. سایر عوارض جانبی درمان با تستوسترون شامل پلی‌سیتمی (افزایش بیش از حد شمار سلول‌های قرمز خون)، قطع تنفس حین خواب (که می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا،حمله قلبی و سکته مغزی شود)، ژنیکوماستی (بزرگ شدن خوش‌خیم پستان در مردان)، آکنه و بیماری کبدی است.
پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود آیا نگرانی‌ها در مورد عوارض درمان با تستوسترون تا چه حد واقعی است.
علائم کمبود تستوسترون در مردان
1) علائمی به شدت بیانگر کمبود تستوسترون است:
- کاهش میل و فعالیت جنسی
- کاهش نعوظ‌های خودبه‌خودی.
- کوچک شدن بیضه‌ها یا بیضه‌های بسیار کوچک.
- کاهش موی صورت و بدن
- پوکی استخوان، شکستگی با ضربات خفیف، کاهش قد
- بزرگی یا حساسیت پستان
- گرگرفتگی و تعریق شبانه
- ناباروری
2)علائم کمتر اختصاصی:
- کاهش توده یا قدرت عضلانی
- کاهش انرژی، خستگی و خواب‌آلودگی
- افزایش چربی بدن
- اختلال تمرکز و حافظه
- اختلال خواب یا افزایش خواب‌آلودگی
- کم‌خونی
- کاهش قدرت و کارکرد جسمی
چه کسانی باید تستوسترون مصرف کنند؟
درمان جایگزینی تستوسترون برای مردانی دچار کمبود تستوسترون (که میزان تستوسترون خون پایین‌تر از حد طبیعی است) یا "هیپوگنادیسم" هستند، تایید شده است. علل این بیماری شامل مختل شدن کار بیضه به علت خطاهای ژنتیکی، اوریون، ضربه شدید، اعتیاد به الکل، و شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرطان است.
موارد دیگر هیپوگنادیسم ممکن است منشا مشکل در غده هیپوفیز در مغز باشد؛ از جمله علل این رده، تومورها (تقریبا همیشه خوش‌خیم)، ضربه سر، جراحی مغز، داروهای گوناگون، برخی اختلالات وراثتی، سوء تغذیه شدید و بیماری‌های مزمن است.
تقریبا در همه مردان مبتلا به هیپوگنادیسم، میزان تستوسترون کل در خون کمتر از 300 نانوگرم در دسی‌لیتر، و میزان تستوسترون آزاد زیر 5 نانوگرم در دسی‌لیتر، و میزان تستوسترون در دسترس از لحاظ زیستی زیر 150 نانوگرم در دسی‌لیتر است.
اما از آنجایی که میزان این هورمون در طول روز به شدت نوسان می‌کند اندازه‌گیری تستوسترون خون باید در 7 و 10 صبح انجام شود تا نتایج حاصل بیشترین دقت را داشته باشد. و گرچه انجام این آزمایش نسبتا ساده است، اغلب کارشناسان توصیه می‌کنند آن را زمانی انجام داد که مرد علائم بیانگر هیپوگنادیسم یا کاهش تستوسترون را داشته باشد.
مردان مبتلا به هیپوگنادیسم باید درمان جایگزین با تستوسترون خارجی دریافت کنند. موارد استثنا که نباید هورمون‌درمانی انجام شود، شامل مردان مبتلا به سرطان پروستات یا پستان، بالا بودن میزان "آنتی‌ژن اختصاصی پروستات" (PSA) که در خون اندازه‌گیری می‌شود،
وجود گره‌ها یا توده‌هایی در پروستات یا بزرگی شدید پروستات، بالا بودن تعداد سلول‌های قرمز خون یا داشتن خون به چسبندگی به طور غیر طبیعی بالا (خون غلیظ)، قطع تنفس انسدادی حین خواب درمان‌نشده، یا نارسایی شدید قلبی است.
همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که مردان سالمند و مردانی که دارای بیماری قلبی- عروقی هستند یا عوامل خطر ساز عمده برای بیماری قلبی مانند فشار خون بالا را دارند، باید با کمال احتیاط تستوسترون را دریافت کنند.
با وجودی که همانطوری که در بالا ذکر شد، درمان با تستوسترون تنها برای مردان مبتلا به "هیپوگنادیسم" تایید شده است (در آمریکا 250000 نفر به این علت تستوسترون دریافت می‌کنند). اما بر اساس گزارش موسسه پزشکی امریکا، در سال 2002 تعداد نسخه‌ها برای تجویز داروهای تستوسترونی 1.75 میلیون مورد بوده و هزینه‌ای بالغ بر 400 میلیون دلار داشته است- و این ارقام در حال افزایش سریع است.
اغلب این مردن تستوسترون را برای خواص ادعایی "ضدپیری" آن یا برای درمان اختلال نعوظ (که تاثیر تستوسترون در این مورد بسیار مورد تردید است) مصرف می‌کنند.
حتی اگر مشکلات احتمالی پروستات ناشی از مصرف تستوسترون را در نظر نگیریم، بررسی های اخیری که نشان‌دهنده اثر تستوسترون بر بیماری‌های قلبی بوده‌اند، ما را وا می‌دارد که این موضوع را جدی بگیریم.
بسیاری از کارشناسان معتقدند دریافت تستوسترون باید به مردانی محدود شود که دچار هیپوگنادیسم هستند یا آنهایی که در حین انجام یک کارآزمایی بالینی تستوسترون دریافت می‌کنند و به دقت تحت نظر هستند.
تنها راه برای این معلوم شود که آیا دریافت تستوسترون مضر است یا مفید، انجام پژوهش‌های بدون جانبگیری در آینده است.
مردان سالمند باید تستوسترون مصرف کنند؟
Harvard Men's Health Watch
