همشهری آنلاین: کاشف اسپانیایی خوآن پونس د لئون در سال 1513 در جستجوی چشمه جوانی وارد فلوریدا شد. اگر او نفعی از کاوشش برده باشد، به خاطر فعالیت جسمی است که صرف این جستجو کرده است! امروزه تعداد کمی از افراد به وجود آب‌های معجزه‌آسا اعتقاد دارند، اما به نظر می‌رسد عده زیادی به وجود آمپول جوانی باور داشته باشند.

growth hormone

این افراد به جای نوشیدن اکسیر حیات،‌ به تزریق هورمون رشد روی می‌آورند تا پیری خود را به تاخیر بیندازند. برخی از این افراد با ادعای جنبش "ضدپیری" برانگیخته می شوند و دیگران نمونه‌های ورزشکاران جوانی را در نظر دارند که برای بردن رقابت‌های ورزشی از این ماده استفاده می‌کنند.

مانند مثال پونس د لئون ورزشکاران تنها از فعالیت جسمی‌شان سود می‌برند،‌ در حالیکه مردان سالمند ممکن است به عنوان جایگزینی برای تمرینات ورزشی به تزریق هورمون رشد روی آورند.

اما آیا واقعا هورمون رشد قدرت جسمی را افزایش می دهد یا روند پیری را کند می‌کند؟ و آیا تزریق آن بی‌خطر است؟

هورمون رشد از نگاه نزدیک

هورمون رشد یک پروتئین کوچک است بوسیله غده هیپوفیز در مغز ساخته و به درون خون آزاد می‌شود. تحت شرایط طبیعی،‌ هورمون رشد بیشتری در طول شب نسب به روز ساخته می‌شود.

فیزیولوژی این نوسان هورمون رشد پیچیده است،‌اما دست کم به ما می‌گوید که آزمایش موردی خون برای اندازه‌گیری میزان هورمون رشد ممکن است گمراه کننده باشد، زیرا این بالا و پایین رفتن میزان هورمون رشد در طول روز تکرار می شود. اما دانشمندانی که به دقت میزان کلی تولید هورمون رشد را اندازه گرفته‌اند،‌ می‌گویند تولید این هورمون در طول دوران کودکی افزایش می‌یابد، در دوران بلوغ به اوج خود می‌رسد،‌ و از میانسالی به بعد کاهش می‌یابد.

هورمون رشد بر بسیاری از بافت‌ها در سراسر بدن اثر می‌گذارد. این هورمون در کودکان و نوجوانان رشد استخوان‌ها و غضروف‌ها را تحریک می‌کند. هورمون رشد در افراد در همه سنین تولید پروتئین را تشدید می‌کند، مصرف چربی‌ را افزایش می‌دهد، با عمل انسولین تداخل می‌کند و قند خون را بالا می‌برد. هورمون رشد همچنین باعث افزایش میزان "فاکتور رشد شبه‌انسولینی-1" (IGF-1) می‌شود.

استفاده‌های درمانی هورمون رشد

هورمون رشد به عنوان دارویی که با نسخه پزشک تجویز می‌شود، به صورت تزریقی موجود است. هورمون رشد برای کودکان مبتلا نقصان هورمون رشد- یک بیماری ناشایع که معمول همراه با اختلالات عمده در هیپوتالاموس،‌ هیپوفیز یا هر دوی آنهاست- به کار می‌رود.

تشخیص کمبود هورمون رشد در بزرگسالان بسته به آزمایش‌های خاصی دارد که در آنها تولید هورمون رشد تحریک می‌شود؛ آزمایش ساده خون برای اندازه‌گیری میزان هورمون رشد، در بهترین حالت بی‌فایده و در بدترین حالت گمراه‌کننده است.

بزرگسالانی که به واقع دچار کمبود هورمون رشد باشند، از تزریق آن سود می‌برند. تزریق این هورمون آنها را در مقابل شکستگی محافظت می‌کند،‌ توده عضلانی آنها را افزایش می‌دهد،‌ توانایی و انرژی آنها برای انجام فعالیت جسمانی را افزایش می‌دهد، و خطر بیماری قلبی در آینده را در آنها کاهش می‌دهد. اما در مقابل این منافع، تاوانی را باید پرداخت. تا حدود 30 درصد بیمارانی که مورد تزریق هورمون رشد قرار می گیرند، دچار عوارض جانبی از جمله تجمع مایع در بدن، درد عضلات و مفاصل، سندرم کانال مچ (فشار بر روی عصب در مچ که باعث درد و بی‌حسی در دست می‌شود) و بالا رفتن میزان قند خون می‌شوند.

هورمون رشد برای پیری

از جمله اثرات زیستی متعدد هورمون رشد افزایش توده عضلانی و کاهش چربی بدن است. با افزایش سن مردان،‌میزان هورمون رشد در آنها کاهش پیدا می‌کند. در همین دوره زمانی توده عضلانی کاهش پیدا می‌کند و چربی بدن افزوده می‌شود.

و به این ترتیب این نظریه مطرح می‌شود که با تزریق هورمون رشد می‌توان جلوی اثرات پیری را گرفت.

ادعاهای مشابهی در مورد هورمون‌های دیگری که با افزایش میزان آنها در بدن کاهش پیدا می‌‌‌کند، به عمل آمده است، از جمله هورمون‌های جنسی تستوسترون و دی‌هیدرواپی‌آندرسترون در مردان و هورمون جنسی استروژن در زنان. پژوهش‌ها نشان می‌دهد درمان جایگزینی با هورمون استروژن در زنان سالمند بیش از آنکه سودمند باشد، ممکن است زیان به بار آورد،‌ در مورد بی‌خطر و موثر بودن دادن تستوسترون و دی‌هیدرواپی‌آندرسترون به مردان سالمند سالم نیز شواهد محکمی وجود ندارد. با این حال این یافته‌ها نتوانسته است گسترش کلینیک‌ها و وب‌سایت‌ها "ضدپیری" و "تجدید جوانی" را مانع شود.

و تزریق هورمون رشد به مقصود ضدپیری، بدن‌سازی یا بهبود کارکرد ورزشی به فراوانی به صورت قانونی و غیرقانونی انجام می‌شود.
گروهی از پژوهشگران که برای ارزیابی ایمنی و کارآیی تزریق هورمون رشد در افراد سالمند سالم انجام شد، 31 بررسی با کیفیت بالا را که در این باره از سال 1989 به بعد انجام شده بود، ‌مورد بازبینی قرار دادند. این بررسی‌ها در مجموع شامل 220 نفر دریافت کننده هورمون رشد و 227 نفر به عنوان گروه شاهد بود که هورمونی دریافت نکرده بودند؛ دو سوم این افراد مرد و میانگین سن آنها 69 بود؛ این افراد به طور معمول اضافه وزن داشتند، اما چاق نبودند.

افرادی که هورمون رشد دریافت کرده بودند در مقایسه با گروهی که این هورمون را دریافت نکرده بودند، به طور میانگین 2.2 کیلوگرم افزایش در "توده خالص بدنی" پیدا کردند و به همین اندازه چربی بدن آنها کاهش یافت.

کاهش اندکی در میزان کلسترول کل خون در افراد به وجود آمد،‌ اما میزان کلسترول بد یا LDL، کلسترول خوب یا HDL، تری‌گلیسریدها، توانایی ورزش هوازی، تراکم استخوان، میزان قند خون ناشتا و میزان انسولین در آنها تغییر چندانی نکرد. در مقابل افرادی که هورمون رشد دریافت کرده بودند دچار میزان زیادی از عوارض جانبی شده بودند، از جمله ورم کردن و تجمع مایع در بدن، درد مفصل، بزرگی پستان، و سندرم کانال مچی.

این بررسی ها آنقدر طولانی مدت نبودند که امکان تغییر از لحاظ خطر ابتلا به سرطان را مورد ارزیابی قرار دهند، اما سایر پژوهش‌ها نشان‌دهنده افزایش خطر سرطان به طور کلی و سرطان پروستات به طور خاص در افرادی بوده‌اند که هورمون رشد تزریق می‌کرده‌اند.

کند کردن گذر زمان

جاناتان سوئیفت، خالق داستان‌های گالیور، نوشته است: "هر انسانی می‌خواهد عمری طولانی داشته باشد، اما هیچکس نمی‌خواهد که پیر شود."

او حق داشت، و چشمه جوانی دروغین از آب درآمد. با وجود نیاز به تحقیقات بیشتر،‌ به نظر نمی‌رسد هورمون رشد راهی موثر و بی‌خطر برای جلوگیری از پیری باشد. اما این وضع به معنای آن نیست که دست روی دست بگذارید و تسلیم گذر زمان شوید.
در عوض می‌توانید با ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش از تحلیل‌رفتن بدن خود جلوگیری کنید.

در مورد رژیم غذایی هدف‌تان دریافت پروتئین در حد متوسط به اندازه 0.75 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن باشد؛ حتی در یک مرد با هیکل بزرگ این مقدار پروتئین بیشتر از 65 گرم نخواهد شد، گرچه ورزشکاران و مردانی که از بیماری یا جراحی بهبود می‌یابند ممکن است به 20 درصد بیشتر پروتئین نیاز داشته باشند.

یک برنامه متعادل ورزشی برای خودتان ترتیب دهید؛ هدف‌تان باید انجام دست کم 30 دقیقه ورزش متوسط مانند پیاده روی در روز باشد، و همچنین دو تا سه بار در هفته به انجام ورزش‌های قدرتی بپردازید تا توده و قدرت عضلانی خود را حفظ کنید.

با انجام این برنامه خطر دچار شدن به بسیاری از بیماری‌های مزمن کاهش خواهد یافت، بنیه بدنی‌تان را تقویت خواهید کرد و بیشتر از زندگی لذت خواهید برد- و به این ترتیب به واقع تیک تیک ساعت کندتر خواهد شد.

Harvard Men's Health Watch

 

کد خبر 124059

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار پزشکی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز