او که متولد سال 60 است، با اعتماد مدیران تلویزیون کارگردانی مجموعه «آخرین روزهای زمستان» را برعهده گرفت که به موضوع زندگی شهید حسن باقری می‌پردازد. این مجموعه مستند روایی نخستین مستندی است که در این ژانر ساخته شده و در حال حاضر روزهای جمعه از شبکه یک سیما به روی آنتن می‌رود. این مجموعه مستند که از حضور فرماندهان جنگ بهره می‌برد و بخش عمده‌ای از آن بازسازی فضای جنگ است، این روزها مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است.
- درباره مراحل تولید این مستند توضیح بدهید.
ما از ابتدا کار تحقیق را آغاز کردیم و حدود چهار سال روی این بخش سرمایه‌گذاری کردیم. قصد داشتیم کار کامل و دقیق باشد و بعدا به شبهاتی درباره زندگی این شهید بزرگوار برخورد نکنیم. البته حدود 9ماه از این زمان صرف تولید مجموعه مستند شهید باقری شد.
- چه موضوعی باعث شد تا این همه زمان صرف تولید این اثر بکنید؟
ببینید در ایران معمولا تا به حال این شیوه از مستند کار نشده است. درحالی‌که در دنیا امروز نوع مستند روایی کاربردهای بسیاری دارد و تقریبا درباره همه موضوعات به این شیوه می‌توان کار ساخت. برای ما هم مهم بود که درباره زندگی یکی از بزرگان و فرماندهان جنگ کاری متفاوت بسازیم. تا به حال و بعد از انقلاب کاری با این مشخصات در حوزه مستندسازی صورت نگرفته و ما با ساخت این مجموعه قصد داشتیم نشان بدهیم که می‌توان به این شیوه در حوزه دفاع‌مقدس هم وارد شد و کار ارزشمند تولید کرد.
- مدیران تلویزیون چطور اعتماد کردند و کار به این پرحجمی را به شما سپردند تا در قالبی جدید آن را بسازید؟
خوشبختانه آقای فرجی مدیر شبکه یک کاملا به این نوع کار آشنایی داشت. شاید اگر ما با مدیر دیگری مواجهه داشتیم نمی‌توانستیم کار را جلو ببریم. چون برخی از آنها درباره ژانرهای مختلف شناخت ندارند اما آقای فرجی خوشبختانه به این نوع ژانر تسلط داشت و اتفاقا در تمامی مراحل کار نیز با ما همراهی کرد و حتی چندین بار پشت صحنه حاضر شد و راش‌های کار را هم مدام چک می‌کرد.
- این مجموعه ازجمله پروژه‌های الف تلویزیون به شمار می‌رود، در رده‌بندی بودجه به مشکل نخوردید؟
ما کار را مرحله به مرحله پیش بردیم. ابتدا وارد فاز تحقیق شدیم، بعد بازسازی و بعد هم تولید. برای دریافت بودجه نیز گام به گام پیش‌رفتیم. قطعا تولید کار آن هم با این حجم عظیم، بودجه بالایی می‌طلبد ولی می‌توانم بگویم که در این مورد آقای والی نژاد تهیه‌کننده کار بیشتر در جریان است و ایشان با ما همراهی بسیاری داشتند.
- *کدام وجه از زندگی شهید باقری برایتان مهم‌تر بود؟
قصه‌های ما در مورد شخصیت‌های دفاع مقدس همواره به یک شکل بیان می‌شود. اینکه آن فرد احتمالا در بچگی آدم خوبی بوده، علائم مذهبی داشته و از یک خانواده مذهبی هم بوده. انقلاب که می‌شود تحت‌تأثیر انقلاب قرار می‌گیرد و بعد عاشق امام(ره) می‌شود و جنگ می‌شود و غیرت دینی طرف گل می‌کند و شهادت هم برایش افتخار است. بله. این قصه وجود دارد، اما چندبار باید روایت بشود؟ پس قصه‌های دیگر را چه‌کسی باید روایت کند؟ تا کی ما باید همین قصه معروف را تعریف کنیم؟ من تلاش کردم قصه کاملا باور بشود و مردم آن را بپذیرند.
- شخصیت‌ها راضی بودند؟
بله. راضی هستند و ما همچنان با آنها در تعامل هستیم و حتی در برخی جاها با هم به نقطه اشتراک نمی‌رسیم.
- واکنش مخاطبان بعد از دیدن کار چطور بود؟
ما از چند کانال با مخاطبانمان ارتباط داریم. اول پیامک‌های شبکه که خوشبختانه نشان می‌دهد مردم استقبال کرده‌اند. دوم رسانه‌ها هستند؛ همین که شما با ما مصاحبه می‌کنید، یعنی مطالبه‌ای در خوانندگان وجود دارد که به‌دنبال رسیدن به آن است. راه بعدی هم ارتباطات محدودی است که با خودم برقرار شده است. خوشبختانه مردم شیوه و نوع روایت مجموعه را پسندیده‌اند. این مستند به آرامی و بدون هیاهو یک ماجرا را تعریف می‌کند و ما از همان اول هم به‌دنبال همین صداقت بودیم.
- مشکل روایی نداشتید؟
خیر ما با افراد زیادی صحبت کردیم؛ ضمن اینکه وقتی وارد فضای بازسازی می‌شوید موارد متعدد زیادی به‌کار اضافه می‌شود که از اهمیت بالایی برخوردار است و با حجم زیادی از مطالبات مواجه می‌شوید که باید حتما مطالعه کرده باشید. ما تحقیقات زیادی داشتیم و حتی در جاهایی به کمک افراد می‌آمدیم در یادآوری خاطرات. چنین فیلمی می‌تواند پر از خطا و اشتباه تاریخی باشد. اما ما تحقیق بسیاری کردیم و حتی درباره تهران قدیم و بافت اجتماعی نیز تحقیق بسیاری کردیم. ما می‌خواستیم بافت اجتماعی و حتی جبهه را کامل داشته باشیم. نمی‌خواستیم موارد مکانیکی و نچسب باشد. من در پلان‌هایی ساده به بافت دهه پنجاه اشاره کردم. حسن باقری باید از لابه‌لای مردم بیاید و مخاطب این فضا را ببیند. این سکانس‌ها گرفتنش برای می‌خیلی سخت بود. در فضایی شلوغ که همه بازاری‌ها مشغول کارند. اما بچه‌ها سر و ته کوچه را بستند تا کسی با لباس‌های امروزی وارد نشود. مدام من در صحنه مشغول طراحی زمینه بودم تا واقعی‌تر بشود.
- بازیگر نقش شهید باقری چطور انتخاب شد؟
ایشان در دوره تحصیل با آقای ابراهیم امیریان مدیر تولید و بازیگردان کار همکلاس بوده‌اند. وقتی وارد پروسه تولید شدیم، آقای امیریان از ایشان دعوت کردند و به دفتر آمدند. اقای زمین پرداز در عرصه تئاتر فعالیت می‌کند و وقتی ما از ایشان تست گریم گرفتیم، به نتیجه مورد دلخواه‌مان رسیدیم و برای حضور در مجموعه با ایشان قرارداد بستیم.
- بازیگران دیگر چطور؟
انتخاب بازیگران ما دو بخش داشت؛ یکی نقش‌های اصلی و دیگری نقش‌های فرعی. درباره نقش‌های اصلی حساسیت زیادی وجود داشت و بحث شباهت برای ما خیلی مهم بود. این پروسه حدود 45روز به طول انجامید اما در نهایت توانستیم به آنچه می‌خواستیم برسیم. بحث دیگر نیز مربوط به نقش‌های فرعی بود که نابازیگران آن را انجام دادند و البته ما در این بخش با مشکلات بسیاری مواجه بودیم، چون برای مدت زمان حضور اندک قراردادی با آنها نمی‌بستیم و در نتیجه آنها هم تعهدی به‌کار نداشتند. یک روز سر کار می‌آمدند و یک روز هم نمی‌آمدند.
- واکنش فرماندهان دفاع‌مقدس بعد از دیدن این مستند چه بود؟
خوشبختانه تا به حال خوب بوده است. آنها در زمان تولید به پشت صحنه آمده بودند و در جریان تولید کار بودند. ما هم با آنها مصاحبه‌هایی داشتیم که در لابه‌لای مجموعه مورد استفاده قرار گرفته است.
- خانواده شهید باقری نظرشان در مورد این کار چیست؟
تا به حال راضی بوده‌اند و خدا را شکر از کار استقبال کرده‌اند. دعای خیر مادر شهید باقری در این کار برای ما کافی است.
- واکنش منتقدان و مخاطبان کارشناس به این اثر چطور بود؟
خوشبختانه برخی از کارگردان‌ها و منتقدان با تماس‌هایی که با ما داشتند از کیفیت کار راضی بوده‌اند و در این‌باره تشکر کرده‌اند.
- اگر دوباره ساخت چنین کاری به شما پیشنهاد شود، آن را می‌پذیرید؟
کار به‌شدت سخت و طاقت‌فرسایی بود، اما ما الان دارای یک تجربه بسیار قوی هستیم؛ ضمن اینکه اگر شرایط و امکانات فراهم باشد، استقبال می‌کنیم.