بنزها و بی ام و‌های که در چند سال گذشته ایرانی‌ها تنها در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی می‌دیدند هم اکنون به تعداد زیاد در خیابان‌های تهران تردد می‌کنند، خودروهای روز دنیا ، تنها به فاصله چند روز پس از آن که برای اولین بار وارد بازارهای اروپا و شرق آسیا می شوند، در خیابان های تهران هم جولان می‌دهد.
در فروردین ماه سال 86 که خودرو کلاس سی جدید بنز وارد بازار های اروپا شد، تنها به فاصله یک ماه این خودرو در خیابان های تهران تردد می کرد. با این روند، واردات خودرو طی یک سال اخیر 2 برابر شده است. سال گذشته نیز واردات خودرو افزایش یافته بود و بررسی‌ها نشان می دهد هر سال تقریبا واردات خودرو 2 برابر سال گذشته شده است.
در حالی که با ثابت ماندن تعرفه های واردات خودرو در سال جاری، بسیاری معتقد بودند این امر موجب می‌شود ورود خودروهای خارجی به بازار کشورمان عملا کاهش یابد ، اکنون ورود خودروهای خارجی به کشور از رشدی آهسته اما پیوسته برخوردار بوده است.
خودروهای وارداتی به آرامی جا باز می‌کنند
در سال 83 با گذشت بیش از یک دهه واردات خودرو به ایران آزاد شد حال آن که در آن سال تعرفه واردات خودرو 120 درصد بود.
در سال 84 تعرفه واردات خودرو به صد درصد رسیده و به همین دلیل واردات خودرو افزایش یافت. گرچه مقرر شده بود تا با تداوم این روند هر سال تعرفه واردات خودرو 20 درصد کاهش یابد تا با این کاهش، صنعت خودرو داخلی خود را در برابر رقابت بیشتر با رقبای خارجی دیده و آماده ورود به سازمان تجارت جهانی شود.
واقعیت آن است که در فاصله‌های سال 84 تا 86 ،تنها 10درصد از تعرفه واردات کاسته شد چرا که به نظر برخی مسئولان، کاهش پلکانی تعرفه به زیان صنعت خودروسازی داخلی بود.
گرچه با همین کاهش محدود نیز، واردات خودروهای خارجی همچنان افزایش یافته و در سال گذشته به رقم 30 هزار دستگاه رسید. این امر به معنی افزایش بیش از 2 برابری واردات خودرو در سال 85 نسبت به سال 84 بود.
با این وجود، انتظار آن بود که با ثابت ماندن تعرفه، حداقل در سال 86 واردات خودرو ثابت بماند. این در حالی است که در 5 ماهه ابتدایی سال86 بیش از 14 هزار دستگاه خودرو به ارزش بیش از 200 میلیارد تومان به کشور وارد شد که باز هم نشانگر رشد 2 برابری خودروهای خارجی است.
از سوی دیگر، این میزان واردات خودرو موجب شده خودرو‌سازان داخلی، تا حدودی حضور در بازار بالا دستی خودرو را فراموش کرده و همچنان به لطف تعرفه بالا، در بازار خودروهای زیر 20 میلیون تومانی در امان باشند.
این روند موجب شده تا اکنون خودرو‌سازان داخلی همچنان بیش از 90 درصد بازار خودرو را با کمک همین تعرفه‌های بالای واردات خودرو در دست گیرند. با سهمیه‌بندی شدن بنزین گمان می‌رفت، واردات خودرو کاهش یابد اما مصرف پایین خودروهای به روز وارداتی، نسبت به خودروهای ایرانی حلقه بازار را به نفع وارد کنندگان در بازار بالا دستی تغییر داد. با این وجود ، یک شرط جدید برای وارد کنندگان دردسر ساز شده بود.
بر اساس تصمیم دولت در تابستان 86،شرکت‌های وارد کننده پس از محدودیت در تولید خودروهای بنزینی در ایران و در نظر گرفتن شرط خروج یک خودرو فرسوده برای تولید هر خودرو با مصرف بالای 6 لیتر، تا حدی به واردات خودروهای ارزان قیمت و گازسوز سوق پیدا کردند گرچه این تلاش نیز نتیجه چندانی را به همراه نداشته است.
با این روند شرکت بنز قصد دارد به تولید و واردات مدل‌های دوگانه‌سوز بنز کلاس E بپردازد و از طرفی شرکت‌های واردکننده نیز به دنبال واردات خودروهای کم مصرف هستند که از آن جمله می‌توان به مینی ماینر و تویوتا پاریس و چند مدل کم مصرف هیوندای اشاره کرد.
این در حالی است که بر اساس مصوبه جدید، شماره‌گذاری خودروهای وارداتی تا 6 لیتر مصرف در 100 کیلومتر، با سیکل ترکیبی همانند گذشته انجام می‌شود اما خودروهایی که بیش از این میزان مصرف داشته باشند باید برای دریافت مجوز واردات از اول مرداد سال جاری به ازای هر خودرو یک گواهی اسقاط خودرو فرسوده ارائه کنند.
با این حال، به گفته اکثر کارشناسان به نظر می‌رسید لوکس بودن خودروهای وارداتی که بیشتر آنها دارای موتورهای پر حجم و پر مصرف هستند، موافق نبودن بیشتر مشتریان برای استفاده از خودروهای گازسوز وارداتی ، گران تمام شدن خودروهای کم مصرف و نبود صرفه اقتصادی آن برای مصرف کننده، واردات خودروهای گازسوز و کم مصرف را تا حدودی با کندی روبه‌رو کند.
از سوی دیگر اجباری شدن خروج خودروهای فرسوده برای شماره شدن خودرو بنزین‌سوز جدید نیز موجب شده قیمت بیشتر خودروهای وارداتی افزایش یابد. با این روند در اواسط تابستان امسال قیمت اکثر خودروهای وارداتی به طور میانگین یک و نیم میلیون تومان افزایش یافت اما مصرف این خودروها - حتی با موتورهای پر حجم - به قدری از خودروهای تولید داخل کمتر بود که خریداران پولدار سعی می کردند خودرو وارداتی بخرند.
به طور مثال مصرف یک خودرو پژو پارس در هر صد کیلومتر 13 لیتر در سیکل ترکیبی است اما خودروهای وارداتی 6 سیلندر با قدرت موتوری بیش از 2 برابر پژو پارس به همین میزان مصرف دارند.
با این وجود در آشفته بازار خودروهای وارداتی و خودروهای پر مصرف داخلی یک موضوع حتی مصرف کنندگان خودروهای وارداتی را نیز آزار می دهد و آن خدمات پس از فروش است.
خدمات پس از فروش ،مشکلی تکراری
با این که در سال هزاران خودرو وارد ایران می شود شاید تنها 2 شرکت وارد کننده دارای نمایندگی گسترده در تمام ایران هستند. از طرفی بسیاری از شرکت‌های وارد کننده حاضر نیستند حتی به بسیاری از خودروهای وارداتی شرکت خود نیز خدمات پس از فروش ارائه کنند.
یکی از دارندگان خودروهای وارداتی که خودرو خود را از بنگاه داری که اتومبیل را از دبی وارد می کند خریداری کرده ، می‌گوید: نمایندگی این شرکت در ایران حاضر به دادن هیچ خدماتی نیست.
در مقابل نمایندگان شرکت های وارد کننده نیز از واردات بدون ضابطه به ایران شکایت دارند. نماینده فروش و خدمات بعد از فروش یک شرکت وارد کننده خودرو در این باره می گوید: ما هر سال به سختی و با طی مراحل اداری موفق می شویم مجوز واردات محصولات جدید را به ایران کسب کنیم اما به سرعت دلال‌های بازار همان مدل را از دبی وارد می کنند و این ، تمام سود شرکت ما را به مخاطره می اندازد. به همین دلیل تنها به خودروهایی خدمات می دهیم که برای بازار ایران از طریق شرکت مادر سفارش داده شده باشند.
وی می افزاید: از طرفی خودروهایی که برای کشورهای دیگر ساخته می شوند برای شرایط آب هوای همان کشور تنظیم شده اند که در ایران با مشکل مواجه می شوند. همچنین در برخی موارد که خودروهای وارداتی متفرقه را بررسی می کنیم ،متوجه می شویم دزدی بوده و توسط قاچاقچیان از دبی وارد ایران شده است.
حتی با توجه به گفته برخی وارد کنندگان خودرو که نماینده شرکت مادر هستند نیز برخی از مشتریان از خدمات نامناسب برای خودروهای خریداری شده از نمایندگی اصلی در ایران نیز گله‌مند هستند چرا که تعداد تعمیرگاه‌های این شرکت ها در ایران بسیار محدود است و خودروهای آن ها نیز به خاطر تجهیزات پیشرفته در بسیاری از شهرهای ایران نیز قابل تعمیر نیست.
خودروی وارداتی، مشکل یا فرصت؟
به عقیده برخی کارشناسان نزدیک به خودرو‌سازان داخلی، واردات خودرو سم است چرا که آنها معتقدند واردات خودرو پول ایرانی را از جیب کارگر ایرانی به جیب کارگر خارجی برده و باعث بیکاری می شود.
این درحالی است که برخی دیگر از کارشناسان عقیده دارند، کاهش تعرفه و افزایش واردات سبب رقابت در صنعت خودرو ایران شده و تولید کننده داخلی را بیشتر متوجه موقعیت خود در بازار می کند تا مانند گذشته هرگونه که خواست با مشتریان رفتار نکند. همچنین این نوع واردات سبب رونق بازار و افزایش انتخاب مشتری ایرانی هم می‌شود.
به عقیده این کارشناسان باید دوباره روند تدریجی کاهش تعرفه ها دنبال شود تا صنعت خودرو ایران از خواب زمستانی خود به آرامی بیدار شود. البته برخی از تحلیل گران نیز بازار خودرو و واردات خودرو را چندان نظام‌مند ندانسته و وجود برخی مشکلات در ارائه خدمات بعد از فروش و دلال بازی را دلیل ادعای خود عنوان می کنند.