همشهری آنلاین_راحله عبدالحسینی: زورخانه چیذر یکی از زورخانه‌های قدیمی شمیران است که نزدیک میدان امامزاده علی‌اکبر(ع) واقع شده؛ زورخانه‌ای باصفا که به رسم همه زورخانه‌ها باید سرت را خم کنی تا از در کوتاه آن رد شوی و از همین ابتدای کار تواضع و ادب را تمرین کنی. به بهانه روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای به این زورخانه می‌رویم تا با مرشد «حسین رضایی» گفت‌وگو کنیم. این مرشد ۳۵ ساله می‌گوید: «ورزش باستانی یعنی ادب و احترام.»
زورخانه هم از سینما و بازار و دیگر باشگاه‌ها مستثنا نبود و در روزهای پاندمی کرونا درشان بسته شد. مدتی در انتظار بازگشایی زورخانه‌ها گذشت و فعالیت‌ها تعطیل بود تا خرداد سال گذشته، فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی با توجه به شرایط موجود تصمیم گرفت فعالیت‌های خود را به‌صورت آنلاین پیگیری کند و کلیپ‌های آموزشی ورزش زورخانه‌ای برای همه علاقه‌مندان رونمایی و منتشر شد. در این کلیپ‌ها که در سایت فدراسیون بارگذاری شده است شنو، نرمش جنگلی، نرمش پشت تخته، میل بازی، میل‌گیری، چرخ زدن و کباده‌کشی به‌صورت مجازی آموزش داده شد تا علاقه‌مندان از تمرین و آموزش دور نمانند. حالا مدتی است درهای زورخانه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حضور محدود ورزشکاران بازگشایی شده و صدای ضرب و نوای گرم مرشد در فضای زورخانه‌ها بار دیگر طنین‌انداز شده‌است.
- وجه تسمیه روز فرهنگ پهلوانی
مرشد حسین رضایی چند سالی است بر سردم زورخانه «آیت‌الله طالقانی» چیذر می‌نشیند و اشعار حماسی در مدح مولای متقیان را می‌خواند. در گود زورخانه هم آنچه از پیشکسوتان آموخته را به تازه واردها یاد می‌دهد. گفت‌وگو را با توضیح درباره نامگذاری روزی به نام فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای آغاز می‌کند و می‌گوید: «۱۷ شوال سالروز جنگ خندق است؛ روزی که حضرت علی(ع) با عمرو بن عبدود، پهلوان معروف عرب مبارزه کرد. حضرت علی(ع) پس از شکست عمرو بن عبدود به طرف او رفت تا سر از بدنش جدا کند که عمرو آب دهان به‌صورت حضرت انداخت. حضرت از جا برخاست و در میدان جنگ قدم زد و سپس به سمت او رفت. از ایشان علت این کار را جویا شدند. حضرت فرمود: آن لحظه دچار عصبانیت شدم. قدم زدم تا آرام شوم و او را به خاطر شرک و دشمنی‌اش با خدا بکشم. به همین دلیل روز ۱۷ شوال به نام روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نامیده می‌شود.»
- آموزش به نسل جدید
زورخانه چیذر از ماه مبارک رمضان فعالیت خود را آغاز کرده. آموزش برای کودکان و نوجوانان هم دایر است و ۴۵ دقیقه قبل از آموزش بزرگسالان برپا می‌شود. مرشد رضایی می‌گوید: «هر کشوری را به یک ورزش می‌شناسند. ورزش زورخانه‌ای هم در دنیا نماد کشور ماست. ورزش زورخانه‌ای در حقیقت یک ورزش ملی و آیینی است که از پوریای ولی تا امروز به ما رسیده و ما هم باید به نسل بعد از خودآموزش بدهیم. اگر بچه‌ها به رشته‌های دیگر ورزشی مثل فوتبال، کاراته و تکواندو علاقه دارند به این دلیل است که در مدرسه و خانه از ورزش زورخانه‌ای چیزی نمی‌شنوند.»
- مرام پهلوانی
مرشد رضایی از کودکی با ورزش زورخانه‌ای آشنا شد. پدرش مرشد زورخانه بود و او هم تمرین‌ها را از کودکی آغاز کرد و ۱۳ سالگی بر سردم نشست. می‌گوید: «بعد از برنامه عصر جدید که از صدا و سیما پخش شد، افراد جدیدی برای یادگاری این ورزش به زورخانه آمدند. در این ورزش باستانی مرام پهلوانی مهم است. یعنی ازخودگذشتگی و احترام به دیگران. پهلوانی که این مرام و اخلاق را داشته باشد الگوی ماندنی در تاریخ پهلوانی می‌شود. پهلوان، قهرمان ادب است و نامش جاودان می‌ماند. تمام خصوصیات نیکو و پهلوانی در حضرت علی(ع) متجلی شده‌است؛ کسی که مرشد در مدح او همیشه اشعاری می‌خواند.»
- رسم گلریزان
گلریزان یکی از آداب زورخانه‌ای است. یکی از ورزشکاران که معمولاً از پیشکسوتان بود، لنگ به کمرش می‌بست و گوشه‌های دیگر لنگ را با دست می‌گرفت و از جلو حاضران در زورخانه رد می‌شد تا هر کسی به اندازه وسعش مبلغی را در لنگ بیندازد. این مبلغ برای مرشد بود. مرشد می‌توانست بخشی از مبلغ را برای خرج زورخانه صرف کند. رسم گلریزان در ماه مبارک رمضان به نفع نیازمندان صرف می‌شود. در جشن و اعیاد و میلاد ائمه(ع) و برای قدردانی از زحمات پیشکسوتان هم گلریزان انجام می‌شود. مرشد رضایی می‌گوید: «مردم برای رفع مشکل خود اول به معتمدان و جوانمردان محله مراجعه می‌کردند. زورخانه خانه مولا علی(ع) است. باستانی‌کاران شاگردان این امام هستند و همواره ایشان را الگو قرار می‌دهند.»
- تمرین و آموزش مجازی
مرشد «سیروان نوروزی» سال‌هاست که در زورخانه جماران ضرب می‌گیرد. او که نشان «سردم زرین» دارد، از خاموشی چراغ زورخانه‌ها با شیوع ویروس کرونا دل خوشی ندارد و می‌گوید: «بیش از یک سال است که پیشکسوتان به زورخانه پا نگذاشته‌اند و ما هم باید حواسمان به سلامت آنها در این شرایط بیماری باشد. زورخانه جماران پیش از این هر شب میزبان دست‌کم ۳۰ نفر از ورزشکاران بود و حالا فقط یک روز در هفته با ۵ نفر از علاقه‌مندان دایر است.» او درباره کلاس‌های آنلاین می‌گوید: «از طریق ویدئوهای آموزشی و آموزش آنلاین نیز می‌شود تمرین‌های ورزش زورخانه‌ای را انجام داد. نکته اینجاست که این ویدئوها باید زیرنظر فدراسیون و کارشناسی‌شده باشد وگرنه به سلامت فرد آسیب می‌زند.»
- زورخانه‌های قدیم شمیران
ابتدای خیابان مقصودبیک زورخانه‌ای بود به نام «سیدآقا» که سیدابراهیم جوزی و حاج محمودباشی از پهلوانان آن زورخانه بودند. سال ۱۳۲۰ زورخانه سیدآقا از سوی پهلوی اول خراب می‌شود و در خیابان ناودانک در محله دربند، زورخانه سیدآقا بنا می‌شود و پهلوانان آنجا دور هم جمع می‌شوند. زورخانه دیگری هم در سه‌راه نیاوران بود به نام زورخانه شیرافکن که پهلوان خسرو معصومی در آن ورزش می‌کرد. پهلوان خسرو در شمیران پیشکسوت ورزش زورخانه‌ای و کشتی بود.
- زورخانه‌های پهنه شمال
زورخانه آیت‌الله طالقانی: این زورخانه که ۴ دهه از عمر آن می‌گذرد در محله چیذر واقع شده. روزهای یکشنبه، دوشنبه و چهارشنبه ساعت ۱۹:۳۰ میزبان علاقه‌مندان است. زورخانه در میدان چیذر، جنب امامزاده علی‌اکبر(ع) قرار دارد.
زورخانه شهید مهدی اژدری: این زورخانه را با نام زورخانه جماران هم می‌شناسیم. سال ۱۳۶۱ ساخته شد. این روزها فقط روزهای چهارشنبه از ساعت ۱۹ میزبان علاقه‌مندان است.
زورخانه ونک: یکی از مراکز قدیمی ورزش باستانی و پهلوانی است که در محله ده‌ونک قرار دارد. کنار میدان شهدای «ده ونک» محوطه‌ای ۳۰۰ ساله قرار دارد که تاکنون به‌دلیل وجود اختلاف بین اهالی «ونک» و ساکنان «ده ونک» تغییر چندانی به‌جز ساخته شدن یک زورخانه در آن ایجاد نشده است. سال ۱۳۵۷ زورخانه‌ای به نام «زورخانه ده ونک» در بخشی از این محوطه ساخته شد.
زورخانه شهدای فرحزاد: این زورخانه در محله فرحزاد منطقه ۲ واقع است و جوانان و علاقه‌مندان برای انجام ورزش زورخانه‌ای به این زورخانه می‌روند.