همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: این انجمن محلی که حدود ٧٣ سال قبل تاسیس شده بود سازوکارجالبی داشته که درگزارش پیش‌رو به کمک «علی چیتگری» فعال اجتماعی و دبیر انجمن محله جوادیه به آن پرداخته‌ایم.
نامه های اداری انجمن در دهه بیست تایپی بوده!
تاریخ نامه اداری به جامانده از اولین جلسه هیئت امنای انجمن محلی جوادیه که مربوط به ٧٣ سال قبل است در دل خود چندین نکته با ارزش دارد. چیتگری می‌گوید: «اولین نکته این است که در دهه بیست انجمن محلی جوادیه همه نامه‌ها و مکاتبات اداری خود را به شکل تایپی و با رعایت کامل اصول نگارشی و متون ادبی به سازمان‌ها، وزارت‌خانه‌ها و حتی نخست‌وزیری ارسال کرده است. مگر چند دهه است که نامه‌های اداری به شکل مکتوب و تایپی نوشته می‌شود! نکته دیگر این است که آن سال‌ها انجمن محلی وکاملا مردمی‌ای در جنوب شهر شکل گرفته که هر چند زیر نظر هیچ ارگان و نهادی نبوده اما برای انجام فعالیت‌های خود یک کلاس و دیسیپلین، انتظام، انضباط و نظام ویژه‌ای داشتند که حالا وقتی این نامه‌های اداری به جامانده را می‌خوانیم به آن افتخارمی کنیم.»
پیدا کردن ٢ عکس قدیمی منجر به کشف بزرگی شد
به گفته چیتگری احیای انجمن محلی جوادیه بر می‌گردد به ٤ سال پیش. یعنی زمانی که اعضای این انجمن یکسری کارهای خیرخواهانه و اجتماعی در محله شروع کرده بودند. او می‌گوید: «اولین بار اسم انجمن محلی بچه جوادیه را آن زمان دیدم. ٢ قطعه عکس از اهالی بومی و محلی به دستم رسیده بودکه بالای آن نوشته شده بود «انجمن محلی جوادیه» یعنی برای اولین‌بار با سند و مدرکی مواجه شدیم که هویت و اصالت محله جوادیه را به اثبات می‌رساند. موضوع راپیگیری کردیم و فهمیدیم که در محله جوادیه یک انجمنی داشتیم، که آن عکس درکتابخانه اسناد ملی موجود است. به‌مرور زمان اسناد دیگری به دستمان رسید و حتی مهر انجمن را به همراه نامه‌های اداری و مکاتبات ٧٠ سال قبل پیدا کردیم که هرکدامشان ارزش تاریخی دارند.
انجمن محلی جوادیه را چه کسانی بنیان نهادند؟
اکنون ازآن انجمن قدیمی محله جوادیه به جز اسناد و مدارک تاریخی از جمله تابلوی دیواری و نامه‌های اداری چیز زیادی به جا نمانده است. اما هرچه باقی مانده آنقدر ارزش معنوی دارد که برای حفظش تلاش شود علی چیتگری که دغدغه زیادی برای حفظ هویت و اصالت محله جوادیه دارد از محتوای اولین نامه اداری «انجمن محلی جوادیه» به اداره ثبت اتحادیه‌ها که آن زمان زیر نظر «وزارت کار و تبلیغات» سابق در تاریخ ١٨ مهرماه سال ١٣٢٧اشاره می‌کند و می‌گوید: «پایه و اساس فعالیت این انجمن از همان ابتدا قانونی بوده و مرحوم فردانش حساب همه‌چیز را کرده بود. طبق اسنادی که در دست داریم دراولین جلسه اعضای انجمن محلی جوادیه، افرادی شامل جواد فردانش، محمد جواد سمیعی، علی بدوی‌پور، محمود توکلی، سید ابوالحسن امانی، احمد بلوری، محسن بی‌گدلی به عنوان هیئت امنای این انجمن انتخاب و برخی از آنها با توجه به تجربه مسئولیت‌هایی را می‌پذیرند و از همان موقع فعالیت رسمی اش آغاز می‌شود. این انجمن زیر نظر وزارت کار و تبلیغات و اداره‌ای به نام «ثبت اتحادیه ها» بود، اما استقلال کافی داشت و خیلی زود توانست جایگاه اجتماعی ممتازی پیدا کند.»
دکتر مصدق به نامه‌های انجمن جواب می‌داد!
درمکاتبات اداری و اسناد تاریخی انجمن محلی جوادیه به نامه‌هایی بر می‌خوریم که سطح و ارتباط ان‌ها را با شخصیت‌ها و افراد تراز اول کشور را نشان می‌دهد و درهمه نامه‌ها مهر و با امضای رئیس انجمن، جوادجواد فردانش دیده می‌شود. چیتگری دراین‌باره می‌گوید: «در بین مکاتبات اداری ٧٠ سال قبل انجمن محلی جوادیه، نامه‌های انجمن به افرادی همچون دکتر مصدق نخست‌وزیر سابق، آیت‌الله کاشانی، سرلشگر وثوق وزیرکشور و بسیاری دیگر از اشخاص مهم کشو، به خوبی نشان می‌دهد که سطح روابط و دایره تعامل آنان با این افراد چگونه بوده است. جالب اینکه دکتر مصدق به همه نامه‌های انجمن جواب می‌داد و زیر آن را شخصا پاراف می‌کرد و یادداشت می نوشت. این ارتباط با آیت‌الله کاشانی و سایر شخصیت‌های کشور هم شکل گرفته بود و همه اسنادش موجود است.»
از چیتگری سوال می‌کنیم که به نظر شما چرا انجمن محلی جوادیه از همان آغاز راه مورد توجه قرارگرفت؟ او توضیح می‌دهد: «مرحوم «جواد فردانش» تحصیلکرده آلمان و آدم بسیار با سواد و آگاهی بود. ایشان مهندس راه اندازی ماشین‌های جوراب‌بافی و بافت بوده و راه تعامل و ارتباط با افراد مختلف را به خوبی می‌دانست. اتفاقا آدم‌های تحصیلکرده دیگری به جز آقا جواد در این انجمن عضو بودند. مثلا درآن مقطع، چهره‌های شاخصی که حتی تحصیلات مرتبط داشتند در این انجمن محلی فعالیت می‌کردند. مثلا خزانه‌دار انجمن، خودش تحصیلات مالی داشت. اینها چیزی است که نشان می‌دهد اتفاقا اعضای انجمن محلی جوادیه، انسان‌های با سوادی بودند و همین مسئله باعث شده بودکه جایگاه اجتماعی ویژه‌ای پیدا کنند.»
شهردار سابق تهران به آقا جواد چه نامه‌ای نوشت؟
این‌طورکه از اسناد و مدارک به جامانده از انجمن محلی جوادیه برمی آید، هدف انجمن جوادیه در قرن پیش پیگیری مشکلات، کمک به روند شکل‌گیری محله به طورکامل و اساسی بود. چیتگری می‌گوید: «اعضای این انجمن بامکاتبات و پیگیری‌هایی که انجام می‌دادند، به‌دنبال رونق و آبادانی محله بودند. مثلا اعضای انجمن با اداره آموزش‌وپرورش به صورت مستقیم مکاتبه می‌کردند تا به وضعیت مدارس ساخته شده درمحله جوادیه رسیدگی کنند. این نامه‌ها با مهر و سربرگ انجمن همچنان باقیست. از نماینده مجلس، وزیر فرهنگ وقت، رئیس اداره ثبت وقت، شرکت واحد اتوبوسرانی، شهربانی، شهرداری و... این انجمن مردمی و محلی با همه اینها مکاتبه داشتند و پیگیری‌هایی انجام می‌دادندتا مشکلات محله به سرعت رفع شوند.»
او درموضوع فعالیت انجمن محلی جوادیه به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در بین مکاتبات اداری این انجمن، نامه‌ای وجود دارد که چون آقا «جوا فرد دانش» انجمن محلی جوادیه را راه اندازی کرده بوده و ریاست آن را بر عهده داشت، بعدها که شورا به یک شکل و شمایلی در آمد، نه به این شکلی که الان هست، شهردار وقت تهران به آقا جواد فردانش نامه می‌زندکه ایشان به سبب فعالیتش مسئول شورای جوادیه می‌شود. یعنی جایگاه انجمن محلی جوادیه و شورا را به جایی می‌رسانند که به تعبیر امروزی‌ها تو که آنجایی پس بیا این کارها را خودت در فضای محله انجام بده. آن زمان فضا خیلی بازتر از دوران کنونی بوده و اصلا به این شکلی که به فرض شورایاری‌ها کار می‌کنند، نبود. از اقداماتی که آقا جواد و انجمن محلی آن زمان در محله انجام دادند و هنوز هم اثراتش هست، می‌توان به ٨ مدرسه و ٧ حمام اشاره کرد. در واقع آن زمان آموزش و بهداشت بیشتر مورد توجه بود. هنوز از ملک‌های قدیمی حمام‌ها تک و توک باقی مانده و عمده مدارسی را در آن مقطع ساختند هنوزوجود دارد. »
راه انجمن جوادیه ادامه‌دارد
انجمن محله جوادیه یا بچه جوادیه با الگوبرداری از همان روش ها و اصول کاری انجمن محلی فعالیت‌هایی در عمران و آبادانی این محله انجام می‌دهد. جالب اینکه الان هم مکاتبات با همان نام انجام می‌شود. چیتگری می‌گویدکه در ٣ سال گذشته تلاش شده تا انجمن محلی جوادیه به‌ویژه در حوزه ارتباط با مردم، رفع مشکلات آنان قدم‌های خوبی بردارد. در این چند سال اخیر با توجه به ضعیف شدن نقش شورایاری‌ها در محله‌ها، نیاز زیادی احساس می‌شود که نهادهای مردمی به این شکل، فعالیت کنند. نهادهایی که واقعا از دل مردم برمی آیند، نهادهایی که هیچ نهاد حکومتی با دستور، اجباری و الزامی آنها را راه اندازی نمی‌کنند و مردم خودشان می‌آیند و دور هم شکل می‌گیرند و مشکلات محله را حل می‌کنند.