همشهری آنلاین - حسن حسن‌زاده: «هانری رنه دالمانی» مورخ، سیاح و متخصص هنرهای تزئینی فرانسوی که علاقه بسیاری به اشیاء عتیقه داشت، سفرهای زیادی به کشورهای مشرق زمین انجام داد. او در سفرهای متعدد خود از شهرهای سمرقند، بخارا، عشق‌آباد و ... بازدید کرد و این میان ۲ بار نیز به ایران آمد. این سیاح فرانسوی در سال ۱۸۹۹ میلادی برای اولین وارد ایران شد و از شهرهای مختلف ایران دیدن کرد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید.
هانری در دومین سفرش به ایران در سال ۱۹۰۷ میلادی، تصمیم گرفت درباره اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران نیز مطالعه کند. نتیجه این مطالعات کتابی شد با عنوان «از خراسان تا بختیاری» که سفرنامه‌ای است پر و پیمان از احوالات مختلف آن روزگار جامعه ایران و البته عکس‌های فراوانی که او در این سفر از شرق به غرب ایران تهیه کرده است.
مقاطعه کار هدفی جز خالی کردن جیب مشتری ندارد!
هانری رنه دالمانی در صفحه ۲۰۹ از جلد اول کتاب «از خراسان تا بختیاری» مبحثی را درباره فساد در ساختمان‌سازی در دوره قاجار باز می‌کند. او در بخش چهارم این کتاب با عنوان «مساکن ایرانیان» نخست به شیوه خانه‌سازی در روستاها و تقسیمات مختلف خانه‌های ایرانیان از اندرونی تا پشت‌بام، حیاط خانه و... می‌پردازد و در بخش «ساختمان خانه‌ها» به موضوع فساد برخی مقاطعه‌کاران و مباشران در ساخت بنا اشاره می‌کند. او نوشته در ایران دوره قاجار مقاطعه‌کار یا به زبان امروزی همان پیمانکاران به منافع خودشان فکر می‌کنند و غالبا سر مشتری را کلاه می‌گذارند. دست این افراد با مصالح‌فروشان در یک کاسه می‌رود و مصالح نامرغوب به کار می‌برند و اگر صاحبخانه مباشر یا نماینده‌ای هم برای نظارت بر کار استخدام کند، گاهی مباشر هم با آنها هم‌پیاله می‌شود. این سفرنامه‌نویس و سیاح در بند آخر صفحه ۲۰۹ این کتاب نوشته است: «در ایران مانند دیگر کشورهای قدیمی، مقاطعه‌کاری که انجام کلیه کارهای ساختمان یک بنا را برعهده بگیرد، غالبا هدفی جز خالی کردن جیب مشتری ندارد. کسی هم که مباشری جهت حفظ منافع خویش انتخاب می‌کند، کم و بیش مطمئن است که این مباشر نیز یا سر به هوا خواهد بود و یا دغلکار؛ که در صورت اول، چشم بسته، هرچه را که مصالح‌فروشان در اختیارش بگذارند خواهد پذیرفت؛ و در صورت دوم، برعکس، با کارگران مختلف زد و بند کرده و آگاهانه اربابش را خواهد چاپید.»
او در ادامه به مشکلات دسترسی به مصالح ساختمانی در دوره قاجار اشاره کرده و می‌نویسد: «فراهم کردن مصالح ساختمانی کاری پردردسر است زیرا مصالح کمیاب است و قیمت‌ها نامعین...»
در پایان باید گفت با وجود فسادهایی که در ساختمان‌سازی این دوران رخ داده و سفرنامه‌نویس فرانسوی هم در بخش‌هایی از کتاب به آن اشاره کرده است اما بناها و کاخ‌های بسیاری از عهد قجر باقیمانده که هنوز هم استحکام و مقاومت خوبی دارند؛ بناها و کاخ‌هایی که البته متعلق به شاهان و شاهزادگان قجری بوده‌اند و نظارت جدی تری بر ساخت آنها وجود داشت.