همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: همه افراد باید با توجه به سیستم فیزیکی و جسمانی خود رژیم غذایی صحیحی برای خود انتخاب کنند تا بتوانند از تغذیه مناسبی هم برخوردار شوند. اهمیت تغذیه و الگوی رژیم غذایی انتخابی ما در خانواده به‌اندازه‌ای مهم، با ارزش و تأثیر گذار است که انتخاب اشتباه آن علاوه بر سوء تغذیه به ویژه در کودکی و نوجوانی که فرد در حال رشد است؛ گاهی نیز سبب اضافه وزن یا کاهش وزن‌هایی می‌شود که جبران آن کار آسانی نیست. ضمن آنکه می‌تواند سبب بروز بیماری‌هایی شود که درمان آن‌ها بسیار سخت، هزینه بر و گاهی نیز غیر ممکن است.
فشار خون بالا
دکتر پیام فرحبخش، پزشک و متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی در مورد بیماری‌هایی که ارتباط زیادی با رژیم غذایی افراد دارد می‌گوید: «یکی از این بیماری‌ها فشار خون بالا یا پایین است که البته حتماً باید توسط پزشک و فرد متخصص تشخیص داده شود.
میزان فشار خون برای هر شخص در هر سن و سال و جنسیتی ثابت است. البته فشار خون در مورد کودکان متفاوت است. یعنی بالا بودن آن مربوط به بیماری‌های قلبی نیست و اغلب مربوط به بیماری‌های کلیوی، فوق کلیوی و ... می‌شود.
با توجه به اینکه بیماری فشار خون بالا علامت خاصی ندارد، میزان آن چند وقت یک بار حتماً باید بررسی شود تا نسبت به درمان آن اقدامات لازم انجام شود.»
برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا معمولاً رژیمی به نام «دش» (Dietary Approaches to Stop Hypertension) در نظر گرفته می‌شود که در آن بر مصرف انواع مواد غذایی و دریافت مقدار مناسب مواد مغذی تاکید می‌شود. یعنی میزان مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها افزایش داده می‌شود و از میزان مصرف مواد چرب و چربی‌های فرآوری شده هم به شدت کاسته می‌شود.
هدف این رژیم آن است که میزان دریافت سدیم به عنوان یک عنصر کاهش پیدا کند و به همان نسبت هم میزان پتاسیم، کلسیم و منیزیم افزایش یاید.
کاهش مصرف سدیم و افزایش مصرف کلسیم و پتاسیم
به گفته دکتر فرحبخش، بیشترین میزان سدیم در نمک و غذاهای شور است. بنابراین مصرف نمک باید کاهش یابد و در افراد مبتلا به فشار خون بالا نیز حذف شود. همچنین مصرف بعضی مواد غذایی مانند چیپس و پفک و انواع فست فودها و غذاهای آماده یا زیتون شور و پرورده و ... که میزان سدیم و نمک آن‌ها بالاست باید از سبد مصرفی فرد حذف شود.
با کاهش سدیم در رژیم غذایی افرادی با فشارخون بالا میزان مصرف کلسیم و پتاسیم باید افزایش یابد. این کار با مصرف بیشتر شیر و لبنیات تأمین خواهد شد.
پتاسیم در انواع سبزی‌ها و میوه‌ها خصوصاً موز، آواکادو، ازگیل، خرما، آلو، زرد آلو و ... وجود دارد که مصرف آن به بیماران مبتلا به فشار خون بالا توصیه می‌شود.
مصرف منیزیم نیز برای افرادی که فشار خون بالا دارند مناسب است. منیزیم در بیش از ۳۰۰ واکنش آنزیمی بدن دخالت دارد و می‌توان آن را می‌توان در سبزیجات حاوی کلروفیل مانند کاهو، کلم بروکلی، اسفناج و سبزی خوردن دریافت کرد.
چربی خون
این متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی می‌گوید چربی خون بالا یکی دیگر از بیماری‌هایی است که در گروه بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرندکه باید رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند تا مانع از پیشرفت بیماری شود.
تری گلیسرید و کلسترول از انواع چربی‌های خون هستند. البته‌تری گلیسیرید بیشتر ناشی از دریافت چربی‌های روزمره فرد وکلسترول نیز بیشتر ناشی از دریافت قند اضافی است.
رعایت رژیم مناسب و سالم می‌تواند ابتلا به این گونه بیماری‌ها را تا حد زیادی کاهش دهد و آن‌ها را تحت کنترل درآورد. بنابراین علاوه بر اینکه باید از مواد کم چرب استفاده شود، انواع روغن‌های جامد نیز باید حذف شوند.
اما مصرف انواع ماهی و غذاهای دریایی که حاوی امگا ۳ هستند نیز می‌توانند در کاهش میزان چربی خون مؤثر واقع شوند.
گرفتگی عروق اصلی قلب
فرحبخش می‌گوید بیماری‌های قلبی از جمله گرفتگی عروق اصلی قلب ارتباط زیادی با رژیم غذایی افراد دارند. در واقع ممکن است بی‌توجهی به دستورهای پزشک در خصوص رعایت رژیم غذایی حتی منجر به جراحی قلب نیز بشود که به مراتب سختی‌ها و هزینه‌های بیشتری به دنبال خواهد داشت.
با توجه به اینکه بعضی بیماری‌های عروق قلب از کودکی آغاز می‌شوند؛ بنابراین باید از همان سال‌های نخست تولد به فکر در پیش گرفتن الگوی غذایی مناسب برای کودکان بود.
رماتیسم
دکتر فرحبخش، بیماری‌های روماتیسمی را هم از جمله بیماری‌هایی می‌داند که با وجود اینکه علت بروز دقیق آن‌ها چندان مشخص نیست، اما عملکرد بیماری به گونه‌ای است که رژیم غذایی نامناسب می‌تواند آن‌ها را شدت بخشد.
در تغذیه بیماران مبتلا به روماتیسم آنچه باید در نظر گرفته شود استفاده از مواد غذایی ضد التهاب و رژیم‌های مخصوص آن‌ها ست. بنابراین غذاهای آماده، نیمه آماده، انواع فست فودها و کنسروها باعث التهاب مفاصل می‌شوند و باید از مصرف آن‌ها خودداری شود. همچنین روغن‌های جامد و چربی‌های مضر نیز میزان التهاب مفاصل را افزایش می‌دهند.
در صورتی که مصرف موادغذایی حاوی آنتی اکسیدان‌ها یا شبه ویتامین‌ها می‌توانند روند التهابی را در بدن معکوس و حتی درمان کنند. همان گونه که آنتی‌اکسیدان‌ها نیز به وفور در میوه‌های قرمز و انواع سبزیجات یافت می‌شوند.
بنابراین بهتر است بیماران مبتلا به این گونه بیماری‌های التهابی روزانه چهار تا پنج واحد میوه و سبزیجات دریافت کنند. ضمن آنکه چربی‌های امگا-۳ نیز گزینه بسیار خوبی برای آن‌هاست که در انواع ماهی‌ها یافت می‌شوند.
میگرن
به گفته این متخصص تغذیه، از آنجایی که بیماری میگرن مرتبط با عروق مغزی است، وقتی فرد دچار اسپاسم در عروق مغزی می‌شود سردردهایی را تجربه می‌کند که اغلب یک طرف سر را در گیر می‌کند که گاهی تا ۷۲ ساعت ادامه خواهند داشت و زندگی بیمار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، به گونه‌ای که حتی نمی‌تواند به کارهای روزمره خود بپردازد.
البته در این هنگام بهترین کار پناه بردن به محیطی ساکت، آرام و تاریک است که هیچ نور و سر و صدایی نباشد.
اما رژیم غذایی نیز در کاهش حملات میگرنی بسیار مؤثر است. یعنی مصرف انواع فست فودها و غذاهای تند و آماده باعث تشدید بیماری می‌شود. ضمن آنکه موادی که حاوی تیرامین هستند نیز می‌تواند وضعیت افراد میگرنی را بدتر کند.
تیرامین در پنیرهای کهنه و محلی وجود دارند که استفاده از آن‌ها برای افراد مبتلا به چنین سردردهایی باید حذف شود. شکلات هم تیرامین زیادی دارد که می‌تواند باعث بروز یا تشدید سردردهای میگرنی شود.
قهوه نیز به دلیل داشتن کافئین بالا می‌تواند باعث بی‌قراری و تشدید علائم میگرنی شود. بنابراین مصرف مواد کافئین دار نیز باید خیلی محدود شوند. نوشیدنی‌های انرژی زا هم از دسته مواد غذایی به شمار می‌روند که مصرف آن‌ها باعث تشدید میگرن خواهد شد.
به گفته دکتر فرحبخش، قند خون افراد میگرنی همیشه باید متعادل باشد. چون نوسانات قند خون باعث تشدید حمله‌های میگرنی خواهد شد. بنابراین گرسنه ماندن این افراد به مدت طولانی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
اما نوشیدن روزانه ۸ تا ۱۲ لیوان آب تأثیر زیادی در کاهش سردرهای میگرنی دارد.