همشهری آنلاین - پریسا نوری: مسجد «آقامحمود» یکی از قدیمی‌ترین بناهای کوچه مروی و به حکیم باشی معروف است در اواخر دوره صفویه توسط پزشک و تاجری به نام «آقامحمود» معروف به «حکیم باشی» ساخته شده است. ورودی مسجد هشتی آجرکاری شده‌ای دارد و با خم کوتاهی، راه به داخل شبستان اصلی باز می‌شود؛ همان‌جایی که هر روز نماز جماعت برگزار است. آجرکاری، شاخص‌ترین هنر به کار رفته در ساخت این مسجد است و گنبد بلندی سقف شبستان را تشکیل می‌دهد. بنای مسجد آقامحمود در سال ۱۳۶۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
«آقامحمود» چه کسی بود؟
ماجرای ساخت مسجد هم جالب و شنیدنی است. آقامحمود کرمانشاهی پزشک و تاجر دوره صفوی و از اهالی کرمانشاه بود و در سال ۱۰۰۷ هجری شمسی در یکی از سفرهایش به شمال شرق کشور یک شب را در محله پامنار تهران اقامت کرد. البته آن زمان محله‌ای به این شکل وجود نداشت و سراسر زمین‌های بایر و بیابان بود. آقامحمود صبح که از خواب بیدار شد دستور خرید زمین‌های اطراف برای ساخت مسجد و مدرسه دینی داد. چند روز بعد کلنگ ساخت مسجد به زمین زده شد و ۱۰ سال بعد، یعنی در سال ۱۰۱۷ ساخت مسجد به پایان رسید و به نام واقفش نامگذاری شد.
ساخت ۵ مسجد در عودلاجان
براساس شواهد تاریخی آقامحمود معروف به حکیم باشی، تاجر ثروتمند و نیکوکاری بود و موقوفه‌هایش فقط به ساخت یک مسجد و مدرسه در پامنار خلاصه نمی‌شود. به گفته ساکنان قدیمی محله پامنار و بنا بر تاریخ شفاهی این محله، آقامحمود ۵ مسجد در عودلاجان ساخته؛ مسجد آقا محمود، مسجد ملک در بازار، مسجد بتول که مخصوص نماز خواندن خانم‌ها بود، مسجد پیرمرد و مسجد پیرزن در پامنار. دو سرا در بازار از دیگر موقوفه‌های آقا محمود در بازار است که برای تأمین مخارج مسجد وقف شده بود.
وقف ۳ آب انبار
حکیم‌باشی که از پزشکان متبحر دوره صفویه بود، به دلیل نامناسب بودن وضعیت آب آشامیدنی اهالی تهران، ۳ آب انبار در محله پامنار ساخت. در بخشی از خاطراتش آمده: «اینجا امکانات زیادی برای مردم ندارد و نزدیک‌ترین یخچال به اینجا یخچال قدیمی شوش است، یخ را از شوش تا اینجا بار الاغ می‌زنند و می‌آوردند و در راه بیشتر یخ‌ها آب می‌شود.»
آقا محمود حکیم باشی با وقف آب انبار، آب قنات را در اختیار مردم گذاشت و اهالی محله آب آشامیدنی خود را از آن تهیه می‌کردند.