همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: از شاخص‌های جهان امروزی دسترسی آسان، سریع و کم هزینه به اطلاعات است؛ اطلاعاتی که هر فرد بنا به نیاز خود آن را جست وجو می‌کند. با وجود ارتقای قابل ملاحظه کمی و کیفی دانش فیزیوتراپی متأسفانه هنوز آگاهی زیادی در مورد آن وجود ندارد.
ضمن آنکه ارتباط ناکافی افراد با این حرفه باعث بروز مشکلات زیادی برای آنها خواهد شد. یکی از مشکلاتی که افراد در جامعه با آن مواجه هستند کمردرد است که با آگاهی و رعایت موارد خاص قابل پیشگیری و درمان خواهد بود.
دلایل بروز کمر درد
ندا مالک، کارشناس فیزیوتراپی در مورد دردهای ناحیه کمر می‌گوید: «کمردرد یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در بین مردم است و دلایل زیادی برای بروز آن وجود دارد که با توجه به آنها می‌توان به چگونگی پیشگیری و درمان آنها پرداخت.»
ضعف عضلات
به گفته این فیزیوتراپ، نخستین و مهم‌ترین علت کمر درد که بسیار هم شایع است ضعف عضلات نگهدارنده ستون فقرات یعنی عضلات پارا ورتبرال و مالتی فیدوس است. ماهیچه‌های پاراورتبرال در دو طرف ستون فقرات قرار دارند و برای وضعیت بدن و به‌طورکلی سلامت مهره‌ها بسیار مهم هستند.
عضلات مالتی فیدوس هم از ستون فقرات حمایت می‌کند و عضله ضروری در پشت است که با وجود کوچک بودن، قدرت زیادی فراهم می‌کند.
کمردرد مشکل بسیار شایعی است که تمرینات عضلانی مولتی فیدوس می‌تواند به تسکین آن کمک کند.
ضرورت تقویت عضلات
عضلات مولتی فیدوس مانند داربست عمل می‌کنند و نقش نگهدارنده دارند؛ یعنی ستون فقرات و دیسک‌ها به کمک این عضلات و لیگامان های مربوطه در جای خود نگه داشته می‌شوند.
از دیگر عضلات مهم در این مقوله که نقش فوق العاده مهمی دارد عضله Transvers Abdominous یا عضله عرضی شکمی و درونی‌ترین ماهیچه از ماهیچه‌های دیواره پیشین بیرونی شکم است.
این عضله مانند کمربند از پشت به مهره‌های کمری متصل است و زیر شکم را دور می زند. بنابراین ضعف این عضله هم می‌تواند عامل بروز کمر درد باشد. البته در فیزیوتراپی و در درمان بسیاری از کمردردها تقویت این عضله اهمیت زیادی دارد.
مشکلات مربوط به دیسک
مشکل دیسک‌های کمری بسته به اینکه در چه مرحله‌ای باشند علائم، نشانه‌ها و شدت مختلفی از درد را ایجاد می‌کند. هرکسی که دیسک ستون فقرات آسیب دیده را تجربه کرده باشد می‌داند که چقدر دردناک است. چون هر حرکتی می‌تواند آن را بدتر کند.
این درد یک سیگنال هشدار دهنده است که باید به آن توجه کرد. اگربه موقع اقدام مناسب انجام شود، معمولاً ناراحتی متوقف می‌شود و می‌توان مشکل رابرطرف کرد.
دیسک‌های نخاعی پدهای لاستیکی بین مهره‌ها هستند، استخوان‌های تخصصی که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و پزشکان آنها را دیسک بین مهره‌ای می‌نامند. هر دیسک یک کپسول مسطح و دایره‌ای شکل است که قطر آن حدود یک اینچ و ضخامتش یک چهارم اینچ است. آنها یک غشای بیرونی سخت، فیبری (حلقه فیبروزوس) و یک هسته الاستیک (هسته پالپوزوس) دارند.
چرخش مهره‌ها
ندا مالک می‌گوید یکی دیگر از مشکلات دردهای مربوط به کمر چرخش مهره‌ها، بی ثباتی آنها و حتی چرخش استخوان دنبالچه یا ساکروم است. البته این مشکل هم با توجه به شدت آسیب‌های مختلف، دردهای متفاوتی به دنبال خواهد داشت.
انحرافات ستون فقرات به شکل C یا S که در اصطلاح به آن اسکلیوز گفته می‌شود و درجات مختلفی دارد و بسته به درجه انحراف، مشکلات متفاوتی ایجاد خواهد کرد.
پیشگیری
به گفته این کارشناس فیزیوتراپی با رعایت بعضی موارد و پوزیشن های درست می‌توان تا حدود زیادی از بروز دردهای ناحیه کمر پیشگیری کرد. ضمن آنکه روش‌های درمانی مورد استفاده در فیزیو تراپی هم می‌تواند مؤثر واقع شود.
مثلاً بهتر است هنگام نشستن پشت میز کار از زیر پایی استفاده و از نشستن طولانی مدت هم خودداری شود. همچنین سعی کنید حتماً پس از مدتی بلند شوید، قدم بزنید و مجدداً بنشینید.
هنگام نشستن هم دقت کنید لم ندهید، به هیچ وجه حالت کج نداشته باشید و حتماً صاف بنشینید.
موقع ایستادن بهتر است وزن خود را روی هر دو پا یکسان منتقل کنید و از ایستادن به حالتی که وزن روی یک پا انداخته می‌شود خودداری کنید. از ایستادن طولانی مدت هم خودداری کنید. یعنی بهتر است بعد از مدتی ایستادن بنشینید یا قدم بزنید. در واقع ماندن در یک وضعیت چه به صورت نشسته باعث بروز درد در عضلات کمر خواهد شد.
سعی کنید تا حد امکان به شکم نخوابید و از کفش‌های مناسب استفاده کنید. کفش‌های تخت و بدون پاشنه هم نپوشید. چون به کمر آسیب می زند. معمولاً سه سانتی متر پاشنه برای کفش مناسب خواهد بود.
سعی کنید هنگام خوابیدن به پشت حتماً یک بالش زیر زانوها بگذارید. موقع خوابیدن به پهلو هم سعی کنید توازن پاها رعایت شود؛ یعنی هر دو پا به حالت جنینی کمی خم باشد.
برای برداشتن اشیا از روی زمین هم هر چقدر هم که سبک باشند به جای خم کردن کمر، زانوهایتان را خم کنید و اجازه بدهید زانوها به جای کمر کار کنند.
درمان با فیزیوتراپی
ندا مالک می‌گوید درمان فیزیوتراپی باید بر چندین اصل استوار باشد. دستگاه‌های مختلف و متنوع فیزیوتراپی می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
فیزیوتراپیست هم با توجه به ارزیایی و تشخیص مشکل بیمار برای کاهش دردهایش به او به کمک خواهد کرد. علائم بالینی و مدارک موجود مانند MRI، نوار عصب و عضله و کلیشه‌های رادیوگرافی نیز راه‌هایی برای تشخیص و بررسی مشکلات بیماران به حساب می‌آیند.
ضمن اینکه مراحل درمان با کمک بعضی درمان‌های دستی یا Manual تکمیل خواهد شد و تمریناتی هم به بیمار آموزش داده می‌شود.
اهمیت انجام تمرینات منظم و مداوم
این کارشناس فیزیوتراپی می‌گوید بهتر است تمریناتی که به بیمار آموزش داده می‌شود، پس از رفع مشکل هم به طور کامل انجام شود. البته تعداد و وعده‌های آن ممکن است کمتر شود اما حتماً باید مداوم باشد تا از برگشت احتمالی مشکل جلوگیری شود.