همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: بیماری کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می‌شود. اکثر افراد هیچ علامتی ندارند و مشکلات جدی برای آن‌ها به وجود نمی‌آید. ضمن آنکه بیماری با تغذیه صحیح بهبود خواهد یافت و با تغییر سبک زندگی نیز می‌توان از بیماری کبد چرب پیشگیری یا حتی آن را معکوس کرد.
ارتباط کبد چرب با چاقی
دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد کبد چرب می‌گوید: امروزه آمار کبد چرب در دنیا به خاطر افزایش چاقی، شیوع اضافه وزن رو به افزایش است. همان گونه که اصلی‌ترین درمان کبد چرب نیز کاهش تدریجی وزن و تغذیه صحیح است.
وی در ادامه یادآور می‌شود که می‌توان گفت تقریباً هیچ داروی شیمیایی برای کنترل و درمان کبد چرب وجود ندارد؛ یعنی همه اغلب درمان‌ها برای بهبود این مشکل در تغذیه خلاصه می‌شود. نکته مهمی که در تغذیه افراد مبتلا به کبد چرب باید در نظر بگیریم آن است که قندهای ساده در افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند باید بسیار محدود یا حذف شود.
مضرات قندهای ساده
به گفته این متخصص تغذیه بالینی، مواد غذایی کربوهیدراتی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یکی کربوهیدرات‌ها یا نشاسته‌های کمپلکس یا پیچیده هستند که مثلاً در شامل نان‌های سبوس‌دار و به خصوص برنج قهوه‌ای یافت می‌شوند. اما قندهای ساده اصولاً به قندی گفته می‌شود که مثل شکر، مربا یا آبمیوه‌های صنعتی است که درواقع اصل آن‌ها از شکر و قند سفید تشکیل شده است. این قندها مثل نشاسته نان یا برنج نیستند که در بدن تجزیه و تبدیل به قند شوند. این گونه قندها سریع جذب و وارد بدن می‌شوند؛ بنابراین قند خون را بالا می‌برند؛ مشکلی که می‌تواند منجر به افزایش چربی هم شود. چون اضافه قند در بدن هم می‌تواند تبدیل به تری‌گلیسیرید یا چربی شود.
تجمع چربی در کبد
دکتر ایمانی درمورد درجات کبد چرب می‌گوید: وقتی چربی زیاد در کبد تجمع پیدا می‌کند باعث بروز کبد چرب می‌شود. کبد چرب درجات مختلفی دارد؛ درجه یک، دو و سه. کبد چرب بعد از درجه سه؛ کم کم تبدیل به فیبروز می‌شود. خود فیبروز هم شامل سه درجه است که در نهایت اگر درمان نشود-که در بسیاری مواقع هم قابل درمان نیست - در گریدهای بالا می‌تواند تبدیل به سیروز کبدی شود. سیروزکبدی هم منجر به پیوند به کبد خواهد شد که خیلی اوقات یا ۵۰ درصد موارد پیوند پس زده می‌شود و متاسفانه منجر به مرگ بیمار خواهد شد.
پیشگیری از ابتلا به کبد چرب
به گفته این متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی، برای جلوگیری از بروز بیماری کبد چرب و پیشرفت بیماری؛ باید سعی کنیم کمتر از قندهای ساده استفاده کنیم و بیشتر از نشاسته‌های کمپلکس استفاده شود. البته نباید زیاد هم از این گونه نشاسته‌ها استفاده کرد چون آن‌ها هم در بدن تجزیه می‌شوند و در نهایت می‌توانند تبدیل به قندهای ساده شوند و به این ترتیب؛ احتمال ابتلا به کبد چرب را هم افزایش دهند.
دکتر ایمانی می‌گوید: اصولاً در یک رژیم غذایی صحیح ۵۰ تا ۵۵ مواد غذایی دریافتی ما باید از کربوهیدرات‌ها به ویژه کربوهیدرات‌های کمپلکس باشد.
نکات مهم در تغذیه افراد مبتلا به کبد چرب
دکتر ایمانی با تاکید بر اینکه استفاده از چربی‌های مفید مانند روغن زیتون یکی از نکاتی است که باید در رژیم افراد مبتلا به کبد چرب در نظر گرفته شود تا بیماری آن‌ها مهار و کنترل شود، می‌افزاید: چربی‌های با پیوند دوگانه، چربی‌های مفید هستند که می‌توانند هم کلسترول خوب را بالا ببرند و هم کلسترول بد را پایین بیاورند. اما مبتلایان به کبد چرب باید سعی کنند از اسیدهای چرب ترانس استفاده نکنند. روغن زیتون یک روغن بسیار مفید است؛ در صورتی که اسیدهای چرب ترانس بسیار مضر هستند. به این ترتیب، این افراد باید سعی کنند این گونه موارد را از رژیم غذایی خود حذف کنند. چون اسیدهای چرب ترانس می‌توانند ریسک ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.
روغن‌های ترانس
روغن‌هایی که در شیرینی پزی و تهیه کیک‌ها استفاده می‌شود و نشاسته‌هایی که در صنعت و برای پخت آن‌ها از روغن استفاده می‌شود اغلب شامل اسیدهای چرب ترانس هستند که مضر هستند. به گفته این متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی، نکته‌ای که باید در نظر بگیریم آن است که اسیدهای چرب ترانس و همچنین روغن‌های اشباع و جامد در رژیم غذایی افراد مبتلا به کبد چرب باید محدود شود.
یکی از منابع اسیدهای چرب ترانس؛ روغن‌های هیدروژنه شده است. اصولاً در صنعت برای راحت شدن بسته‌بندی و حمل روغن؛ آن را هیدروژنه و جامد می‌کنند. در صنعت و شیرینی پزی هم از این گونه روغن‌ها استفاده می‌شود که متاسفانه در حال حاضر کاربرد این گونه روغن‌ها زیاد شده است.
پرهیر از مصرف زیاد میوه!
دکتر ایمانی می‌گوید: موضوع بعدی که در تغذیه کبد چرب باید به آن اشاره شود آن است که مبتلایان به کبد چرب باید بیشتر از منابع غذایی حاوی فیبر مانند سبزیجات، جوانه‌ها و سبوس‌ها استفاده کنند. البته میوه‌ها هم منبع خوبی از فیبر هستند ولی این نکته را باید در نظر بگیریم که بعضی افراد در خوردن میوه و فیبرها افراط می‌کنند که می‌تواند مشکل آفرین شود. چون قند آن‌ها تبدیل به فروکتوز، تری‌گلیسیرید و چربی می‌شود که می‌تواند احتمال ابتلا به کبد چرب را بالا ببرد.
افزایش مصرف سبزیجات و کاهش وزن
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، افراد مبتلا به کبد چرب باید از میوه‌های شیرین زیاد استفاده نکنند، یعنی بیش از پنج واحد میوه در روز استفاده نکنند؛ در صورتی که باید مصرف سبزیجات را تا حد ممکن افزایش دهند. در مجموع با توجه به اینکه اغلب افرادی که کبد چرب دارند وزن بالایی هم دارند، کاهش وزن معقول و منطقی در حد دو تا چهار کیلوگرم در ماه، می‌تواند به سلامت روند درمان آن‌ها هم کمک کند.
این متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی توصیه می‌کند: کاهش وزن باید تدریجی باشد و خیلی هم سریع نباشد؛ چون کاهش وزن سریع باعث می‌شود اسیدهای چرب داخل خون آزاد شوند که می‌توانند داخل کبد تجمع یابند و وضعیت کبد را بدتر کنند. اما توجه به این موارد می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود و درمان کبد چرب داشته باشد.