همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: قلب شما به‌اندازه مشت شماست و قوی‌ترین ماهیچه در بدن است. اگرچه قلب بسیار قوی است، اما به دلیل متعددی مانند مصرف سیگار، ابتلا به دیابت، داشتن رژیم غذایی ناسالم و کلسترول و فشار خون بالا می‌تواند ضعیف شود. بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) هر مشکلی را در مورد سیستمی که قلب در مرکز آن قرار دارد پوشش می‌دهند. این بیماری‌ها بر قلب یا رگ‌های خونی (وریدها و شریان‌ها) تأثیر گذار هستند.
قاتل شماره یک جهان!
بیماری‌های قلبی عروقی قاتل شماره یک جهان به شمار می‌روند که باعث میلیون‌ها مرگ در سال می‌شوند. ۸۵ درصد از این مرگ و میرها به دلیل بیماری‌های عروق کرونر قلب (مانند حملات قلبی) و بیماری‌های عروق مغزی (مانند سکته مغزی) رخ می‌دهند. اما با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌توان این میزان را به سطح بسیار پایین‌تری کاهش داد. یعنی توجه بیشتر به آنچه می‌خوریم و می‌نوشیم، اینکه چقدر فعالیت داریم، ورزش می‌کنیم و همچنین چگونگی مدیریت استرس‌های مختلف می‌توانیم سلامت قلب خود را بهتر مدیریت کنیم؛ CVD را شکست دهیم.
عوامل کاهش دهنده بیماری‌های قلبی
توجه داشته باشیم ورزش منظم مانند پیاده‌روی تند مثلاً پنج بار در هفته بسیاری از عوامل خطر را تحت کنترل می‌کند و خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد. مدیریت استرس با روش‌های مختلف مانند یوگا، مدیتیشن یا پرداختن به امور معنوی نیز بسیار مفید است. البته معاینه سالانه قلب هم به افراد بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود. سبک زندگی سالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد
عوامل خطر برای ایجاد بیماری‌های قلبی
بعضی عوامل ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهند مانند اضافه وزن و چاقی، ابتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲، فشار خون بالا، عوامل ژنتیکی و سندرم متابولیک.
سندروم متابولیک مجموعه‌ای از عوامل خطر مانند چاقی شکمی، قند خون بالا، فشار خون بالا، سطح بالای‌تری گلیسیرید خون و سطح پایین کلسترول HDL است که باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و دیگر مشکلات جدی مربوط به سلامت می‌شود. داشتن سه مورد یا بیشتر از این علائم، نشانه ابتلا به سندروم متابولیک است.
ابتلای کودکان به بیماری‌های قلبی
انواع مختلف بیماری قلبی می‌تواند کودکان و نوجوانان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری‌ها ممکن است گاهی هنگام تولد وجود داشته باشند، در حالی که بعضی دیگر نیز ممکن است به دلیل عفونت‌ها و عوامل دیگر ایجاد شوند.
انواع مختلفی از مشکلات قلبی مانند نقص مادرزادی قلب و عفونت‌هایی که بر قلب تأثیر می‌گذارد می‌تواند باعث بروز بیماری‌های قلبی در کودکان و نوجوانان شود که می‌توانند شامل بیماری‌های قلبی باشند که در دوران کودکی به دلیل بیماری‌ها یا سندرم‌های ژنتیکی ایجاد می‌شود.
مرگ سالانه ۲۰ میلیون نفر بر اثر ابتلا به بیماری قلبی
دکتر مهرداد مهاجری، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی در مورد روز جهانی قلب می‌گوید: در سال ۱۹۹۹، فدراسیون جهانی قلب و سازمان جهانی بهداشت روز بیست و نهم سپتامبر را برای آگاهی بخش جامعه از اهمیت قلب و بیماری‌های قلبی عروقی، روز قلب نامگذاری کرده‌اند. وی در ادامه می‌افزاید: بیماری‌های قلبی عروقی از علل اصلی مرگ و میر در کل جهان است. سال گذشته حدود ۲۰ ملیون نفر جان خود بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی و سکته از دست داده‌اند. برآورد می‌شود، حدود ۸۰ در صد این مرگ‌ها قابل پیشگیری بوده‌اند.
ضرورت توجه به حساس‌ترین ارگان بدن
فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی می‌گوید: توجه داشته باشیم قلب حساس‌ترین ارگان بدن ماست پس شایسته توجه بیشتر خواهد بود. ضمن آنکه تغییر در هر کدام از این مشکلات؛ حتی کوچک می‌تواند تاثیری مهمی بر سلامت و کیفیت زندگی ما و جامعه ما داشته باشد.
عوامل خطر قابل اصلاح
به گفته این متخصص قلب، عوامل خطر متعددی در پیدایش و پیشرفت بیماری‌های قلبی و عروقی دخیل هستند. ژنتیک و سابقه خانوادگی و بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل فشارخون و چربی خون بالا و دیابت از عوامل زمینه ساز اصلی بیماری‌های قلبی عروقی هستند. درژیم غذایی نامناسب، کم تحرکی، و مصرف سیگار از جمله این عوامل به شمار می‌روند.
پیشگیری بهتر از درمان است
دکتر مهاجری می‌گوید به غیر از موارد ژنتیکی و سابقه خانوادگی، بقیه فاکتورها قابل کنترل و اصلاح هستند که با اندازه گیری ساده فشارخون در در ویزیت‌های دوره‌ای و مراجعه به متخصص در صورت داشتن فشار خون بالا می‌توان این بیماری کم سروصدا اما خطرناک را کنترل کرد. مشکل دیابت را هم می‌توان با آزمایش خون تشخیص داد و با شروع درمان به موقع از عوارض دراز مدت آن به ویژه عوارض قلبی عروقی پیشگیری کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه شاخص توده بدنی Bmi هر فرد که حاصل تقسیم وزن (به کیلوگرم) به قد (سانتی متر) است، در حالت مطلوب باید بین ۲۰ تا ۲۵ حفظ شود، توضیح می‌دهد که بسیاری از عوامل خطر قلبی عروقی با انتخاب سبک زندگی سالم، قابل پیشگیری هستند. حفظ تناسب اندام و جلوگیری از اضافه وزن نیز ازجمله عوامل بسیار مهم در این زمینه به شمار می‌روند.
ارتباط مصرف نمک و فشار خون بالا
به گفته این متخصص قلب، محدودیت در مصرف نمک نیز نقش مهمی در سلامت قلب و پیشگیری از فشار خون دارد. همان گونه که پرهیز از سبک زندگی کم تحرک در دنیای ماشینی امروز بسیار با اهمیت است. همچنین داشتن فعالیت فیزیکی حداقل ۳۰ دقیقه در روز و و پیاده روی سه نوبت در هفته نقش مهمی در بهبود سوخت و ساز بدن و و سلامت قلب دارند.
این پزشک در مورد تغذیه مناسب برای بهبود و حفظ سلامت بدن می‌گوید: رژیم غذایی سالم شامل سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و مغزها، محصولات لبنی کم چرب و پروتئین مرغ یا گوشت بدون چربی و اجتناب از چربی‌های ترانس و فست فود هم تأثیر بسزایی در سلامت قلب و عروق خواهد داشت. البته در کنار این ملاحظات پیشگیرانه نیز باید از علایم و نشانه‌های قلبی عروقی آگاهی داشت.
نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های قلبی
دکتر مهاجری می‌گوید: کم آوردن نفس در حین فعالیت‌هایی که قبلا راحت آن‌ها را انجام می‌دادیم شاید از اولین نشانه‌های بیماری‌های قلبی عروقی باشد. از دیگر نشانه‌های آن نیز می‌توان به خستگی زودرس، تپش‌های تکرار شونده و درد در بالا تنه (از ناف تاچانه) مخصوصاً حین فعالیت اشاره کرد. در صورت بروز هر کدام از این نشانه‌ها نیز باید به پزشک مراجعه کرد تا معاینات لازم را برای فرد انجام دهند.
وی ادامه می‌دهد: ترک سیگار و قلیان علاوه بر کاهش میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی؛ نقش چشمگیری در سلامت و جلوگیری از بسیاری بیماری‌ها و و سرطان‌ها خواهد داشت. امروزه در کنار نقش فرد و جامعه؛ پزشکان و روانپزشکان نیز می‌توانند با درمان‌های گروهی و دارویی به بیماران در خصوص ترک سیگار و دخانیات کمک کنند که کمک مهمی در کاهش ابتلا به بیماری های قلبی خواهد بود.