همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: یک خانواده سالم، با ایجاد فرهنگی از آگاهی درباره سلامت، این امکان را به اعضایش می‌دهد که بهترین تصمیم‌ها را در خصوص سلامتی خودشان بگیرند. آموزش‌های مرتبط با تغذیه سالم، مراقبت از بدن و روح، و تدابیر پیشگیری از بیماری‌ها، بخشی از این فرهنگ سلامت در خانواده هستند که به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کنند.
با توجه به افزایش ۵.۵ برابری چاقی در ۴ دهه اخیر در کشورمان و به تبع آن افزایش کم سابقه موارد ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آن نظیر کبد چرب و دیابت، تغذیه سالم و ورزش همگانی که از عوامل اصلی پیشگیری از چاقی هستند بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و بر نقش و اهمیت خانواده و به طور ویژه مادر خانواده به عنوان اولین مروج این سبک زندگی سالم تاکید شده است.
مریم مظاهریون، متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی و عضو انجمن تغذیه ایران در گفت‌وگو با همشهری آنلاین به اهمیت آموزش مادران در زمینه ارائه تغذیه سالم به کودکان، آموزش کودکان در زمینه حمایت از مواد غذایی سالم، اهمیت و راهکارهای ارائه غذای سالم در محیط‌های کار، اهمیت آموزش مسئولان بهداشتی و غذایی ادارات و سازمان‌ها در ارائه غذای سالم، شیوه تامین هزینه غذای سالم؛ اهمیت ورزش همگانی در سلامت خانواده و در سلامت افراد در محیط‌های کار و بازدهی کاری و اهمیت ورزش در بهبود خلق و خو و پیشگیری از پر خوری عصبی اشاره کرده است. گفت و گو با این متخصص را در پی می‌خوانید.
با توجه به اینکه در هفته سلامت هستیم چه دلیلی باعث شد یکی از روزهای این هفته تحت عنوان «سلامت خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی» نامگذاری شود؟
همانگونه که مطلع هستید تهیه غذای سالم یکی از ارکان اصلی سلامت هر فرد به شمار می‌رود و تصور من بر این است که بانوان نقش اصلی را در این زمینه عهده دار هستند. اگر بتوانیم مادران و خانم‌های خانه‌دار را در زمینه تغذیه سالم آموزش دهیم شاید گام بزرگی در این زمینه برداریم. در درجه اول آموزش به خانواده اهمیت دارد و محل دیگری که فرد به آن وارد می‌شود مهدهای کودک و مدارس هستند. پس در مرحله بعد تمرکز اصلی باید روی آموزش در مهدهای کودک و مدارس باشد.
درباره مراکز و مراحل دیگر آموزشی هم توضیح می‌دهید؟
از دیگر مراکزی که می‌توانیم آموزش‌ها را در آن‌ها آغاز کنیم، محل‌های کار و ادارات هستند. بارها دیده شده که غذاهایی که برای کارمندان تهیه و طبخ می‌شود از کیفیت خوبی برخوردار نیستند. اکنون اکثر افراد ناگزیرند غذا را یا در محل کار بخورند یا از طریق رستوران‌های اطراف محل کار خود تهیه کنند. اگر غذاهایی که ادارات، سازمان‌ها و ارگان‌ها برای پرسنل خود در نظر می‌گیرند غذای سلامتی باشد، سلامت کارمندان نیز تضمین می‌شود.
آیا پیروی از یک رژیم غذایی سالم هزینه‌بر نیست؟ آیا به خاطر همین هزینه بالاست که خانواده‌ها، مراکز آموزشی و مراکز کاری از ارائه غذای سلامت خودداری می‌کنند؟
خیلی‌ها اظهار می‌کنند که پیروی از یک رژیم غذایی اصولی و سلامت هزینه‌های زیادی دارد. اما اگر واقعا کلاه خود را قاضی کنیم متوجه می‌شویم که بدن ما در طول هفته‌ها و ماه‌ها چقدر مواد غذایی ناسالم مانند انواع شیرینی‌ها، تنقلات، چیپس و پفک و انواع نوشابه‌های شیرین و آب میوه‌های صنعتی دریافت می‌کند، اگر از مصرف این غذاها و تنقلات ناسالم پرهیز کنیم می‌توانیم هزینه‌ای را که پیشتر صرف این غذاها می‌کردیم، به تهیه مواد غذایی سالم اختصاص دهیم.
در این سر فصل ویژه به ورزش همگانی نیز اشاره شده است، درباره نقش خانواده در توسعه ورزش همگانی قدری توضیح دهید.
مورد دیگری که دیده می‌شود کم تحرکی است ساعات خیلی طولانی حضور در ترافیک سنگین شهری باعث می‌شود افراد تحرک کمی داشته باشند. کم تحرکی عامل بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله کبد چرب، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و مشکلات اسکلتی (استخوانی) است. اگر بتوانیم در کنار تغذیه سالم حداقل روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان به فعالیت ورزشی اختصاص دهیم و در آخر هفته‌ها به همراه خانواده ورزش‌های خیلی ساده مانند رفتن به پارک‌ها، کوهستان و بازی‌های گروهی را مد نظر قرار دهیم تا حد زیادی از بیماری‌های کبد چرب و دیابت که روند ابتلا به آن‌ها آن با سرعت بسیار بالایی در حال افزایش است، می‌توانیم پیشگیری کنیم.
تهیه غذای سالم یکی از ارکان اصلی سلامت هر فرد به شمار می‌رود و زنان نقش اصلی را در این زمینه عهده دار هستند. اگر بتوانیم مادران و خانم‌های خانه‌دار را در زمینه تغذیه سالم آموزش دهیم شاید گام بزرگی در این زمینه برداریم
آیا آمار دقیقی از میزان چاقی در ایران وجود دارد؟
نتایج بررسی‌هایی که در سال ۱۴۰۱ انجام شده نشانگر آن است که روند شیوع چاقی از سال ۱۳۵۹ تا بهمن سال ۱۴۰۱ تقریبا ۵.۵ برار شده است. بر اساس آماری که آبان ماه ۱۴۰۲ ارائه شده، حدود ۶۰ درصد از افراد ۲۰ سال به بالا در کشور مبتلا به چاقی هستند که در کلانشهرهایی مانند تهران این آمار به ۷۰ درصد می‌رسد. مهمترین دلایل افزایش میزان چاقی در کشور کم تحرکی و دریافت غذاهای ناسالم است.
غذای سالم و ورزش چه نقشی در بهبود خلق و خو و جلوگیری از پرخوری عصبی دارند؟
امروزه ثابت شده که تحرک بدنی باعث سلامت قلب و عروق، کنترل پیشروی بیماری کبد چرب و کاهش خطر ابتلا به دیابت، افزایش قدرت عضلات، پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش فشار خون، کاهش اثر ابتلا به برخی از سرطان‌ها و از همه مهمتر بهبود خلق و خو می‌شود. خیلی از مراجعین ما اظهار می‌دارند که ما دچار پر خوری عصبی هستیم. ورزش یکی از بهترین ابزارها برای کنترل پر خوری عصبی است، به دلیل اینکه زمانی که ورزش می‌کنید خلق وخوی شما بهبود پیدا می‌کند، هورمون‌های مرتبط با کاهش افسردگی و افزایش سرخوشی در بدن ترشح می‌شود و به مرور زمان و به طور مستقیم باعث کاهش پرخوری عصبی و در نتیجه کاهش وزن می‌شود.
بیشتر بخوانید:
مناسب‌ترین زمان برای چربی سوزی و رهایی از چاقی کی است؟
با این شیوه ۵۵۰ کالری در روز کم کنید | توصیه متخصصان درباره شیوه‌های کاهش وزن
چه توصیه‌ای برای فرهنگ سازی در زمینه تغذیه سالم و ورزش همگانی در جامعه دارید؟
در درجه اول آموزش اهمیت دارد اگر مادری در زمینه تغذیه سالم و فعالیت بدنی آموزش ببیند، کودک و همسر خود را نیز می‌تواند آموزش دهد. مرحله بعدی آموزش بهداشتی به مسئولان مهدهای کودک و مدارس است، این امر باعث خواهد شد آن‌ها غذا و میان وعده‌های سالم به کودکان ارائه دهند. در حال حاضر زمانی که منوی غذایی و میان وعده‌های برخی از مهد کودک‌ها و مدارس را مشاهده می‌کنم واقعا از وجود غذاهای ناسالم در این منوها متاسف می‌شوم، در این منوها به ویژه نام غذاهای شیرین مانند شله زرد، کیک، آب میوه‌های صنعتی، شیر کاکائو و شکلات به وفور دیده می‌شود و این مواد شیرین تا حد زیادی فاقد کیفیت هستند، در خانواده کودک خوردن و حمایت از غذای سالم را دیده است. اما با ورود بچه به مهد کودک یا مدرسه وی با حجم زیادی از غذاهای ناسالم روبرو می‌شود و همین باعث از بین رفتن زحمات مادر در زمینه آموزش غذایی به کودک می‌شود. بنابراین مربیان بهداشتی که در مدارس هستند و افرادی که مسول برنامه ریزی منوهای غذایی بچه‌ها هستند باید به مواردی جهت تهیه غذای سالم توجه داشته باشند. مرحله بعد نیز ارگان‌ها و نهادها هستند که باید غذای سالم در اختیار کارمندان خود بگذارند. کارمندان و پرسنل جزو با ارزش‌ترین دارایی‌های یک سازمان هستند. زمانی که یک کارمند در عنفوان جوانی دچار دیابت و انواع و اقسام بیماری‌ها شود عملکرد کاری وی کاهش پیدا می‌کند. پس به جای تهیه غذاهای ارزان و بی کیفیت غذاهای با کیفیت و سالم را در احتیار کارمندان خود قرار دهیم که سلامت آن‌ها تضمین شود و بازده کاریشان در موسسه یا نهادی که در آن کار می‌کنند، افزایش یابد.
در مورد اجرای ورزش همگانی در ادارات و ارگان‌ها و سازمان‌ها چه پیشنهادی دارید؟
با توجه به حجم کاری زیاد و کم تحرکی پرسنل باید ساعات کوتاهی به طور اجبار از سوی مسولان موسسه یا نهادی که در آن کار می‌کنند به ورزش اختصاص داده شود. به این ترتیب که کارمندان یا قبل از شروع کار یا بعد از شروع کار مجبور شوند به مدت ۳۰ دقیق فعالیت بدنی انجام دهند.