شاید این آخرین روزهایی باشد که نارنجیها بر اوکراین حاکم هستند. در اوکراین این روزها هر کس ساز خود را مینوازد. مردم این کشور خسته از درگیریهای انقلابیون نارنجی هستند. روسیه سفیر خود را نگهداشته تا تکلیف نتیجه انتخابات روشن شود. این کشور تمایلی ندارد رابطه خود را با اوکراین به سطح سفیر افزایش دهد. آنها معتقدند سیاستمدار روسگرایشان پیروز این انتخابات خواهد بود و از همین روی کرملین عجلهای برای فرستادن سفیر به کی یف ندارد؛ البته نتایج نظرسنجیها هم گویای این واقعیت است که سرانجام مسکو نامزد مورد علاقه خود را بر صندلی ریاستجمهوری همسایه 50میلیون نفریاش مینشاند.
در حالی که رقابت در اوکراین میان 18 نامزد به نقطه اوج خود رسیده است اکثر کارشناسان و تحلیلگران این حوزه بر این باورند که هیچیک از 18 نامزد کنونی هرگز موفق به بهدست آوردن 50درصد آرای کل انتخابات در مرحله نخست نخواهند شد و سرنوشت انتخابات به دور دوم میکشد.یوری کاستنکو، سرگئی تیگیپکو، آناتولی گریتسنکو، آلکساندر پابات، لودمیلا سوپرون، اینا باگاسلوفسکی، آلکساندر ماروز، آلگ تیاگنیبوک، پتر سیموننکو، آلگ ریابوکن، میخائیل برودسکی، واسیلی پروتیوسیخ، سرگی راتوشنیاک، ولادیمیر لیتوین، آرسنی یاتسنیوک، ویکتور یوشچنکو، یولیا تیموشنکو و ویکتور یانوکوویچ، 18 نامزدی هستند که در انتخابات بسیار مهم ریاستجمهوری اوکراین به رقابت میپردازند.
در این دور از انتخابات که قرار است در 17 ژانویه برگزار شود بیشتر از همه نامزدها، نام ویکتور یوشچنکو، یولیا تیموشنکو و ویکتور یانوکوویچ بر سر زبانهاست. اگرچه برای ویکتور یوشچنکو براساس نظرسنجیهای صورت گرفته شانسی برای دوباره تکیهزدن به صندلی ریاستجمهوری وجود ندارد اما موضعگیریهای شدیدی که وی این روزها علیه متحد سابق خود یعنی یولیا تیموشنکو راه انداخته است او را همچنان در کوران رقابتها قرار داده است.
هماکنون بازار مناظرههای تلویزیونی میان نامزدهای انتخابات داغ است و نظرسنجیهای رنگارنگی روی خروجی خبرگزاریها فرستاده شده است. برآیند کلی سنجش افکار عمومی اگرچه شانس ویکتور یانوکوویچ، رهبر حزب مناطق و سیاستمدار مورد حمایت روسیه را بیشتر از دیگر نامزدها میداند اما برای یولیا تیموشنکو و بلوک نارنجیها شانسی نزدیک به یانوکوویچ قائل است.
در حالی که براساس قانون اساسی اوکراین 2هفته مانده به انتخابات هیچ نوع نظرسنجی نباید درخصوص انتخابات انجام گیرد مؤسسه تحقیقات اجتماعی- سیاسی آکادمی علوم تحقیقات اوکراین با رعایت این قانون و در آخرین نظرسنجیای که پیش از مهلت تعیینشده منتشر کرد، مدعی شد ویکتور یانوکوویچ، رهبر حزب مناطق اوکراین میتواند بیش از 32درصد آراء را از آن خویش کند و یولیا تیموشنکو، نخستوزیر کنونی اوکراین نیز میتواند روی دستیابی به بیش از 20 درصد آراء در انتخابات حساب کند. این نظرسنجی شانس سرگئی تیگیپکو (8درصد)، آرسنی یاتسنیوک وزیر امور خارجه سابق (5درصد)، ولادیمیر لیتوین رئیس پارلمان اعلای اوکراین (بیش از 4درصد) و ویکتور یوشچنکو رئیسجمهوری فعلی اوکراین را کمتر از (4 درصد) آراء میداند.
شکاف در اردوگاه نارنجیها
نکته جالب نظرسنجی مؤسسه تحقیقات اجتماعی- سیاسی آکادمی علوم تحقیقات اوکراین همچنین نتایج نظر سنجی دیگر مؤسسهها مقام پنجمی ویکتور یوشچنکو در این مبارزه انتخاباتی است. این در حالی است که جدال نفسگیر انتخابات پیشین ریاستجمهوری میان ویکتورها بود که در این بین ویکتور یوشچنکو، سیاستمدار طرفدار غرب با اما اگرهای فراوانی که در آن انتخابات بهوجود آمد گوی سبقت را از ویکتور یانوکوویچ هوادار روسیه ربود.
در آن زمان افکار عمومی دمکراسیخواه خواهان فاصله گرفتن اوکراین از روسیه و حامی سرسخت سیاستهای ویکتور یوشچنکو بود. همزمان با تب غربگرایانه اوکراینیها انقلابیون نارنجی متحد و یکصدا بودند.
دیری نپایید که میان انقلابیون نارنجی شکاف شدیدی افتاد. ویکتور یوشچنکو که در این پیروزی بزرگ پست ریاستجمهوری را بهدست آورده بود ساز ناسازگاری با یولیا تیموشنکو بانوی محبوب نارنجیها را که از انقلاب نارنجی صندلی نخستوزیری را به ارث برده است را کوک کرد. جنگ درون حزبی میان رهبران نارنجی در نهایت به انشعاب بلوک تیموشنکو از ویکتور یوشچنکو انجامید. این رویارویی در مقطعی به کنار گذاشتن تیموشنکو از مقام نخستوزیری انجامید.
در حال حاضر این اختلافها به حدی رسیده است که ویکتور یوشچنکو در مقام ریاستجمهوری حتی با یولیا تیموشنکو که هماکنون نخستوزیر است دست هم نمیدهد. از طرف دیگر حزب نارنجیها هرگز نتوانست فردی را برای این انتخابات سرنوشتساز بهعنوان نامزد واحد معرفی کند.
دامنه این اختلافها به جنگ تبلیغاتی شدیدی ختم شده است که یک طرف آن یوشچنکو و طرف دیگر آن تیموشنکو است. او که چندی پیش بهعنوان زیباترین سیاستمدار زن جهان انتخاب شد میگوید که ویکتور یوشچنکو به انقلاب نارنجی خیانت کرد. او درجه خیانت را به حدی رسانده است که با دشمن خود (ویکتور یانوکوویچ) به توافق پنهانی برای بهدستآوردن پست نخستوزیری رسیده است. شک نکنید اگر یانوکوویچ رئیسجمهور شود یوشچنکو را نخستوزیر میکند. در مقابل ویکتور یوشچنکو مدعی است که دستهایی در کار بود که نگذاشت کیف به مسکو نزدیک شود. او بهطور علنی سیاست نخستوزیر را زیر سؤال برد.
یانوکوویچ، برنده جنگ نارنجی
آن کس که بیشترین بهره را از اختلافهای درون حزبی نارنجیها میبرد ویکتور یانوکوویچ است. او که یک بار در نوجوانی به اتهام دزدی از یک سوپرمارکت دستگیر شده بود قدی نزدیک به 2متر دارد و رهبری حزب مناطق را برعهده دارد. از مجموع۴۵۰صندلی رادا (پارلمان اوکراین) ۱۸۶صندلی در اختیار حزب مناطق است.
یانوکوویچ با حمله شدید به رهبران نارنجی میگوید: ظهور دمکراسی در اوکراین آنقدر ارزش نداشت که برایش دست به انقلاب مخملی زدیم! اوکراین در سال2004 شاهد شکلگیری انقلاب مخملی موسوم به انقلاب نارنجی بود؛ انقلابی که از حمایت غرب بهویژه آمریکا برخوردار است. یانوکوویچ که از حمایت مسکو برخوردار است در گفتوگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که نخستین اولویت من درصورت پیروزی در انتخابات پایان دادن به پروژه «اوکرانیزه کردن اجباری» کشور از طریق لغو منع استفاده از زبان روسی در کشور خواهد بود.
وی افزود: اگر رئیسجمهور شوم تمام تلاش خود را برای احیای روابط روسیه و اوکراین بهکار خواهم بست و از سیاستهای امنیتی و اقتصادی مسکو در منطقه بهطور کامل حمایت خواهم کرد. همچنین تمام تلاش خود را بهکار میبندم تا روسیه به سازمان تجارت جهانی راه یابد.
رادا، هدف بعدی یانوکوویچ
بهنظر میرسد تمام رشتههایی که انقلابیون نارنجی از سال2004 بافته بودند با پیروزی ویکتوریانوکوویچ پنبه خواهد شد. البته این سیاستمدار بهشدت وابسته به روسیه پس از پیروزی در انتخابات برای پیشبرد اهدافش با مشکلاتی روبهرو است؛ بیشک او برای پیشبرد اصلاحات روسی در اوکراین با مقاومت پارلمان روبهرو خواهد شد زیرا از مجموع ۴۵۰صندلی رادا ، ۲۲۶صندلی را ائتلاف نارنجی در اختیار دارد که ۱۳۶صندلی از آن بلوک تیموشنکو و۹۰ صندلی به بلوک نشه اوکراینا تعلق دارد. بنابراین انجام اصلاحات مورد نظر یانوکوویچ نیازمند داشتن پارلمان یکدست است و این همان چیزی است که این سیاستمدار روسگرا را بر آن داشت تا از هماکنون شمشیر را از رو علیه نارنجیها ببندد.
او بسیار جدی تأکید کرده است در صورت پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری، رادا را منحل خواهد کرد تا معلوم شود اوکراین دست چه کسی است! البته شاید یانوکوویچ بیش از حد تحتتأثیر نتایج نظرسنجیها قرار گرفته است و شاید هم این یک بازی تبلیغاتی برای تحتتأثیر گذاشتن طرف مقابل است.
بههرحال براساس قانون اساسی اوکراین، رئیسجمهوری از قدرت انحلال پارلمان برخوردار است و اگر ویکتور یانوکوویچ پس از بهدست آوردن اعتماد عمومی اوکراینیها چه در مرحله نخست و چه در مرحله دوم چنین نکند هرگز در پیشبرد اهدافش موفق نخواهد شد.
برخورد احتیاطی غرب با اوکراین
همان طور که روسیه در فرستادن سفیر به کیف دست نگه داشته است غربیها نیز با احتیاط تحولات اوکراین را دنبال میکنند. یرزی بوزک، رئیس پارلمان اروپا در سفری که چندی پیش به اوکراین داشت از مقامهای این کشور خواست بجای اینکه به پیوستن به اتحادیه اروپا و ناتو بیندیشند اصلاحات اقتصادی را سرعت ببخشند و امنیت انرژی را افزایش دهند و برای ثبات سیاسی کشورشان تلاش کنند.
آمریکاییها هم که در جریان انقلاب نارنجی با اشتیاق نقش داشتند در شرایط فعلی سیاست محتاطانهتری در برابر تحولات این کشور پیش گرفتهاند.
تلاش برای بقا
یولیا تیموشنکو، رقیب سرسخت یانوکوویچ با درک خطر پیروزی روسگرایان در انتخابات ریاستجمهوری از مردم میخواهد خطر ویکتوریانوکوویچ را جدی بگیرند و نگذارند کشور به دوران پیش از انقلاب نارنجی برگردد. او در میان هوادارانش تأکید کرد من و یانوکوویچ دنیای متفاوتی داریم و هرگز در یک تیم نخواهیم بود.
بهنظر میرسد دیگر برای این حرفها اندکی دیر شده است و نارنجیهای اوکراین باید خودشان را برای وداع تلخ با قدرت آماده کنند. اوکراینیها بیشتر از اینکه از وضعیت اقتصادی نابسامان خسته باشند از اختلاف میان رهبران نارنجی رنج میبرند. هماکنون دودستگی و چند صدایی از میان رهبران انقلابیون نارنجی به میان مردم نیز کشیده شده است. این در حالی است که همبستگی هواداران روسیه در اوکراین روزبهروز مستحکمتر میشود. برای نارنجیها در این انتخابات شانسی باقی نمانده است مگر اینکه در دور دوم انتخابات اتفاقهای دیگری رخ بدهد.