طولانی‌شدن رکود بورس تهران باعث شد که سهامداران و سرمایه‌گذاران با آغاز پاییز به فکر چاره بیفتند؛ به همین دلیل از میانه‌های نیمه دوم سال، نقدینگی زیادی از بازار سهام خارج شد و به‌سمت بازار‌های طلا و ارز هجوم برد. همین موضوع زمینه‌ای برای رشد بیشتر قیمت طلا و ارز شد که در آن زمان روبه اوج بود. شهریار شهمیری، کارشناس بازار سرمایه و مدیرعامل شرکت کارگزاری سهم‌آشنا معتقد است: بازار معاملات آتی سکه در بورس کالا در سال گذشته موجب تعادل قیمت‌ها در بازار واقعی سکه و طلا شد و اگر مجوز راه‌اندازی معاملات آتی ارز نیز از سوی بانک مرکزی صادر می‌شد این بازار می‌توانست کمک زیادی به بازار نقدی ارز بکند. او همچنین معتقد است که بازار سرمایه درس‌های زیادی از افزایش قیمت طلا و ارز آموخته و امکان وقوع چنین تحولی در سال91 بسیار کم است و اگر همچنین اتفاقی رخ دهد با توجه به تجارب سال90 امکان کنترل بیشتری وجود دارد. گفت‌وگوی همشهری با وی درباره اوضاع بورس در سال90 و پیش‌بینی شرایط سال91 را می‌خوانید.
- به‌نظرشما دلایل رکود بورس تهران در سال90 چه بود؟
سال 1389 یک سال طلایی برای بورس بود اما این شرایط در سال90 تکرار نشد، یعنی شاخص و میزان بازده بورس متناسب با سال89 نبود و حتی میزان بازده بورس کمتر از بازده اوراق مشارکت بود اما همه‌چیز شاخص بورس نیست چراکه روند معاملات بورس در سال گذشته شرایط صعودی داشت.
در سال 90 ریسک‌های سیستماتیک از لحاظ داخلی و خارجی بر بازار حاکم شد و اثرات بدی بر جای گذاشت، ضمن اینکه برخی ریسک‌های سیستماتیک و همچنین تصمیم‌گیری برخی عوامل که خارج از بدنه بازار سرمایه بودند اما تصمیم‌هایشان بر بازار اثر‌گذار بود، رکود بورس را طولانی‌تر کرد.
- شرایط بورس را در سال91 چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
افق بازار سرمایه ایران و بورس تهران مثبت است. باتوجه به همه عوامل مختلف و از جمله صنایع متنوع بورس من فکر می‌کنم سال 91 بورس تهران شرایط باثبات‌تری خواهدداشت؛ ضمن اینکه خوشبختانه بازار سرمایه از حاشیه خارج شده و به متن آمده است، فرهنگ سهامداری نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته و بیشتر مردم به وسیله رسانه‌ها با مفهوم بازار سرمایه، بورس و سهام آشنا شده‌اند و این، قدرت تحلیل بازار را افزایش داده است. یک نمونه آن عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که در طول چند سال گذشته با رشد زیادی مواجه بودند اما سال گذشته زمانی که عملکرد بازار سهام منفی شد سرمایه‌گذاران نیز اقدام به فروش واحد‌های سرمایه‌گذاری خود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کردند. با توجه به شرایطی که وجود داشت این موضوع نشا ن می‌دهد که مردم وقایع را به‌خوبی دنبال می‌کنند.
- سال گذشته افزایش قیمت طلا و ارز اثر منفی بر بورس داشت و باعث خروج نقدینگی از بازار سهام به سمت این دو بازار شد. فکر می‌کنید قیمت طلا و ارز در سال91 باز هم افزایش خواهد یافت و باعث خروج نقدینگی از بورس می‌شود؟
سال گذشته در شرایطی که همه در تلاش برای جذب نقدینگی به سمت بورس تهران بودند ناگهان با افزایش قیمت طلا و ارز این نقدینگی از بازار سهام خارج شد. اتفاقی به این شکل تاکنون در بازار رخ نداده بود و بازار سرمایه با چنین رخدادی که اثراتش تا این حد باشد ناآشنا بود. نمی‌توانم بگویم که این اتفاق دیگر رخ نخواهد داد اما با توجه به اینکه تجربه این رخداد وجود دارد، احتمال تکرار آن در سال‌جاری بسیار کم است.
- چطور؟
تجربه‌ای که در سال90 در اقتصاد ایران افتاد تجارب زیادی برای مردم، مقامات اقتصادی، بانک مرکزی، بازار سرمایه، سهامداران و همه فعالان اقتصاد به همراه داشت؛ این تجربیات موجب جلوگیری از چنین اتفاق‌هایی با شدت سال گذشته می‌شود. سال گذشته در نتیجه چنین اتفاقی یک نوع ترس، شوک و بلاتکلیفی بین مردم و سرمایه‌گذاران ایجاد شده بود اما همه این موضوعات یک تجربه بزرگ بود. نکته‌ای که وجود دارد این است که افزایش قیمت طلا و ارز درشرایط کاملا احساسی رخ داد و من فکر نمی‌کنم دیگر چنین شرایطی را در سال91 تجربه کنیم.
- یعنی شما معتقدید که قیمت سکه و ارز در سال91 افزایش نمی‌یابد؟
بهتر است این‌طور بگویم که با توجه به اینکه این تجربه به فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران منتقل شده است اگر هم دوباره قیمت‌ها افزایش یابد، قابل مدیریت‌تر خواهد بود و سازوکارهایش شناخته‌تر است.
- بخشی از افزایش قیمت طلا، دامن بازار معاملات آتی سکه در بورس کالا را هم گرفت و باعث افزایش قیمت در این بازار شد. ارزیابی شما از وضعیت بازار قرارداد‌های آتی سکه در بورس کالا چیست؟
این بازار، بسیار هوشمند است چون قبل از افزایش قیمت سکه، بسیاری از سرمایه‌گذاران با تحلیلی که داشتند قیمت‌ها را در نیمه دوم سال حدس زده بودند و این نشان می‌دهد که بازار معاملات آتی بسیار پرپتانسیل و هوشمند است. من استقبال زیادی می‌کنم از اینکه سرمایه‌ها به سمت بازار آتی طلا برود، چراکه باعث تعادل در بازار نقدی هم می‌شود. شاید اگر ما در کشور بازار معاملات آتی ارز داشتیم قیمت‌ها در بازار واقعی ارز، کنترل‌شده‌تر حرکت می‌کرد و بانک مرکزی هم خیلی راحت‌تر می‌توانست قیمت ارز را کنترل کند. کمتر بازار مالی‌ای در دنیا وجود دارد که در طول فقط چند سال تا این حد حجم معاملاتش افزایش یابد و تا این حد توسعه پیدا کند ضمن اینکه دیگر مولفه‌های اثر‌گذار بازار از جمله قوانین و مقررات و نرم‌افزار‌های موجود نیز به رشد این بازار کمک کرده‌اند.
- میانگین بازده بورس تهران در سال89 معادل 85/8درصد و در سال90 ، 11/2درصد بود؛ فکر می‌کنید بازده بورس در سال91 به چه میزان برسد؟
من فکر می‌کنم بازار سهام بتواند به میانگینی از بازده سال‌های 89 و 90 دست پیدا کند و سرمایه‌گذاران بتوانند حدود 50درصد بازده در بورس به‌دست بیاورند.
- بازار سرمایه ایران در سال91 چه شرایطی در اقتصاد ایران خواهد داشت؟
من فکر می‌کنم که در سال91 بازار سرمایه ایران روند روبه رشدی را درحوزه تامین مالی دنبال خواهد کرد چون از هر بعد که نگاه می‌کنید وضع مناسبی برای شرکت‌ها برای تامین مالی ارزان‌قیمت وجود دارد. از بعد سریع‌بودن تامین مالی، سهل‌الوصول بودن، آسان‌بودن و ارزان‌بودن، بازار سرمایه بهترین مکان برای شرکت‌هایی است که قصد تامین مالی دارند. یعنی شرکت‌های بورس در یک نظام شفاف می‌توانند منابع مالی‌شان را تامین کنند. ضمن اینکه نقش سازمان خصوصی‌سازی و عرضه جدید سهام در بورس بسیار پررنگ است. شما نگاه کنید! سال گذشته فقط یک سهم خوب در بازار عرضه شد که اثر بسیار مثبتی بر بازار داشت. در حال حاضر شرکت‌های زیادی وجود دارند که می‌توان با عرضه سهامشان در بورس، زمینه رشد بازار را به‌وجود آورد، بنابراین نقش سازمان خصوصی‌سازی بسیار پررنگ است؛ همچنین برخی از شرکت‌های بزرگ از جمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند سهام شرکت‌های زیرمجموعه‌شان را در بورس عرضه کنند؛ به‌طور مثال سرمایه‌گذاری غدیر سال گذشته تصمیم گرفت سهام شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان را در بورس عرضه کند و این اثر بسیار مثبتی بر بازار داشت.
