اما هنوز هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که روزی جنبه اجتماعی آن به‌صورت کاربرد اصلی اینترنت درآید.قوه محرکه این امر، نیاز اجتماعی به یافتن اجتماعات آنلاین است. اما طنز جالب این است که بر اساس فرض‌های اولیه درباره اثرات اجتماعی اینترنت، این ابزار باعث محدود کردن بیشتر افراد به روابط غیر شخصی و رو در رو می‌شود. اگر این فرض را می‌پذیرفتیم می‌بایستی به اینترنت به چشم نابود کننده اجتماعات می‌نگریستیم.
اما، ثابت شده که این فرض درباره اکثریت وسیعی از کاربران اینترنتی در ایالات متحده ناصحیح است.
به‌عنوان مثال جوانان به هنگام جستجو در شبکه، صحبت با تلفن و برقراری روابط اجتماعی با دوستان و خانواده خود از تکنولوژی‌های ارتباطی به‌طور شخصی و به موازات هم استفاده می‌کند حال آنکه رادیو و موسیقی دیجیتال در این میان در حاشیه قرار می‌گیرند.
این تکنولوژی‌ها جایگزین هم نمی‌شوند بلکه تنها انواع متفاوتی از قابلیت‌ها و تجارب در زمینه ارتباطات و روابط بشری را ارائه می‌کند. بنابراین ما در اینجا درگیر بحثی تاریخی درباره طبیعت اجتماع در عصر مدرن امروزی هستیم، بحثی که با طلوع انقلاب صنعتی در یک قرن و نیم پیش آغاز گردید.
به نظر می‌رسد که اینترنت در حال خلق تغییراتی اساسی باشد. به تعبیری ما تنها در حال تغییر کانال‌های ارتباطی خود نیستیم بلکه ذات و طبیعت روابط اجتماعی و جوامع مربوط به آن نیز با وضع قوانین جدید در حال تغییر هستند تا بتوانند راهنمای ایجاد روابط اینترنتی و منافع مشترک طولانی مدت باشند.
این گونه جوامع جدید هیچ وقت جایگزین اجتماعات واقعی (اجتماعاتی که به شکل واقعی در جامعه یافت می‌شوند) نخواهند شد، بلکه به عنوان تسهیل کننده تجارب اجتماعی عمل خواهند کرد.
به گونه‌ای همزمان، این اجتماعات جدید در حال جهانی‌تر و محلی‌تر شدن هر چه بیشترهستند. هنگامی که تسهیلات ارتباطی در سطح جهانی به ما این امکان را می‌دهند تا به گونه‌های جدید از اجتماعات از راه دور با منافع یکسان بپیوندیم، آنگاه قادر خواهیم بود تا در دنیای واقعی نیز روابط اجتماعی بهتری را با همسایگان، بازارها و دولت‌های محلی برقرار سازیم.
طی سالهای متمادی در خصوص نقش های اینترنت و تاثیرات آن در جوامع مختلف، تحقیقات و بحث‌های زیادی انجام شده است. این بحث ها و تحقیقات تا حدودی پاسخ‌گوی برخی از سوال‌های ما در زمینه نقش و تاثیر استفاده از اینترنت در جامعه، شخصیت و رفتار انسان ها بوده است.
تعداد کثیری از این مطالعات و تحقیقات توسط اندیشمندان جامعه شناس، روانشناسان، مردم‌نگاران و کارشناسان سیستم‌های کامپیوتری انجام شده است.
نتایج حاصله از این تحقیقات، اندیشمندان را به ادامه مطالعات و تحقیقات استوارتر و مشتاق‌تر ساخته است. نمونه‌هایی از این تحقیقات را به اختصار در اینجا می آوریم.
- تحقیقات کرات و همکاران که در سال 1998 به مدت دو سال برروی خانواده ها انجام شد، نمونه خوبی از تلاش های این اندیشمندان است.
تحقیقات آنها تحت عنوان تاثیر استفاده از اینترنت در روابط خانوادگی بود. در این تحقیقات آنها به خانواده‌هایی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، کامپیوتر و آموزش استفاده از آن را ارائه کردند.
بعد از طی دو سال با افزایش استفاده از اینترنت در خانواده ها، محققان با کاهش روابط خانوادگی و نیز کاهش حضور اجتماعی این جمع مواجه شدند.
به علاوه شرکت کنندگان در این تحقیق به انزوا و افسردگی روزافزون دچار شده بودند. این افزایش انزوا و کاهش حضور اجتماعی به خصوص در نوجوانان به وضوح دیده می‌شد.
در سال 1998 هم تحقیقی در زمینه اعتیاد به اینترنت انجام شد که نتایج حاصله نشان‌دهنده میزانی از یک طیف خفیف تا متوسط اعتیاد به اینترنت را اثبات می‌کرد.
تحقیقات دیگری که در زمینه تاثیرات احتمالی استفاده از اینترنت بر روی نوجوانان انجام شده است، تحقیقاتی بود که در تابستان سال 2000 توسط محققانی چون کریستوفر ساندرز Christopher Sanders، تیفانی ام فیلد Tiffany M Field، میکل دیگو Miquel Diego، میشله کپلان Michele Kaplan، با عنوان نقش اینترنت در افسردگی نوجوانان انجام شد.
دراین تحقیقات انتظار می‌رفت که میزان استفاده فزاینده از اینترنت با میزان برقراری ارتباط نامطلوب و درجات افسردگی مرتبط باشد.
بدین منظور در این پژوهش از طرح سنجش افسردگی مقیاسی "آئورن بک " که به پدر "شناخت درمانی " مشهور است، بر روی 89 دانش آموز سال آخر دبیرستان، استفاده شده است.
اساس طرح "شناخت درمانی" یک سری واکنش های کلیدی افراد به طبقات خاصی از موقعیت های افسرده کننده و بر انگیزنده اضطراب است.
مواردی که در این تحقیقات در نظر گرفته شده بود، عبارتند از :
ارتباط با والدین و همسلان
میزان استفاده از اینترنت
افزایش استفاده از اینترنت و افسردگی
در این تحقیقات دانش آموزانی که از اینترنت استفاده می‌کردند را به دوگروه کم مصرف و پر مصرف تقسیم کرده و مورد مقایسه قرار دادند.
این گروه ها از نظر برخی عوامل مانند : جنس، نژاد و جایگاه اقتصادی – اجتماعی با یکدیگر تفاوتی نداشتند. هر کدام از گروه‌ها را با استفاده از آزمون‌های مستقل از نظر سطوح ارتباطی و افسردگی مقایسه کردند.
نتایج تحقیقات نشان داد، دانش آموزانی که استفاده کمتری از اینترنت داشتند در مقایسه با دانش آموزانی گروه دوم یعنی پر مصرف‌ها، به طور چشمگیری رابطه‌ای بهتر با خانواده و دوستانشان دارند.
ولی هیچ تفاوت قابل ملاحظه ای بین این دو گروه استفاده کننده اینترنتی از نظر میزان افسردگی اصلا وجود نداشت.
با توجه به این نتایج می توان گفت که استفاده کمتر از اینترنت باعث می‌شود که نوجوانان با خانواده و دوستانشان ارتباط بیشتری داشته باشند، اما دقیقا نمی‌توان به سوال های که در این راستا وجود دارند، پاسخ داد.
سوال هایی مانند ؛
آیا گرایش نوجوانان به فعالیت‌های اینترنتی باعث شده است، ارتباطات اجتماعی آنها کاهش یابد ؟
آیا میزان استفاده از اینترنت با افسردگی آنها ارتباطی دارد؟
یا اینکه این دانش آموزان ذاتا افرادی افسرده و انزوا طلب هستند؟
در واقع، تحقیقات این اندیشمندان جهت گیری خاصی را در خصوص اینکه اینترنت ارتباطی با انزوا طلبی این نوجوانان داشته باشد، نشان نمی دهد.
یعنی میزان استفاده از اینترنت با افسردگی هیچ ارتباطی ندارد.
تحقیقات اندیشمندان بر روی عوامل روانی و اجتماعی در میزان استفاده از اینترنت توسط خانواده ها بخصوص نوجوانان همچنان ادامه دارد.
زیرا نتایج و یافته های تحقیقات پیشین، اهمیت تحقیق در این زمینه را ( استفاده از اینترنت توسط نوجوانان و خانواده ها ) روشن می سازد. به ویژه این که استفاده از اینترنت در بین نوجوانان و دانش آموزان رو به افزایش است.
آمار های موجود نشان می دهند که در سالهای 1996 تقریبا 12% از نوجوانان رده سنی 13 تا 17 ساله به اینترنت دسترسی داشته و از خدمات آن استفاده می کردند.در حالی‌که این رقم در سال 2002 به بیش از 50% افزایش یافته و همچنان به سیر صعودی خود به سرعت ادامه می‌دهد.
در نتیجه برای جلوگیری از اثرات سوء این پدیده قرن که با چنین سرعت نا باورانه ایی به پیش می تازد، باید راه کار هایی اساسی یافت. یافتن این راه کارها به عهده مطالعات و تحقیقات اندیشمندان جامعه است.
www.findarticles.com
مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای روزنامه همشهری