نظرسنجی تلفنی از مردم درباره زیارت

پیشگفتار

زیارت به معنی دیدار، ‌پیشواز، ‌تمایل،‌ اعراض،‌آهنگ سفر کردن،‌ مهیای سفر شدن،‌ عزیمت به سوی مقصود است. آنچه درزیارت بسیار چشمگیر است، ثوابهاى کلان و پاداشهاى عظیم است که در روایات ائمه، براى آن بیان شده است.

زیارت بزرگان دینی،‌شهدا و علما درژهنگ دینی ما سابقه دیرینه دارد مسلمانان صدر اسلام نیز با شور و اشتیاق از این سیره پیروی می کردند.

رسول اکرم قبر مادرش آمنه را در ابوا، زیارت کرد سیل اشک از دیدگان مبارکش فرو ریخت و همه حاضران را به گریه آورد. وی خطاب به آنان فرمود به زیارت قبرها بروید که زیارت قبور شما را به یاد مرگ می اندازد.

در این سیره سعی می شود آداب زیارت با توجه به بنیان های اخلاقی و دینی آموزش داده شود که نمونه هایی از آن در منابع مختلف دینی آمده است از جمله:   

1- پیش از ورود به حرم غسل کردن  و با وضو وارد شدن.
2- در آستانه ایستادن و اذن دخول خواندن.
3- با خضوع و خشوع و توجه کامل وارد حرم شدن.
4- در حفظ ادب ظاهر تلاش کردن.
5- در حرم با صدای بلند صحبت نکردن.
6- برای زائران دیگر ایجاد مزاحمت نکردن.
7- در احترام زوار و خدام تلاش کردن که احترام آنان احترام امامان و امامزادگان است.
8- متن زیارت را با توجه کامل و با تلفظ صحیح خواندن.
9- بعد از زیارت دو رکعت نماز زیارت خواندن.
10- خداوند را به حق امام یا امامزاده ای که مشرف شده سوگند دادن که اورا مشمول شفاعت حضرتش قرار دهد.
11- در راس همه حوائج برای حضرت بقیه الله ارواحنا فداه دعاکردن.
12- در حرم مطهر قرآن تلاوت کردن و به امام امامزاده ای که در حضورش است اهدا کردن.

مقدمه

زیارت از آداب اسلامی رایج در جامعه ایران بوده است. نظرسنجی حاضر، با توجه به اهمیت و جایگاه زیارت و به منظور بررسی نظرات مردم تهران در خصوص زیارت و برخی از ابعاد آن به اجرا درآمد. 

کلیات تحقیق

در این گزارش با به کارگیری از نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن  آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا بخشی از نظرات مردم جامعه درباره انگیزه آنها از زیارت کردن و معجزه بدست آوریم.

این گزارش حاصل جمع آوری نظرات 1000 نفر پاسخگو به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف  نظرسنجی

نظرسنجی حاضر برای آگاهی از موارد زیر به اجرا درآمد:

1. پاسخگویان برای زیارت به کجا می روند.
2. پاسخگویان در صورت داشتن امکانات چه مکانی را برای زیارت انتخاب می کنند.
3. اعتقاد پاسخگویان به اتفاق افتادن معجزه درزیارت.
4. برای پاسخگویان معجزه اتفاق افتاده است.
5. برای نزدیکان پاسخگویان معجزه اتفاق افتاده است.
6. از نظر پاسخگویان مهمترین بخش آداب زیارت کردن چیست.

چکیده:
        طرح نظرسنجی حاضر،‌پژوهشی درباره انگیزه مردم برای زیارت کردن و اعتقاد  آنها به معجزه است. یافته هایی از این طرح به دست آمده است که در این بخش،‌به مهمترین قسمت های آن پر داخته شده است.

1. 29 درصد پاسخگویان را مردان و 71 درصد را زنان تشکیل داده اند

2. 16 درصد از پاسخگویان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر و 37.9 درصد دارای مدرک دیپلم و 5.4 درصد بی سواد هستند.

3. 97درصد از پاسخگویان به زیارت می روند و 3 درصد به دلیل نداشتن وقت به زیارت نمی روند.

4. در صورت داشتن امکانات اولین مکانی را که پاسخگویان برای زیارت انتخاب می کنند معادل 51 خانه خدا، معادل4 درصد سوریه، معادل 24درصد مشهد، معادل 2درصد قم،‌ معادل 18 درصد کربلا و  معادل 1 درصد امامزاده ها است.

5. معادل 89 درصد از پاسخگویان به معجزه اعتقاد دارند و معادل 10 درصد اظهار کرده اند که به معجزه اعتقاد ندارند.

6. از میان پاسخگویان معادل 21 درصد معتقدند که برای آنها معجزه اتفاق افتاده است و معادل 78درصد از پاسخگویان اعتقاد دارند که برایشان معجزه اتفاق نیافته است.

7.  از میان پاسخگویان معادل 27 درصد راز و نیازکردن، ،‌معادل 19درصد نیت پاک، ،‌معادل 11 درصد دل پاک و معادل 4درصد همه آداب زیارت را مهمترین بخش زیارت کردن اظهار داشته اند.

8. بر اساس آمار مندرج در جدول  زیر از میان  پاسخگویانی  که محل سکونت آنها درمنطقه 20 شهرداری (شهرری) می باشد معادل 40 درصد کربلا را به عنوان اولین مکان زیارتی (در صورت بودن امکانات) انتخاب   کرده اند و این تنها منطقه ای است  که ابراز تمایل بیشتری  نسبت به زیارت سید الشهدا کرده اند. شاید بتوان گفت این امر مصداق عبارتی باشد که در زیارت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی آمده است: "ای کسی که امید می رود زیارتش ثواب زیارت سیدالشهدا را داشته باشد.

 توزیع پاسخگویان بر اساس انتخاب اولین مکان زیارتی در صورت داشتن امکانات در منطقه شهرری

مکان زیارتی	درصد
کربلا	40
خانه خدا	36.6
سوریه	20
قم	3.3
جمع	100

9.  اکثر پاسخگویانی که معتقد هستند برای آنها معجزه اتفاق افتاده است‌، معجزه را در شفای بیماریهای صعب العلاج خود،‌ دوستان،‌آشنایان و خویشاوندان خلاصه می کنند.

 روش نظرسنجی

در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است.

جامعه آماری
جامعه آماری در این تحقیق شامل 1000 نفر از مردم است. لازم به ذکر است که از این تعداد  713 نفر زن و تعداد 287نفر مرد هستند.

 زمان اجرای نظرسنجی

این نظرسنجی از تاریخ 29 آبان تا اول آذر ماه 1385 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری بصورت تلفنی انجام شده است.

جنس پاسخگویان

جدول شماره 1 جنس پاسخگویان را نشان می دهد. بر اساس جدول اکثریت پاسخگویان (71.3درصد) را زنان  و (28.7درصد) را مردان  تشکیل می دهند.

جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

درصد تعداد جنس
زن	713	71.3
مرد	287	28.7
جمع	1000	100

سن پاسخگویان

جدول شماره 2 نشان می دهد که پاسخگویان در چه گروه سنی قرار دارند از 1000 نفر پاسخگو معادل  9.3 درصد از پاسخگویان بین 18 تا 20 سال،‌ معادل 14.9 درصد از پاسخگویان بین 36 تا 40 سال  قرار دارند و  6.1 درصد از پاسخگویان  بالاتر از 60سال سن دارند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

سن	تعداد	درصد
18- 20 سال	93	9.3
21-25 سال	143	14.3
26- 30 سال	179	17.9
31-35 سال	106	10.6
36-40 سال	149	14.9
41-45 سال	92	9.2
46-50 سال	75	7.5
51-60 سال	102	10.2
60سال به بالا	61	6.1
جمع	1000	100

سطح تحصیلات

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1000نفر پاسخگو معادل (  37.9درصد) در مقطع دیپلم ، معادل (16  درصد )در مقطع لیسانس و بالاتر  و معادل (5.4درصد) بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس سطح تحصیلات 

میزان تحصیلات	تعداد	درصد
بی سواد	54	5.4
ابتدایی	112	11.2
راهنمایی	123	12.3
دبیرستان	69	6.9
دیپلم	379	37.9
دانشجو	103	10.3
لیسانس و بالاتر	160	16
جمع	1000	100

 وضعیت تاهل پاسخگویان

جدول شماره 4 نشان می دهد که از میان 1000 نفر پاسخگو معادل 76.9 درصد متاهل و معادل 22.5 درصد مجرد و معادل 0.6 درصد  ازهم جدا شده اند و یا همسر آن ها فوت کرده است.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس وضعیت تاهل

وضعیت تاهل	تعداد	درصد
متاهل	769	76.9
مجرد	225	22.5
سایر	6	0.6
جمع	1000	100

شغل پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5 از میان 1000نفر پاسخگو معادل (3.1 درصد) بیکار،‌معادل (3.8 درصد) دانشجو، معادل (51.8 درصد خانه دار)،‌ ‌معادل (10.9 درصد) دارای شغل آْزاد (مغازه دار،‌پیمانکارو .....)،‌معادل (8.7 درصد) کارمند ساده بخش دولتی و معادل (6.5 درصد)  در شرکت خصوصی مشغول به کار هستند.

جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اساس شغل

شغل	تعداد	درصد
بیکار	31	3.1
محصل	35	3.5
خانه دار	518	51.8
کارگر ساده	13	1.3
کارمند ساده بخش دولتی	87	8.7
کارگر فنی	8	0.8
دانشجو	38	3.8
کارمند شرکت خصوصی	65	6.5
کارمند لیسانس بخش دولتی	45	4.5
مشاغل آزاد	139	13.9
مدیران بخش دولتی (لیسانس و فوق لیسانس)	2	0.2
کارمند فوق لیسانس بخش دولتی	10	1
مدیرهای رده بالا	1	0.1
دکترها	4	0.4
تاجر وبازرگان	4	0.4
جمع	1000	100

منطقه سکونت
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره6از میان 1000نفر پاسخگو معادل (  46.3درصد) در مناطق (1و2و3و4و5)،  معادل (18 درصد ) در مناطق (6و7و8و9و10)، معادل (18.2درصد )در مناطق (11و12و13و14و15) و معادل (17.5رصد) در مناطق (16و17و18و19و20) سکونت دارند.

جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس منطقه سکونت

میزان تحصیلات	تعداد	درصد
منطقه 1-2-3-4-5	463	46.3
منطقه 6-7-8-9-10	180	18
منطقه 11-12-13-14-15	182	18.2
منطقه 16-17-18-19-20	175	17.5
جمع	1000	100

 به زیارت می روید؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7 از میان  پاسخگویان معادل 96.9 درصد به زیارت و معادل 3.1 درصد به دلیل نداشتن وقت به زیارت نمی روند.

جدول شماره7 – توزیع پاسخگویان بر اساس  زیارت رفتن 

به زیارت می روید	تعداد	درصد
بله	969	96.9
خیر (وقت ندارم)	31	3.1
جمع	1000	100

کجا را برای زیارت انتخاب می کنید؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8 ،از میان 1000 نفر، معادل 46.6 درصد مشهد، معادل 38.9 درصد  امامزاده ها و معادل 5.2 درصد خانه خدا را برای  زیارت  انتخاب می کنند.

 جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس  زیارت کردن امکان متبرکه

امکان متبرکه	تعداد	درصد
خانه خدا	52	5.2
سوریه	13	1.3
مشهد	462	46.2
قم	67	6.7
کربلا	17	1.7
امامزاده ها	389	38.9
جمع	1000	100

درصورت فراهم بودن همه امکانات چه مکان متبرکه ای را برای زیارت انتخاب می کنید؟

 بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9،از میان 1000نفر پاسخگو معادل 51.3 درصد خانه خدا،‌ معادل 3.8 درصد سوریه،‌ معادل 23.8 درصد مشهد، معادل 1.6 درصد قم،‌ معادل 18.1 درصد کربلا و معادل 1.4درصد امامزاده ها را درصورت داشتن امکانات برای زیارت انتخاب می کنند.

 جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان بر اساس  زیارت کردن اماکن متبرکه درصورت داشتن امکانات

امکان متبرکه	تعداد	درصد
خانه خدا	513	51.3
سوریه	38	3.8
مشهد	238	23.8
قم	16	1.6
کربلا	181	18.1
امامزاده ها	14	1.4
جمع	1000	100

آیا اعتقاد دارید ممکن است در زیارت معجزه اتفاق بیافتد؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10 از میان 1000 نفر از پاسخگویان  معادل 88.9درصد به معجزه در زیارت اعتقاده دارندو معادل  10.4 درصد به معجزه اعتقاد ندارند.

جدول شماره 10- توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقاد پاسخگویان به معجزه در زیارت 

اعتقاد به معجزه در زیارت	تعداد	درصد
اعتقاد دارم	889	88.9
اعتقاد ندارم	104	10.4
شاید اتفاق بیافتد	7	0.7
جمع	1000	100

آیا برای شما معجزه اتفاق افتاده است؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11 از میان 889 نفر از پاسخگویان  که به معجزه اعتقاد دارند،‌ به اعتقاد 23.7 درصد از پاسخگویان برای آنها معجزه اتفاق افتاده است و معادل 76.3 درصد برایشان معجزه اتفاق نیافته است.

جدول شماره 11- توزیع پاسخگویان بر اساس اتفاق افتادن معجزه برای آنها

برای شما معجزه اتفاق افتاده	تعداد	درصد
بله	210	23.7
خیر	679	76.3
جمع	889	100

آیا برای نزدیکان شما معجزه اتفاق افتاده است؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12 از میان 889 نفر از پاسخگویان  که به معجزه اعتقاد دارند،‌ اظهار کرده اند که معادل معادل اتفاق نیافته است.

جدول شماره 12- توزیع پاسخگویان بر اساس اتفاق افتادن معجزه برای نزدیکانشان

برای نزدیکان شما معجزه اتفاق افتاده	تعداد	درصد
بله	167	18.7
خیر	653	73.6
نمی دانم	69	7.7
جمع	889	100

به نظر شما مهمترین بخش آداب زیارت کردن چیست؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 13از میان 1000 نفر از پاسخگویان تعداد 133 نفر به این پرسش پاسخ ندانده اند و اظهار داشته اند که نمی دانند و از 867 نفر پاسخگوی باقیمانده معادل 21.7 درصد نیت پاک،‌معادل 12.6 درصد دل پاک،‌ معادل 1.8 درصد سلام دادن،‌ معادل 30.7 درصد دعا و رازو نیاز کردن را مهمترین بخش از آداب زیارت عنوان کرده اند.

 جدول شماره 13- توزیع پاسخگویان بر اساس مهمترین بخش از آداب زیارت

آداب زیارد	تعداد	درصد
نیت پاک	188	21.7
دل پاک	109	12.6
خواندن زیارت نامه	67	7.7
دست به ضریح زدن	31	3.6
کمک کردن به دیگران در زیارت	3	0.3
سلام دادن	16	1.8
نماز خواندن	88	10.1
راز و نیاز کردن و دعا کردن	266	30.7
رعایت حقوق دیگران	3	0.3
سبکی و آرامش بعد از زیارت	57	6.6
همه موارد بالا	39	4.5
جمع	867	100

مدیر طرح: فاطمه یزدانی

همکاران : ،‌شبنم چهره، ،سرور قاضی زاده، فریده درفشی

مرکزمطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری