این روابط از بسط مناسبات اقتصادی فراتر رفته واین کشور هم زمان گسترش مناسبات سیاسی را نیز پیگیری می‌کند. مناسبات سیاسی ترکیه با همسایگانش در گذشته نه چندان دور در گرو ملاحظات و مصلحت سنجی‌های خارج از این کشور انجام می‌شد اما تحولات چند سال اخیر حاکی از آن است که آنکارا با تکیه بیشتر بر ارزیابی‌های ملی خود اقدام می‌کند.
مراد مرجان متولد 1959 و فارغ التحصیل دانشگاه بوغازچی استانبول در رشته مهندسی صنایع است. مرجان بعداز آن در ایالت متحده آمریکا تا مقطع دکترا ادامه تحصیل داد.
وی در سال 1992 به کشورش برگشت و در دانشگاه بیلکت به عنوان عضو هیات علمی به تدریس مشغول شد و در آن سال‌ها به عنوان نماینده مجلس از حزب رفاه (حزب نجم الدین اربکان ) انتخاب شد.
در آن سال‌ها عبدالله گل رئیس جمهوری فعلی ترکیه به عنوان وزیر مشاور به فعالیت مشغول بود و رجب طیب اردوغان نخست وزیر فعلی شهردار استانبول و مرجان هم مشاور وی بود.
حزب عدالت و توسعه در سال 2002 میلادی تاسیس شد و مرجان عضو موسس این حزب است. او از بدو تاسیس حزب تا کنون عضو هیئت مرکزی حزب عدالت و توسعه و معاون دبیرکل بوده است.
- در ایران، معمولاً با منابع آمریکایی و انگلیسی حزب عدالت و توسعه را می‌شناسیم. لطفا به‌عنوان یکی از بنیانگذاران بفرمائید حزب عدالت و توسعه یعنی چه و در ترکیه این حزب چه مفهومی دارد ؟
همان‌طور که مستحضر هستید مؤسس اصلی حزب عدالت و توسعه رجب طیب اردوغان
نخست وزیر فعلی جمهوری ترکیه است. افرادی که در گروه مؤسسان حزب قرار دارند بیشتر افرادی محافظه کار، اصولگرا و سنتی هستند. ما به‌عنوان یک حزب دمکرات محافظه کار خودمان را تعریف کردیم.
ما از بدو تأسیس در امور اجتماعی خودمان را حامل اندیشه‌های محافظه کار معرفی کردیم و در بحث اقتصادی به‌عنوان حزبی که طرفدار سامانه آزاد اقتصادی است اقدام می‌کنیم. در سیاست خارجی 3 محور اصلی را مد نظر قرار دادیم.
اول شتاب در عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا که سعی و تلاش و اراده خودمان را در این خصوص به کار می‌گیریم. دوم روابط مان را با همسایگان شکل دهیم و درست کنیم و به بهترین نقطه برسانیم و سوم اینکه یک سیاست مؤثرتر در زمینه سیاست خارجی در دستور کار قراردهیم و برای ایجاد صلح و ثبات در دنیا تلاش کنیم.
بسیاری از مؤسسان حزب از حزب رفاه و فضیلت هستند و درآنها فعالیت داشتند. من معتقدم تجربیاتی که در آن دوران از آن احزاب به دست آوردیم در تأسیس حزب به ما کمک کرد. خصوصا خطاها و اشتباه‌هایی را که در آن احزاب صورت گرفت سعی کردیم تکرار نکنیم.
خیلی حساسیت به خرج دادیم که حزب، حزبی باشد که کل ترکیه را در بر بگیرد.به همین دلیل در هر انتخاباتی که وارد شدیم دفعه بعد میزان رای‌مان بیشتر شد؛ در اولین انتخابات عمومی 34 درصد رأی آوردیم، در انتخابات شهرداری‌ها 42 درصد رأی آوردیم و در آخرین انتخاباتی که اخیرا برگزار شد 47 درصد رأی آوردیم.
- این نظر در ایران وجود دارد که حزب عدالت و توسعه از تجربه احزاب رفاه و فضیلت و حتی سعادت که قبل از آن بوده، و حتی از تجربه مام وطن در دوره رهبری تورگوت اوزال متاثر است.
همانند اینکه بین 2 کشور اختلافات و نقاط مشترک وجود دارد بین احزاب سیاسی هم این قضیه حاکم است. ما بدون شک هم از تجربیات اوزال و کارهایی که صورت داد و حزب ایشان استفاده کردیم و بهره گرفتیم و هم از سنت احزاب رفاه فضیلت و سعادت استفاده کردیم.
خصوصا سعی کردیم که ساختاری ایجاد کنیم تا اشتباهاتی که در آن احزاب وجود داشت توسط ما تکرار نشود لذا باید بگویم که حزب عدالت و توسعه از نکات مثبت و منفی احزاب دیگر درس و بهره بگیرد بنا براین می‌توانیم حزب عدالت و توسعه را حزبی متمایز از احزاب قبلی ولی متاثر از احزاب قبلی تعریف کنیم.
- در ترکیه ملی گرایی در احزاب خیلی مورد توجه است. این ملی گرایی یک ایده معطوف به روابط با اروپا و آمریکاست و در آن جهت تعریف شده و یک ایده که حزب آکت پارتی(حزب عدالت و توسعه) آن‌را نمایندگی می‌کند بیشتر ملی گرایی مبتنی بر منافع ملی است. ارزیابی شما چیست؟
من درخصوص دیدگاه و نظرات احزاب دیگر نمی‌خواهم چیزی بگویم چراکه آن دیدگاه آنهاست ولی در مورد حزب عدالت و توسعه به‌عنوان یکی از اعضای مؤسس حزب و عضو شورای مرکزی این حزب به سؤال شما جواب می‌دهم.
حزب عدالت و توسعه حزبی است که به ارزش‌های معنوی وملی پایبند است. ما روی یک مدل تأکید داریم و آن این است که ملتی باشیم که کلیه افراد و شهروندان جمهوری ترکیه را به‌عنوان تبعه ترک ببینند و دیدگاه بازی در ارتباط با موضوعات جهانی داشته باشند و مردم، کشورشان را دوست داشته باشند. بنا بر این باید بگویم که به دنبال یک ناسیو نالیسم خشک نیستیم و نژاد پرستی را دنبال نمی‌کنیم و میهن پرستی انسانی را پیگیرش هستیم .
- راجع به انتخابات صحبت کردید. حزب آکت پارتی چند رکورد در این انتخابات زد. برای بار دوم برنده شد که در 50 سال اخیر تاریخ ترکیه بی‌سابقه بود، و رأی آن نیز نسبت به انتخابات قبلی بیشتر بود.علت این موضوع چه بود ؟آیا برنامه حزب بود، یا عملکرد آن یا به‌دلیل شخصیت‌هایی که برای نامزدی انتخابات معرفی کرده بود ؟ سهم این سه عنصر در این انتخابات چقدر بود ؟
همه آنها در آن واحد مؤثر بودند وبه جز اشارات شما در رابطه با رکورد‌ها ،چیز دیگر این بود که از کلیه استان‌های ترکیه به جز یک شهر، حزب وکیل مجلس و نماینده فرستاد.
ما در منطقه شرق و جنوب شرقی ترکیه که پ.ک.ک نیز می‌خواهد در آنجا نفوذ داشته باشد اول شدیم. معمولا وقتی که یک حزب در ترکیه برای دومین بار در انتخابات وارد می‌شود نسبت به دوره گذشته رأی از دست می‌دهد ولی ما بر عکس میزان رأی خود را افزایش دادیم.
تمام اشارات شما دلایل مختلفی دارد. ما رهبر کاریزماتیکی داریم به نام رجب اردوغان، ایشان خیلی درست و واضح و صادق عمل کردند. همیشه بین مردم حضور داشتند، دوم اینکه برنامه‌ای که از طرف حزب عدالت و توسعه داده شد برنامه‌ای بود که مورد پسند مردم بود و سوم اینکه تمام قول‌هایی که دادیم به آن عمل کردیم و این باعث خوشحالی مردم شد و از خیلی از اقدامات ما در حال حاضر مردم راضی هستند و میزان رأی ما نیز روز به روز افزایش پیدا می‌کند. ما هیچ وقت مردم خودمان را گول نزدیم و نگاه از بالا به پایین نداشتیم و سعی و تلاش خودمان را هم انجام دادیم.
- پ. ک. ک اعلام کرده بود که حملات ترکیه در شمال عراق را درون ترکیه تلافی می‌کند و تاکنون چند انفجار در خاک ترکیه روی داده است می‌خواستم بدانم توانایی ترکیه در ورود به یک جنگ چریکی با پ.ک.ک در شمال عراق تا چه اندازه است ؟
ترکیه 20 سال است که با پ.ک.ک می‌جنگد و حدود 40 هزار نفر از اتباع خود را در این جنگ‌ها از دست داده است. مبارزه با پ.ک.ک ابعاد اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و امنیتی و نظامی دارد.
در کلیه این ابعاد ترکیه گام‌های بلندی برداشته است. قبل از شروع عملیات در ترکیه پ.ک.ک کارهای تروریستی زیادی در شهر‌های بزرگ انجام داده بود و بعد از این هم بعید نیست. ولی در ارتباط با این موضوعات هم نیروهای انتظامی و نظامی و نیروهای اطلاعاتی ترکیه کارهای مثبت زیادی انجام داده‌اند و خیلی از تلاش‌های این گروه را خنثی کردند و این مبارزه تا آخر ادامه پیدا خواهد کرد. ما انتظار مان این است که همه کشورهای دنیا در بحث مبارزه با تروریست همدیگر را یاری دهند.
- شیمون پرزرئیس‌جمهوری اسرائیل در سفر به ترکیه در پارلمان این کشور سخنرانی کرد و این برای اولین بار بود که رئیس‌جمهوری اسرائیل در پارلمان یک کشور اسلامی سخنرانی می‌کرد سؤالی که در ایران مطرح است این که در مجلسی که اکثریت آن را آکت پارتی بر عهده دارند، سخنرانی رئیس‌جمهوری اسرائیل چطور قابل ارزیابی و تحلیل است؟
کشورهای مختلف طبیعی است که سیاست‌های خودشان را پیگیری کنند و در این بحث هم طبیعی است میان سیاست‌های ایران و ترکیه هم اختلافاتی وجود داشته باشد. جمهوری ترکیه با اینکه درصد زیادی از مردم آن مسلمان هستند، یک نظام لائیک است و کشور و دولتی است که دولت اسرائیل را به رسمیت شناخته و ما (حزب عدالت و توسعه ) و دولت از طرفی اسرائیل را به رسمیت می‌شناسیم و از طرفی معتقد هستیم که فلسطین هم این حق را دارد که کشوری برای خودش تأسیس کند که پایتخت آن قدس شریف باشد.
رفع بسیاری از معضلات خاورمیانه وابسته به حل مسئله فلسطین و اسرائیل است. در کلیه سطوح به همتایان اسرائیلی و فلسطینی خودمان همیشه این نکته را گوشزد کردیم. رفع مشکلات و معضلات از طریق گفت‌وگو درست‌تر است. روزی که شیمون پرز در مجلس ملی ترکیه سخنرانی کرد همان روز ابومازن(محمود عباس)رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین هم سخنرانی کرد و یکسری دیدار‌های سه جانبه هم صورت گرفت.
ما مشکلاتی که مردم فلسطین با آن روبه‌رو هستند را می‌فهمیم و به همین دلیل در اجلاسی که برای کمک به فلسطین بود تصمیم‌گیری شد 150 میلیون دلار به این کشور کمک شود و این تصمیم را هم عملی خواهیم کرد.
در جائیکه آمریکا 500 میلیون دلار قول کمک داده، کمک 150 میلیون دلاری ما نشانه اهمیتی است که برای این موضوع قائل هستیم. باز یک منطقه ویژه آزاد را هم ترک‌ها در فلسطین دارند می‌سازند و یک دانشگاه داریم در آنجا می‌سازیم. بر این عقیده هستیم که کمک از طریق گفت‌وگو برای رفع این معضلات کار درستی است ولی این را هم قبول داریم که کشورهای منطقه نگاه و سیاست و راهبرد‌های مختلفی را در این مورد می‌توانند داشته باشند.
- ترکیه قدم‌هایی برای استفاده از انرژی اتمی برداشته نظر شما در مورد بهره‌مندی کشورها از تولید سوخت هسته‌ای بپرسم و دیدگاه ترکیه در مورد تولید سوخت هسته‌ای چیست؟
ترکیه بر این عقیده است که هیچ کشوری نباید دارای سلاح هسته‌ای باشد. ای کاش کشورهایی که دارای این اسلحه هم هستند عاری از آن می‌شدند خصوصا اصلا علاقه نداریم که در منطقه ما کشوری دارای سلاح هسته‌ای باشد حتی خودمان.
در بعد دیگر هر کشوری حق دارد از انرژی هسته‌ای استفاده کند و به تازگی قانونی در پارلمان ترکیه به تصویب رسید که نیروگاه‌های اتمی در این کشور دایر شود. مناقصات این نیروگاه‌ها انجام شده و ما علاقه داریم این نیروگاه‌ها در ترکیه هم فعال شود.
- مصری‌ها علاوه بر نیروگاه اتمی، چرخه سوخت مستقل هم می‌خواهند ترکیه هم به‌دنبال تأسیس چرخه سوخت است؟
خیلی جزئیات سازمان انرژی اتمی را نمی‌دانم و اطلاعات لازم را ندارم که در مورد تولید سوخت اظهار نظر کنم، ولی بر این عقیده هستم که همگان باید حق استفاده از انرژی هسته‌ای را داشته باشند.