انقلاب اسلامی ایران نیز به دلیل ماهیت اسلامی و سیاست سلطه‌ناپذیری خود به هیچ وجه نمی‌توانست و نمی‌تواند آسوده از توطئه‌های رنگارنگ دشمنان اسلام و انسانیت باشد. شکست پیاپی توطئه‌های آمریکا علیه انقلاب اسلامی ایران هرچند برای دشمنان انقلاب ناگوار و شکننده بود ولی آنها هرگز از پای ننشستند و هر روز توطئه جدیدی را طرح‌ریزی کردند. پس از ناکام ماندن حمله نظامی مستقیم آمریکا به ایران (واقعه طبس) و کودتای نوژه و اغتشاش‌های داخلی توسط گروهک‌های وابسته و نامیدی از رخنه در ارکان حکومت انقلابی و نوپای ایران اسلامی، استکبار جهانی این‌بار با دادن چراغ سبز به رژیم عراق، آن کشور را ترغیب کرد که حمله همه‌جانبه‌ای را به ایران اسلامی آغاز کند.
دشمن بازی خورده پس از یک ارزیابی غلط از اوضاع ایران اسلامی و بدون محاسبه پشتوانه‌های مردمی انقلاب، در 31 شهریور 1359 حمله سراسری خود را در طول نوار مرزی آبادان تا قصر شیرین آغاز کرد و همزمان با این حمله، هواپیماهای عراقی، بسیاری از مراکز نظامی، نقاط حساس، فرودگاه‌ها و نیز 19 شهر را بمباران کردند و نیروهای متجاوز هرچند در اولین اقدام نظامی گام‌های مهمی برداشتند، اما در حقیقت به هیچ یک از اهداف اولیه خود در تحمیل جنگ به ایران از جمله قطع راه‌های استان خوزستان با سایر نقاط کشور، تصرف شهرهای دزفول، اندیمشک، اهواز و آبادان که به مفهوم اشغال کامل خوزستان بود، دست نیافتند.
تنها پس از گذشت یک ماه از شهادت شهیدان رجایی و باهنر و درپی صدور فرمان شکستن حصر آبادان از سوی امام (ره) عملیات ثامن‌الائمه از سوی لشکر 77 نیروی زمینی ارتش با همکاری نیروهایی از سپاه آبادان و بسیج مردمی آغاز شد و پیروزی رزمندگان اسلام در این جبهه، روح وحدت ملی در کشور را تقویت کرد. با انتصاب امیر سپهبد شهید علی صیاد شیرازی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و با تدبیر وی در طرح‌ریزی و اجرای مشترک عملیات با یگان‌های سپاه پاسداران، رزمندگان اسلام خود را برای وارد آوردن سهمگین‌ترین ضربات بر دشمن آماده ساختند. اجرای عملیات طریق‌القدس در آذر ماه 1360 که به آزادسازی بستان انجامید و پس از آن عملیات غرورآفرین فتح‌المبین در فروردین 1361 ثمره این وحدت مقدس بود که شکست‌های مکرر دشمن را درپی داشت.
رزمندگان اسلام با توکل بر خدا، طی سه مرحله عملیات، سرانجام در سوم خرداد سال 1361 خرمشهر را از لوث وجود دشمن پاک کردند. حرکت رزمندگان اسلام دراین منطقه منجر به پاکسازی کامل مناطق جنوبی از نیروهای عراقی شد و دشمن به پشت خطوط و استحکامات خود عقب رانده شد و با ایجاد دریاچه‌های وسیع و میدان‌های مین و سیم‌های خاردار در موضع تدافعی قرار گرفت.
دوره اول جنگ از آغاز تا آزادسازی خرمشهر در حالی پایان یافت که بیشتر ضعف‌های ناشی از بحران انقلاب در یک بسیج مردمی برطرف شده بود. دشمن بازی خورده نیز که عزم راسخ ملت ایران را برای دفاع از انقلاب و تمامیت ارضی کشور درک کرده بود، در پی راهی برای گریز از این مهلکه می‌گشت.
از این‌رو صدام‌حسین دو هفته پس از آزادسازی خرمشهر، به نیروهای خود دستور عقب‌نشینی به مرزهای بین‌المللی را داد و در همین حال به دعوت از مجامع بین‌المللی برای برقراری آتش‌بس پرداخت.
در این حال ایران مصرانه خواستار معرفی عراق به عنوان متجاوز و تنبیه آن و جبران خسارت‌های وارده بر خود بود. در همین راستا، اسرائیل به تهاجمی همه‌جانبه به منظور تصرف لبنان دست زد. حمله اسرائیل به لبنان که 11 روز پس از فتح خرمشهر به دست رزمندگان اسلام انجام گرفت، دقیقا در راستای حمایت از رژیم بعث عراق و به انحراف کشاندن افکاری عمومی ایران از جبهه‌های جنگ تحمیلی به منطقه‌ای دیگر طرح‌ریزی و اجرا شد.
تحلیل دشمن این بود که ایران در مقابل شعار صلح‌خواهی عراق و اتحاد علیه اسرائیل، دو راه پیش‌رو دارد: یا اینکه این پیشنهاد عراق را می‌پذیرد، در نتیجه جنگ خاتمه پیدا می‌کند و رژیم بعث نجات می‌یابد و یا اینکه آن را رد می‌کند که در این صورت در مقابل کشورهای اسلامی قرار خواهد گرفت.
حضرت امام خمینی(ره) با آن دید الهی، متوجه توطئه دشمنان شدند و فرمودند: «ما راهمان این است که باید از راه شکست عراق به دنبال لبنان برویم، نه مستقلا.» و اینجا بود که «راه قدس از کربلا می‌گذرد.» مطرح شد و توجه نیروهای رزمنده به جبهه‌های داخلی معطوف شد.به همین منظور بلافاصله عملیات رمضان در 23 تیرماه 1361 انجام شد و پس از آن نیز سلسله عملیات متعدد دیگری با هدف تنبیه متجاوز به مورد اجرا درآمد که نتایج آن از جمله فتح فاو، برای رژیم بعث و استکبار هولناک بود. در این حال استکبار و حامیان عراق در منطقه از هرگونه کمک مالی، اطلاعاتی و نظامی به عراق دریغ نکردند، اما با وجود همه این تلاش‌ها، دشمن کاری از پیش نبرد.
بدین‌ترتیب دستورالعمل‌های تهاجم دوباره، تحت عنوان دفاع متحرک برای ارتش عراق صادر شد.تهاجمات جدید دشمن که با بمباران شهرها و حملات شیمیایی نیز همراه بود، هیچ خللی در عزم ایران بر تنبیه متجاوز و دست یافتن به حقوق مسلم خود ایجاد نکرد. سرانجام در اواخر سال 1366 حلبچه نیز فتح شد. پس از فتح عظیم نیروهای اسلام در حلبچه و حضور آنها در عمق خاک دشمن در شمال عراق، دو عامل جدید وارد صحنه شد.
سیاست «سرزمین سوخته»
در این مرحله آشکار شد که رژیم حاکم بر عراق بنا دارد حتی با قتل‌عام و انهدام مردم عراق، از پیشرفت بیشتر نیروهای ایران به داخل خاک عراق جلوگیری کند. سیاست سرزمین سوخته به صورت مانعی در برابر رزمندگان اسلام قرار گرفت. ایران خواستار بروز چنین فجایعی برای ملت عراق نبود.به موازات سیاست مذکور، لشکرکشی نیروهای آمریکا به خلیج‌فارس و دریای عمان صورت گرفت و این نیروها با انهدام سکوهای نفتی جمهوری اسلامی ایران و حتی هدف قراردادن یک فروند هواپیمای مسافربری ایران در خلیج‌فارس، خبیثانه وارد جنگ مستقیم با ایران شدند.
در چنین شرایطی و در پی مذاکرات صورت گرفته توسط مراجع سیاسی کشور پیرامون قطعنامه 598 سازمان ملل متحد برای درنظر گرفتن خواست ایران مبنی‌بر معرفی متجاوز و جبران خسارات وارده و نیز به منظور خلع سلاح کردن دشمن از اتهام جنگ‌طلبی ایران، جمهوری اسلامی که همواره در پی استقرار صلحی پایدار در منطقه بوده و هست، تحقق چنین صلحی را در پذیرش قطعنامه 598 دانست، لذا در 27 تیر 1367 آن را پذیرفت. با این اقدام غیرمنتظره ایران، تمام اهرم‌های فشار بین‌المللی و محاصره‌های اقتصادی و سیاسی در تهدید واقع شد.
عراق نیز که قبول قطعنامه را حمل بر ضعف ایران تلقی می‌کرد با تصور آنکه می‌تواند اهدافی را که در آغاز جنگ به دست نیاورده بود اینک به چنگ آورد، بار دیگر وارد خاک ایران شد. به محض سرپیچی عراق از برقراری آتش‌بس و پیشروی داخل سرزمین مقدس جمهوری اسلامی ایران، با صدور فرمانی از جانب امام(ره) خیل عظیمی از مردم را هی جبهه‌ها شدند و با همکاری نیروهای مسلح ظرف کمتر از چند روز نیروهای متجاوز به آن سوی مرزها رانده شدند و منافقینی که در محور غرب فعالیت داشتند نیز محاصره و در عملیات «مرصاد» به کلی منهدم شدند.
با حملات شجاعانه نیروهای رزمنده، سرانجام عراق در تاریخ دهم مرداد 67 پس از دو هفته فشار همه‌جانبه، قطعنامه 598 را پذیرفت و بدین‌ترتیب دشمن به هیچ یک از اهداف استراتژیکی خود که همانا سرنگون کردن نظام جمهوری اسلامی ایران و تجزیه کشور اسلامی‌مان بود، به همت والای ملت مسلمان ایران و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، دست نیافت.
معاونت پژوهش و تحقیقات راهبردی نیروی زمینی ارتش