همشهری آنلاین-یکتا فراهانی: سندرم متابولیک به مجموعه‌ای از عوامل خطرزای متابولیکی شامل اختلال در هومئوستاز ( حفظ پایداری محیط داخلی بدن) قند خون بالا، چاقی شکمی، اختلالات چربی خون و فشار خون بالا گفته می‌شود که با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی همراه است.
شیوع سندرم متابولیک در ایران
دکتر سیما غرابی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در مورد شیوع سندرم متابولیک یا نشانگان سوخت و سازی می‌گوید: «این سندرم در سراسر دنیا در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه؛ نه تنها در میان افراد بزرگسال و مسن؛ بلکه بین نوجوانان هم روند رو به رشدی دارد و یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی زندگی مدرن است.
این سندرم موجب افزایش هزینه‌های درمان در سیستم بهداشتی می‌شود و کیفیت زندگی را نیز کاهش می‌دهد. در ایران میزان شیوع سندرم متابولیک بالاست و روند رو به رشدی با افزایش سن در هر دو جنس زنان و مردان دارد.»
علائمی که نشان می‌دهد مبتلا به سندرم متابولیک هستید یا خیر
به گفته این متخصص تغذیه، اگر فردی حداقل سه مورد از موارد زیر را داشته باشد، مبتلا به سندرم متابولیک است.
دور کمر بیشتر از ۱۰۲ سانتی متر در مردان و بیشتر از ۸۸ سانتی متر در زنان.
قند خون ناشتا ۱۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر یا بیشتر.
تری گلیسیرید سرم بیشتر از ۱۵۰ میلی گرم بر دسی لیتر.
فشار خون سیستولیک بیشتر از ۱۳۰ میلی متر جیوه یا فشار خون دیاستولیک بیشتر از ۸۵ میلی متر جیوه
HDL کمتر از ۵۰ میلی گرم بر دسی لیتر در زنان و کمتر از ۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر در مردان
عوامل مؤثر بر سندرم متابولیک
دکتر غرابی می‌گوید عوامل متعددی می‌توانند بر سندرم متابولیک تأثیر گذار باشند که شامل عوامل ژنتیکی، متابولیکی و محیطی شامل رژیم غذایی، فعالیت بدنی و مدیریت استرس می‌شوند.
برای مدیریت این سندرم، بهترین کار اصلاح شیوه زندگی و مهم‌ترین راهکار درمانی نیز انتخاب آگاهانه و صحیح غذایی است. همان گونه که چاقی مهم‌ترین عامل مرتبط با ایجاد سندرم متابولیک است؛ نخستین گام درمانی این سندرم نیز کاهش وزن به حساب می‌آید که با بهبود حساسیت به انسولین به عنوان مکانیسم پایه درمانی سندرم متابولیک شناخته شده است.
نقش رژیم درمانی در سندرم متابولیک
به عقیده این متخصص تغذیه، رژیم غذایی غنی از غلات کامل، میوه و سبزیجات و لبنیات کم چرب تأثیر زیادی در پیشگیری و کنترل سندرم متابولیک دارد.
التهاب نیز در پاتوژنز (بیماری‌زایی و سازوکاری که باعث ایجاد بیماری می‌شود) این سندرم نقش مهمی دارد. بنابراین زرد چوبه، گوجه فرنگی و چای و رژیم مدیترانه‌ای می‌توانند با کاهش التهاب در پیشگیری و کنترل این سندرم مؤثر باشند.
مطالعات نشان می‌دهد آنتی اکسیدان ها و ویتامین‌های D، E، C، زنجبیل، مواد غذایی با ضریب گلیسمیک (شاخصی برای اندازه گیری میزان افزایش قند خون در اثر مصرف برخی مواد غذایی خاص) پایین، مواد غذایی غنی از پلی فنول ها (ترکیبات گیاهی که می‌توانند مانند یک آنتی اکسیدان عمل کنند و رادیکال‌های آزاد را که باعث آسیب به سلول‌های بدن و بروز سرطان و بیماری‌های دیگر می‌شوند خنثی کند) می‌توانند مؤثر باشند.
ارتباط ویتامین D با حساسیت به انسولین
به گفته دکتر غرابی، سطح ویتامین D به طور مستقیم با حساسیت به انسولین مرتبط و کمبود آن هم با فشار خون بالا، چاقی، دیابت و سندرم متابولیک در ارتباط است.
فراموش نکنیم رژیم غذایی با ضریب گلیسمیک پایین می‌تواند در بهبود حساسیت به انسولین و کاهش التهاب مؤثر باشد. تعدیل چربی در رژیم غذایی و کاهش دریافت چربی اشباع (چربی حیوانی، روغن نباتی جامد) و افزایش دریافت اسیدهای چرب چند غیر اشباع می‌تواند التهاب ناشی از سندرم متابولیک را کاهش دهد.
البته افزایش آگاهی و انتخاب صحیح الگوی غذایی نیز گام مهمی در جهت پیشگیری و مدیریت این بیماری خواهد بود.