اما با برنامه‌هایی که در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته و پیشرفت محسوسی که تجربه تونل‌های رسالت و توحید در میان جامعه مهندسی کشور به جا گذاشته به راحتی می‌توان به آینده‌ای نزدیک فکر کرد؛ آینده‌ای که دیگر در آن، مثل این روزها شنیدن خبر افتتاح یک تونل، موج جمعیتی را که برای دیدنش روانه آن می‌شوند به راه نیندازد و مثل صدای هواپیما که دیگر برای پایتخت‌نشینان تنها خاطره یک سفر را زنده می‌کند تونل یادآور خاطره گذر از معبری کم ترافیک‌تر باشد.
تونل رسالت نخستین تجربه ساخت تونل- آن هم با مشخصاتی که کم و بیش می‌دانیم- بود؛ تونلی که اندیشه 5 شهردار پایتخت را به‌خود مشغول کرد؛ غلامحسین کرباسچی، مرتضی الویری، محمد حسن ملک مدنی، محمود احمدی‌نژاد و محمد باقر قالیباف. اما نهایتاً تابلوهای روزشمار ابداعی قالیباف به داد تونل رسالت رسید و به‌رغم اینکه نخستین بار قول افتتاح آن بر زبان محمود احمدی‌نژاد و در بهار 84 جاری شد، محمد باقر قالیباف توانست با تلاشی که خودش آن را تلاشی جهادی می‌خواند افتخار افتتاح آن را در 15 تیر ماه سال 85 از آن خود سازد. جالب است بدانید که روزشمار تونل رسالت بعد از گذشت 3 هزار و 190 روز از آغاز عملیات اجرایی تونل نصب شد و در حالی که به دستور قالیباف عدد 129 را در مقابل چشمان ناباور شهروندان تهرانی به نمایش گذاشته بود با 10 روز تاخیر افتتاح شد.
به هر تقدیر تونل رسالت توانست بدون قطع جریان ترافیکی مسیرهای شمالی، جنوبی از زیر خیابان‌های الوند، سیاوش، خالد اسلامبولی، ولیعصر (عج)، نظامی گنجوی و اسد آبادی عبور کند تا اتومبیل‌های پایتخت بتوانند با استفاده از اتوبان رسالت در خیابان دماوند که در شرق تهران قرار گرفته به آن رسیده و بعد از گذر از این تونل در ادامه وارد اتوبان حکیم شوند و به غربی‌ترین نقطه تهران برسند.
تونل رسالت در زمان خود یکی از بی‌نظیر‌ترین پروژه‌های عمرانی پایتخت محسوب می‌شد؛ تونلی دوقلو که 3 باند رفت و 3 باند برگشت را در اختیار دارد و جمع طول آن در دو جهت
1900 متر است. تونل رسالت به 2 بخش تونل بزرگ و تونل کوچک تقسیم شده است که طول بخش بزرگ آن 840 متر و بخش کوچک‌اش 150 متر است.
هزار و 200 پروژکتور 400 و 250 وات، دوربین‌های کنترل ترافیک با امکان شمارش خودرو، تجهیزات اعلام اتوماتیک حریق و سیستم اطفاء حریق، تهویه اتوماتیک با امکان کنترل مواد آلاینده از جمله اکسید ازت و گرد و غبار، تهویه دود در وضعیت اضطراری آتش سوزی و... بخشی از امکاناتی است که این تونل برای بهره برداری ایمن و راحت از آن بهره‌مند است در حالی که برای ساخت آن نیز موارد زیادی مورد توجه قرار گرفت تا تونل رسالت در مقابل شوک‌هایی مانند زلزله، پایداری و ایستایی خود را با ضریب اطمینان کافی حفظ کند.
پس از هر متر حفاری در طول تونل و برای تحکیم اولیه آن، قاب فلزی پیش ساخته و دولایه مش فولادی نصب و در چند مرحله، حدود 25 سانتی متر بتن پاشی شد.
پس از حفاری و تحکیم اولیه تونل، این بار نیز طی چند مرحله بتن ریزی پوشش نهایی به ضخامت متوسط یک متر انجام شد تا اینکه مقاومت قابل‌قبولی به‌دست آید.
بالاخره این روزهای تونل رسالت، خیلی با روزهای اولش متفاوت است؛ سیل ماشین‌ها که در همه جای شهر دیده می‌شود در تونل نیز جاری شده و حالا نخستین شست‌وشوی دیواره تونل هم انجام شده است.
اما تونل رسالت بیش از هر چیز جسارت اجرای پروژه‌هایی اینچنینی را به شهرداری و مهندسان داخلی کشور بخشید و ثمره بعدی این جسارت، تونلی دیگری به نام تونل توحید شد.
32 ماه؛ 3003 متر ؛ تونل توحید
تمام شهروندانی که تجربه عبور از تونل رسالت و توحید را دارند به خوبی می‌دانند که تونل توحید در بسیاری از ویژگی‌ها با تونل رسالت متفاوت است چه از نظر قرار‌گیری در نقطه‌ای شلوغ‌تر و چه یکپارچگی در مسیر. حال چه رسد به اینکه بدانیم تونل توحید معارض‌های شهری بسیاری نیز داشته است؛ ناپایداری خاک به‌ویژه در شمال میدان توحید، لوله‌های آب شرب اصلی شهر، رشته‌های متعدد قنات، کانال‌های فاضلاب و از همه مهم‌تر تلاقی خطوط 2 و 4 مترو با تونل.
اما با این همه شهرداری تهران توانست رکوردی بی‌سابقه به جا بگذارد. توحید که هم‌اکنون با تونل‌های مشهور جهان مقایسه می‌شود حاصل 32 ماه فعالیت جهادی مهندسان داخلی کشور است که در سایه اعتماد مدیران شهرداری در 12 بهمن 88 به ثمر نشست. هر چند هنوز هوای داخل تونل به‌علت فعال نشدن سیستم هواساز، آنچنان که باید مناسب نیست اما بناست که در آینده‌ای نزدیک سیستم هواساز تونل هوای مطبوع و اکسیژن‌دار را در ابتدا و انتهای آن به داخل تونل بدمد و مجموعه 70 جت‌فن و 11 اگزوز فن نیز در هماهنگی با سیستم هواساز، هوای نامناسب را از تونل خارج کنند البته اگر اگزوزهای «مریض تولید شده» اتومبیل‌های پایتخت، جانی برای این سیستم بگذارند.
در هر حال تونل توحید هم‌اکنون جزو افتخارات شهروندان تهرانی است چرا که حتی با رجوع به اظهار نظر شخصیت‌های علمی دنیا، همچون نایب رئیس انجمن بین‌المللی تونل؛ پروفسور واگنر، تونل توحید در زمره تونل‌های پیشرو و برتر شهری دنیا است و در مقایسه تونل توحید با تونل‌های مشابه در شهرهایی همچون پاریس، مادرید و وین می‌توان مدعی شد که تونل توحید نقطه عطفی در تاریخ تونل‌سازی مدرن است.
امنیت سازه تونل نیز از جمله شاخص‌های مورد توجه در این برتری است. از نظر فنی، سازه این تونل طوری طراحی شده که بسیار ایمن است و توان مقاومت در برابر زلزله‌هایی تا 5/8 ریشتر را دارد و چه بسا می‌توان از آن به‌عنوان نقطه امنی در مواقع بحران استفاده کرد.
از سازه تونل که بگذریم باید به امکانات هوشمندی که در آن به‌کار گرفته شده اشاره کنیم که باعث شده تونل توحید به‌عنوان یکی از تونل‌های هوشمند دنیا شناخته شود و بدون نظارت انسانی نیز احتمال وقوع حوادث در آن به حداقل برسد. البته در این تونل دوربین‌های حساسی نیز کارگذاری شده است که هرگونه تغییر مسیر، توقف خودرو و عبور از بین خطوط را ثبت و تصویر آن را به مرکز کنترل ترافیک ارسال می‌کند تا به سرعت برای رفع مشکل اقدام شود.
فستیوال پروژه‌های عمرانی پایتخت
اگر تونل 1900 متری رسالت جسارت ساخت تونل توحید را در 32 ماه به شهرداری تهران و مهندسان کشور بخشید این بار توحید 2136 متری که با احتساب ورودی و خروجی‌های آن 3003 متر است پایه‌گذار فستیوال پروژه‌های عمرانی در پایتخت شده است به‌طوری که شمارش معکوس برای ساخت تونل 1700 متری امیرکبیر که محدوده بازار و مرکز شهر را تحت‌تأثیر خود قرار خواهد داد در حال آغاز است.
این تونل که با گذر از زیر خیابان 17 شهریور، بازار تهران را به بزرگراه امام علی متصل می‌کند از ویژگی‌های خاصی نیز برخوردار است به‌طوری که علاوه بر هدایت بخشی از بار ترافیکی این منطقه به زیر سطح زمین، دسترسی‌های خروجی از مناطق تجاری بازار و خروجی‌های اضطراری را نیز در اختیار شهروندان قرار می‌دهد. همچنین برنامه‌ریزی برای ساخت پارکینگ‌های متعددی نیز برای حل مشکل پارک اتومبیل‌ها در این محدوده انجام شده است که به گفته دنیا مالی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران دسترسی به آنها از داخل تونل پیش‌بینی شده است.
از سویی دیگر تونلی که اتصال بزرگراه نیایش و صدر را به‌عنوان2 شریان اصلی ترافیکی شهر برقرار می‌سازد نیز این روزها به‌عنوان یکی از طرح‌های بزرگ عمرانی پایتخت روی میز شهردار تهران قرار دارد؛ تونلی که برای مهندسان و مسئولان شهرداری با نام تونل نیایش- صدر شناخته می‌شود و به گفته سیاوش مافی، مدیر نظارت پروژه تونل نیایش - صدر، یکی از جذاب‌ترین و پرچالش‌ترین تونل‌های شهری دنیا است. مافی معتقد است که ساخت تونل رسالت و توحید و برنامه‌ریزی برای تونل‌های امیرکبیر و نیایش – صدر سرآغازی برای شروع ساخت فضاهای زیرزمینی در تهران است.
تونل نیایش - صدر نیز در نوع خود بی‌نظیر است. این تونل که دهانه‌های آن 30 تا 35 متر است تأثیر محسوسی روی جریان ترافیکی خیابان‌های ولیعصر، آفریقا، اتوبان مدرس و حتی چمران خواهد گذارد و اینگونه می‌توان گفت که این پروژه از نیایش شروع می‌شود و در انتهای نو بنیاد تمام خواهد شد.
به گفته مافی در پروژه تونل نیایش – صدر با توجه به تجربیات به دست آمده قبلی در اجرای تونل‌های توحید و رسالت هیچ‌گونه ریسکی در اجرا پذیرفته نخواهد بود و با دقت و تجربه‌ای بیشتر از گذشته این تونل ساخته خواهد شد. و اما تونلی 6 کیلومتری نیز در قلب تهران که از میدان سپاه تا میدان شوش و در ادامه بزرگراه صیاد شیرازی احداث خواهد شد بخشی دیگر از این فستیوال است که در آینده از آن بیشتر خواهیم شنید.
شاید حالا بشود به گفته معاون فنی - عمرانی شهرداری تهران جدی‌تر فکر کرد وقتی که می‌گوید تهران به 150کیلومتر تونل نیاز دارد. احمد دنیا مالی استفاده از فضای زیر سطحی را در دنیا در حال رواج می‌داند و یادآور می‌شود: «در شهرهای بزرگ دنیا که مشکل زمین وجود دارد، تونل احداث می‌شود تا شرایط تردد روی سطح زمین بهتر شده و مشکلات ترافیکی و زیست‌محیطی نیز کاهش یابد.»
حالا در همین شهر شلوغ می‌شود با همان اتومبیل‌هایی که مریض زاده شده‌اند از تونل توحید عبور کرد به چمران شمال رسید و در ادامه به خروجی حکیم شرق پیچید و بعد از عبور از تونل رسالت به همه تلاشگران شهر، خدا قوت گفت.
