پدیده مؤثر؛ کارکرد‌ها و عملکرد‌های بسیج

بلکه حضور مردم در صحنه و پشتیبانی از حکومت می تواند بقاء .و حیات آن را در برابر انواع تهدیدات داخلی و خارجی نیز، تضمین نماید.

دستیابی به این ویژگی بعنی برخورداری از حمایت مردمی در گرو رهبری صحیح و هدایت درست مردم در جهت رسیدن به مطلوب‌ها و هدف غایی و ن‌هایی است و آنگاه که این حرکت از ویژگی‌های معنوی و دینی نیز برخوردار باشد، دستیابی به اهداف تسهیل و هیچ عاملی هر قدر هم قوی، نمی تواند باعث یاس و نومیدی در مردم و یا مانع از پیشرفت و توسعه کشور شود.

با بروز انقلاب شکوهمند اسلامی، این دگرگونی و تغییر بنیادین در ساختار حکومتی ایران ایجاد و مردم توانستند با اتکا به اراده الهی و با مشارکت و پشتیبانی یکدیگر و تحت رهبری داهیانه روحانیت همیشه بیدار، از این موهبت الهی برخوردار شوند.

همزمان با این تغییرات و متناسب با نیاز انقلاب، نهاد‌های انقلابی یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود گذاشتند و سپاه و بسیج به عنوان یکی از اصلی ترین و اثرگذارترین این نهاد‌ها، نقش مهمی را در جهت حفظ دستاورد‌های این پدیده بزرگ اسلامی، برعهده گرفتند.

آغاز تولد

تشکل مردمی بسیج از همان ابتدای تولد توانست با حضور در صحنه ‌های مختلف، قابلیت ‌های متعددی را از خود بروز دهد، بطوری که پس از پشت سر گذاشتن بحران‌های انقلاب به ویژه جنگ تحمیلی، بتدریج با گرایش به سمت تامین سایر نیازمندی‌های کشور، دامنه فعالیت‌های آن توسعه یافته و از یک سازمان با محوریت نظامی و امنیتی به یک سازمان چندمنظوره با توانمندی‌های مختلف در عرصه ‌های گوناگون نظامی، امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و به ویژه فرهنگی تبدیل شد.

ماهیت متناسب روز

در تداوم این حرکت مقتدرانه ماهیت غیرنظامی بسیج متناسب با نیاز روز کشور، بر ماهیت نظامی آن برتری یافت و به عنوان الگویی موفق در صلح و سازندگی مسئولیت‌ها و ماموریت‌های دیگری را نیز برعهده گرفت.

بدیهی است این رویکرد که در ادامه به برخی از مصادیق آن اشاره خواهد شد، به هیچ وجه به معنای غفلت از امکان بروز تهدید‌های نظامی و امنیتی و حفظ آمادگی ‌های دفاعی نیست بلکه گویای این نکته است که بسیج می تواند به هنگام نیاز در کوتاهترین زمان ممکن خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.

صلح و سازندگی

با استناد به بیانات و رهنمود‌های حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری و همچنین قوانین و مقررات موجود، بسیج می تواند در زمان صلح و سازندگی متناسب با نیاز کشور در عرصه‌‌های مختلف به ایفای نقش پرداخته و وارد عمل شود که مهمترین مصادیق آن‌ها عبارتند از:

• کمک به تقویت قدرت بازدارندگی کشور برای مقابله با تهدیدات احتمالی
• مشارکت در تامین امنیت کشور در چارچوب ضوابط و قوانین مربوطه
• کمک به دولت برای سازندگی کشور و محرومیت زدایی به ویژه در روستا‌ها و در ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سایر موضوعات مشابه
• حضور و مشارکت در عرصه ‌های مختلف علمی، آموزشی و تحقیقاتی مورد نیاز کشور
• امدادرسانی و کمک به مردم به ویژه در زمان بروز حوادث غیرمترقبه اعم از طبیعی یا غیرطبیعی
• و حمایت از نظام و مسئولین در برخورد با جریانات ضدانقلابی داخل و خارج از کشور.

کارکرد‌ها

بسیج با توجه به ظرفیت‌های موجود و ماموریت‌های محوله، پس از جنگ تحمیلی، با حضور در فعالیت‌های مختلف، به خوبی توانست از توانمندی ‌های خود برای حضور در عرصه ‌های گوناگون مورد نیاز کشور استفاده نموده و برگه ‌های زرین فراوانی را به کتاب پرافتخار بسیج بیفزاید.

برای ارائه تصویر روشن از نقش ‌هایی که بسیج در طول حیات طیبه خود به ویژه پس از جنگ برعهده گرفت، لازم است دستاورد‌های موردنظر، در قالب دسته بندی ‌های خاص مورد بررسی قرار گیرد.

عرصه ‌های اجتماعی

یکی از عرصه ‌های حضور ارتش 20 میلیونی در کشور، عرصه فعالیت‌های اجتماعی است که به ویژه پس از جنگ، بشدت مورد توجه قرار گرفت.

از جمله فعالیت‌های بسیج در این حوزه را می‌توان در مواردی نظیر همکاری با دولت در طرح‌های ملی مانند ریشه کنی فلج اطفال، بیمه روستایی، مبارزه با بی‌سوادی و مشارکت در نهضت سوادآموزی و فعالیت‌های امدادی  در حوادث غیرمترقبه و ده‌ها مورد دیگر مشاهده کرد.

بسیج فرهنگی

پس از شکست و ناکامی استکبار در زمینه مسائل نظامی، تهاجم فرهنگی دشمن با سرعت فراوان و برنامه ریزی دقیق و به صورت خزنده و پنهان و با استفاده از متنوع ترین و جدیدترین ابزار، در زمینه ‌های مختلف، توسعه یافته و سراسر کشور را فراگرفت.

به همین دلیل اجرای فعالیت ‌های فرهنگی بویژه پس از جنگ، در راس فعالیت ‌های بسیج قرار گرفت و با دو هدف مقابله و پیشگیری تهدیدات متصور در این زمینه و همچنین فرهنگ سازی و نهادینه سازی ارزش ‌های اسلامی و فرهنگ دفاع مقدس و تفکر بسیجی، طرح‌ها و برنامه ‌های متعددی در سطح کشور اجرا شد که بخش عمده ای از آن‌ها همچنان در حال اجراست.

مهمترین فعالیت‌های فرهنگی را می‌توان این گونه برشمرد: اقدام در جهت احیا فریضه امر به معروف و نهی از منکر، اجرای انواع برنامه ‌های آموزشی برای عموم و بویژه اعضای بسیج، اجرای انواع فعالیت ‌های فرهنگی مانند برگزاری انواع یادواره‌‌ها و جشنواره‌‌های فرهنگی و ورزشی و...

برنامه ‌های فراگیر فرهنگی با توجه به ظرفیت ‌های بالقوه فراوان در رده ‌های مقاومت بسیج، از چنان تنوع و تعدد توام با ابتکار و خلاقیتی برخوردار است که این رده‌‌ها دریک جو رقابتی سالم و سازنده، هر سال با ورود به عرصه ای متفاوت و نو و طراحی ساز و کار لازم، قابلیتی جدید را از خود به نمایش می گذارند.

بسیج نظامی

مهمترین عملکرد بسیج در زمینه نظامی و امنیتی با حضور در صحنه‌‌های دفاع مقدس و پشتیبانی از رزمندگان اسلام مربوط می‌شود، اما فعالیت‌‌های دیگری نیز در این زمینته صورت گرفته که  می‌تواند در زمان صلح نیز مورد استفاده قرار گیرد.

مبازره با ضد انقلاب و اشرار و همچنین مقابله با اغتشاشات رخ داده در شهر‌ها در طول دوران انقلاب از جمله عملکردهای بسیج طی سال‌های گذشته است.

از سوی دیگر بدیهی است با توجه به تجارب قبلی، بسیج می تواند با اتکا به ظرفیت ‌ها و توانمندی‌‌های فراوان بالقوه و بالفعل خود و با استفاده از شیوه ‌ها و امکانات موجود ودر دسترس، همچنان به طور فعالانه در عرصه ‌های مختلف در زمان صلح و سازندگی وارد عمل شده و نقش ویژ‌های درتوسعه و رشد همه جانبه کشور بر عهده داشته باشد.

*مسئول روابط عمومی نیروی مقاومت بسیج