برخی با این تلاش‌ها مخالفند و آن را خام‌فروشی یا مانع تزریق گاز به مخازن نفتی برای افزایش ضریب تولید نفت‌خام می‌دانند.
برخی نیز علت محقق نشدن برنامه‌های تزریق گاز و صادرات را رشد بی‌حساب مصرف داخلی گاز اعلام کرده‌اند.
در این زمینه با ساسان کاظمی‌نژاد -رئیس برنامه‌ریزی شرکت ملی صادرات گاز- گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
- ایران سال‌هاست که برای کسب جایگاهی در بازار صادرات گاز تلاش می‌کند. در این زمینه تا حال به کجا رسیده‌ایم؟
مسئله صادرات گاز یک بحث حساس است و به دلیل طولانی بودن قرارداد‌ها زمان زیادی را می‌طلبد. به همین دلیل طبیعی است که تلاش برای صادرات گاز مانند مذاکرات صادرات گاز به هند و پاکستان به‌طول می‌انجامد.
ما در حال حاضر به عنوان صادر‌کننده، به ترکیه گاز صادر می‌کنیم ولی با توجه به تراز تولید و مصرف در فصل زمستان مقداری نیز گاز باید به تولید داخلی افزوده شود تا نیاز مصرف داخلی تامین شود. بنابراین باید روند مصرف در کشور مدیریت شود و از ادامه رشد آن جلوگیری کرد.
- آیا صادرات در مقابل مصرف داخلی است، یعنی چون باید گاز صادر کنیم باید مصرف داخلی کنترل شود؟
کنترل مصرف هدفی است که باید بدون توجه به اهداف صادراتی نیز اجرایی شود. رشد مصرف داخلی، شکل قابل دفاعی ندارد. در‌حال حاضر مصرف انرژی کشور به‌طور کلی 6/4 میلیون بشکه معادل نفت خام در روز است که 70 درصد آن را گاز تشکیل می‌دهد.
با ادامه رشد جاری مصرف انرژی که از همه کشورهای صنعتی بالاتر است تا سال 1403 که افق چشم انداز باید محقق شود. مصرف انرژی در ایران به 5/23 میلیون بشکه معادل نفت خام در روز می رسد که قابل تصور نیست.
اگر ما قصد تبدیل شدن به یک صادر کننده گاز را نیز هدف خود تعیین نکنیم، این روند نمی‌تواند ادامه یابد. امروز اگر گاز نبود، باید کل تولید نفت خام را در داخل مصرف می کردیم.
به این ترتیب با روند مصرف کنونی تا سال 1403 باید هرچه انرژی در توان تولید داریم در داخل به‌کار بگیریم و مقداری نیز از خارج وارد کنیم تا مصرف بالای 5/23 میلیون بشکه‌ای در روز را تامین سازیم.
- برخی تلاش برای صادرات گاز را ادامه سیاست خام‌فروشی در بخش نفت تعبیر می‌کنند و خواهان مصرف گاز در داخل برای تولید هستند. در این زمینه چه پاسخی دارید؟
با عرضه گاز و نفت و انواع انرژی در داخل کشور با قیمت‌های بسیار ناچیز مشکلی حل نمی‌شود. اگر قرار است ما از مواد خامی مثل نفت و گاز در داخل کشور مواد با ارزش افزوده بالا تولید کنیم باید انرژی‌های اولیه را با قیمت‌های بین‌المللی به تولید‌کنندگان داخلی عرضه کنیم و فعالان اقتصادی از این مواد خام کالاهایی با کیفیت تولید کنند که در داخل و خارج مشتری داشته باشد و قابل فروش باشد.
آیا تولید یک نوع کالا از ماده‌ای مثل گاز با به‌کار گیری نیروی انسانی و ایجاد آلودگی محیط زیست و غیره که در بازار های داخلی و خارجی قابل عرضه نیست و از کیفیت یا هزینه تولید مناسبی برخوردار نیست قابل دفاع است؟
بنابراین باید ساختار بخش گاز اقتصادی شود. یعنی بخش نفت و گاز با رویکرد تخصیص بهینه منابع از طریق اعمال مدیریت مصرف برای منطقیتر شدن روند شدت مصرف انرژی اقداماتی را به انجام برساندتا در افق 1403 شاهد مصرفی معقول ، تزریق گاز وصادرات گاز در خور جایگاه ایران باشیم.
