اجلاس اتحادیه مدیترانه در پاریس را برخی تحلیلگران فرصتی برای مذاکره سران دمشق و تل‌آویو دانستند، اما آنچه در عمل اتفاق افتاد تفاوتی به فاصله زمین و آسمان داشت. اولمرت بارها در طول این اجلاس به نزدیکی اسد آمد تا شاید بتواند به نحوی منادی پایان دشمنی سوریه و اسرائیل باشد؛ اسد هم پشت به اولمرت لبخندی را نثار دوربین خبرنگاران می‌کرد.
سید احمدموسوی، سفیر کشورمان در سوریه درباره آخرین تحولات مذاکرات دمشق- تل‌آویو اطلاعات تحلیلی قابل توجهی ارائه می‌کند.
- روابط سوریه و اسرائیل در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟
مقامات سوریه با وجود سفر رئیس‌جمهوری این کشور به فرانسه و مشارکت در کنفرانس اور‌مدیترانه و ابراز تمایل ضمنی مقامات اسرائیل و شخص اولمرت جهت گفت‌وگوی مستقیم، حاضر به مذاکرات مستقیم با مقامات اسرائیلی نشدند و این موضوع را منوط به پیشرفت جدی در روند مذاکرات غیرمستقیم میان مقامات دوطرف عنوان کرده‌اند.
- فکر می‌کنید کدام طرف بیشتر به‌دنبال سازش باشد: سوریه یا اسرائیل؟
با توجه به قرائن و شواهد موجود، هیچ‌یک از دو طرف به‌دنبال سازش نیستند و هر یک منافع مقطعی و نیازهای خود را دنبال می‌کند. در عین حال اسرائیلی‌ها به این مذاکرات بیش از سوری‌ها نیاز دارند.
- تمایل سوریه برای سازش آیا به معنای زیرپا گذاشتن اصول مقاومت و به رسمیت شناختن اسرائیل نیست؟
با توجه به سیاست‌های کلان سوریه در قبال روند سازش که می‌بایست تامین‌کننده تمامی حقوق غصب شده سوریه (اعاده جولان به وضعیت قبل از جنگ 4 ژوئن 1967) و حل‌وفصل حقوق فلسطین (بازگرداندن ساحل غربی رود اردن و تشکیل دولت فلسطینی به پایتختی قدس شریف و...) و لبنان (حل‌وفصل منطقه شتعاویه) است، این شروط و حتی بخش مهمی از آن در مذاکرات غیرمستقیم فعلی تامین نمی‌شود، بنابراین مذاکرات فعلی با صرف گرفتن بهانه از دست اسرائیل و حامیان غربی آن‌که سوریه را کشوری جنگ‌طلب و مخالف صلح معرفی می‌کنند و خریدن زمان از دشمن و اثبات کارشکنی‌های اسرائیل به افکار عمومی جهانی و دروغ بودن ادعاهای اسرائیل مبنی بر آمادگی بازگرداندن جولان به جهانیان است.
- اصولا چه شد که اولمرت از دشمنی با دمشق به پای میز مذاکره رسید؟
با توجه به نیاز حزب کادیما به استمرار دولت ائتلافی موجود که حزب کار ثقل اصلی آن است، اولمرت با کسب رضایت برخی احزاب درون حکومت اثبات توانمندی دولت در اداره بحران با همسایگان ازجمله سوریه به‌دلیل تشدید تنش در مرزها و تحرکات، توجیهات لازم را برای ورود به مذاکرات فراهم کرد. ضعف مفرط دولت اولمرت به‌ویژه پس از افشای فساد مالی اولمرت شکنندگی دولت ائتلافی وی را بیش از پیش به اثبات رساند. اولمرت با دست زدن به این ابتکار عمل به بخشی از مشکلات و نابسامانی‌های درون حاکمیتی سرپوش گذاشت و با این اقدام مانع از سقوط کابینه ائتلافی شد.
در بعد خارجی نیز اولمرت با این ابتکارعمل به تلاش‌ها و طراحی‌هایی که با هماهنگی اسرائیل و آمریکا و برخی دولت‌های به‌اصطلاح معتدل منطقه برای ایجاد جدایی میان سوریه و ایران بود جنبه عملی و میدانی داد. هدف اسرائیل و حامیان غربی و منطقه‌ای آن، جداسازی سوریه و ایران است. درصورت تحقق این سناریو حلقه‌های مقاومت در لبنان و فلسطین تحت‌تأثیر این رویکرد قرار می‌گیرند.
اما با وجود اهداف داخلی و منطقه‌ای دولت اسرائیل از ورود به این مذاکرات و در پی انجام 4 دور مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و سوریه، نشانه‌ها و علائمی که حاکی از موفقیت نسبی این سیاست باشد به چشم نمی‌خورد.
- اسرائیل درپای میزمذاکره با سوریه از چه ابزارهایی برخوردار است؟
در روند مذاکرات غیرمستقیم، میزان جدیت اسرائیلی‌ها در مذاکرات و برداشتن گام‌های مهم و اساسی به‌منظور اعاده سرزمین جولان و حاکمیت کامل سوریه بر این مناطق می‌تواند در پیشبرد مذاکرات مؤثر باشد. در چنین شرایطی امکان دادن امتیازاتی از سوی سوریه به اسرائیل تقویت می‌شود. این فرض با توجه به وضعیت پیچیده و مبهم حاکم بر دولت اولمرت و عدم‌حمایت دولت آمریکا از این مذاکرات (به‌دلیل تفکرات و افکار بوش نسبت به سوریه و شخص بشاراسد و برگزاری انتخابات در آمریکا) بسیار بعید و غیرمحتمل به‌نظر می‌رسد.
- از نظر شما امکان صلح اسرائیل و سوریه چقدر است؟
امکان برقراری صلحی که بتواند نیازهای اسرائیل و سوریه را براساس اهداف راهبردی دو طرف تامین کند بسیار ضعیف و غیرمحتمل است.
- کدامیک از دو طرف اکنون در موضع ضعف هستند: اسرائیل یا سوریه؟
با ارزیابی جمیع ملاحظات در مذاکرات جاری، اسرائیل بیشتر در موضع ضعف قرار دارد.
- تاثیر بحران‌های داخلی اسرائیل در این مذاکرات چقدر بوده است؟
با توجه به بحران‌های متعدد درون حاکمیتی و بحران مشروعیت و فقدان حاکمان نظامی که دارای ویژگی‌های کاریزماتیک هستند، تاثیر بحران‌های داخلی اسرائیل بر مذاکرات زیاد است.
- فکر می‌کنید افکار عمومی سوریه تمایلی برای سازش با اسرائیل داشته باشند؟
افکار عمومی سوریه بازگشت جولان را از هر طریقی ولو به‌وسیله مذاکره با اسرائیل، مفید و مثبت می‌پندارند البته به شرط اینکه امتیازات قابل‌توجهی از سوی دولت سوریه به اسرائیل داده نشود. افکار عمومی سوریه با توجه به گرایش‌های ناسیونالیستی و مقاومت، حاضر به سازش با اسرائیل نیست ولی بازگرداندن جولان از آرزوهای ملی و عمومی مردم سوریه قلمداد می‌شود که خواهان آن هستند.
- فکر می‌کنید سوری‌ها بتوانند جولان را بازگردانند؟
مقامات دیپلماتیک سوریه در مواضع رسمی خود، اظهار می‌دارند که امید چندانی به بازگرداندن جولان از طریق مذاکرات با اسرائیل ندارند. با توجه به اینکه روند مذاکرات آنها درگذشته ناکام بوده است و همچنین شرایط منطقه‌ای و اوضاع داخلی اسرائیل و وضعیت سوریه، دمشق به نتایج این مذاکرات دل نبسته و تنها به‌صورت تاکتیکی برای کاهش فشارهای غربی به آن نگاه می‌کند.
- اخیراً شایعاتی مبنی بر تصمیم عاصف شوکت رئیس سازمان اطلاعات سوریه برای کودتا علیه اسد منتشر شده است. آیا این اخبار صحت داشت و درصورت عدم‌صحت آیا وی همچنان در پست خود باقی است؟
رسانه‌های عربی و غربی، شایعات مذکور را منتشر کرده و همچنین تحلیل و تفسیر کرده‌اند. سوریه به‌طور رسمی این شایعات را تکذیب کرده است و بررسی دقیق این موضوع، نیازمند اطلاعات و اخبار دقیق‌تر و غیررسمی است. اهداف رسانه‌ای برخی کشورهای عربی و به‌ویژه رسانه‌های آمریکایی- اسرائیلی در پخش این شایعات تضعیف نظام و حکومت سوریه است و قبلاً هم این اخبار منتشر شده بود.
- سرانجام پرونده ترور شهید عماد مغنیه به کجا رسید؟ چرا سوری‌ها نتیجه تحقیقات را منتشر نمی‌کنند؟
سوری‌ها به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند که پرونده ترور شهید مغنیه را به‌تنهایی به پیش می‌برند و مراکز امنیتی سوریه در این خصوص تحقیق کرده‌اند و موضوع در حال پیگیری است. ولی تاکنون هیچ گزارشی رسمی از تحقیقات مذکور منتشر نشده است. شاید یکی از علت‌های عدم‌انتشار نتایج اولیه تحقیقات، سیاست تنش‌زدایی سوریه با غرب و منطقه در ماه‌های اخیر است. مقامات سوری دخالت برخی کشورهای عربی در این ترور را نفی کرده‌اند ولی امکان طرح این موضوع در تحقیقات آینده وجود دارد.
