همشهری‌آنلاین: ارتباطات و سلطه فرهنگی، نوشته هربرت شیلر با ترجمه پروفسور کاظم معتمدنژاد،که جایزه تقدیری کتاب فصل هجدهم را ازآن نویسنده کرده است، اثری است که از زمان ترجمه تا انتشار سه دهه را پشت سرگذرانده است

 کتاب ارتباطات و سلطه فرهنگی بخشی از پاسخ نامه هربرت شیلر به پروفسور کاظم معتمدنژاد را هم در خود دارد. مولفی که سال ۲۰۰۰ درگذشت و انتشار کتابش به زبان فارسی را به چشم ندید اگر چه در مقدمه کوتاه خود بر ترجمه فارسی کتاب که در ۷ ژوییه ۱۹۸۶ نوشته آورده است «نیروهایی که به هنگام نگارش این کتاب در اوایل سال‌های ۱۹۷۰، حاکمیت ملی و خودمختاری را تهدید می‌کردند، کاهش نیافته‌اند. این نیروها حتی با قدرت و تجاوزگری بیشتری رو به رشد گذاشته‌اند.

توسعه تکنولوژی‌های اطلاعاتی نوین- ماهواره‌ها، کامپیوترها، تلویزیون‌ها و کابل‌ها- همچنان به سرعت ادامه دارد. ابزارمندسازی جدید، به گونه‌ای بسیار شدید، در خدمت سرمایه فراملی و حامیان نظامی آن، به کار گرفته شده است. اگر هستی اجتماعی، منحصرا از طریق اقتصاد و تکنولوژی مشخص می‌گردید، آینده ملت‌ها در همه‌ جا ملال انگیز می‌بود.

خوشبختانه این چنین نیست. در جاهای بیشتر و بیش از پیش، هوشیاری اجتماعی بالا می‌رود و مقاومت مردمی علیه سلطه، فرهنگی و اقتصادی، افزایش می‌یابد. الگوهای نوینی برای جامعه انسانی پدید می‌آیند، راه آینده بسته نیست»
کتاب «ارتباطات و سلطه فرهنگی» از چهار بخش و یک پیشگفتار مولف درباره چگونگی تدوین این اثر و پسگفتار تشکیل شده است، مقدمه‌ای تفضیلی در نقد و بررسی‌آراء‌و آثار شیلر به قلم دکتر معتمدنژاد که خواننده را به خوبی با دیدگاه‌ها و آراء‌این محقق آشنا می‌سازد از مطالب کلیدی و مهم این کتاب به شمار می‌رود.

بخش‌های مختلف کتاب عبارتند از: پیشگفتار مولف، بخش یکم؛ سلطه فرهنگی؛ سرچشمه‌ها، زمینه‌ها و شیوه‌های کنونی.
بخش دوم: دیپلماسی سلطه فرهنگی و جریان آزاد اطلاعات.
بخش سوم: تکنولوژی سلطه فرهنگی.
بخش چهارم: سیاست‌های ارتباطی ملی: عرصه جدید مبارزه اجتماعی
پسگفتار مولف: شیلی:سیاست‌های ارتباطی اصلاحات و ضد انقلاب
آخرین بخش کتاب هم یادداشت‌های مولف است که به زبان اصلی در انتهای کتاب آورده شده است.
عکس‌هایی از مولف کتاب و مترجم در انتهای کتاب آورده شده است، از جمله عکسی که هر دوی اینان در یکی از جلسات کنفرانس جهانی انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباط جمعی در سائوپولوی برزیل(۱۹۹۲) حضور دارند.

 پروفسور معتمدنژاد در مقدمه کتاب که به تازگی از سوی نشر علم به بازار کتاب عرضه شده است، دلیل تاخیر طولانی مدت در انتشار این کتاب را این گونه توضیح داده است: ترجمه فارسی این کتاب، که در دومین سال پس از چاپ متن انگلیسی آن و همزمان با گسترش مبارزات انقلاب اسلامی ایران آغاز شده بود و قسمت مهمی از متن آن، به صورت مکمل جزوه‌های درسی ارتباطات بین‌المللی، در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹، در اختیار دانشجویان دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی قرار گرفته بود.

به گفته آقای معتمدنژاد تاخیر طولانی در چاپ ترجمه کتاب «ارتباطات و سلطه فرهنگی» در واقع به دو سبب پدید آمده بود. نخستین سبب آن، در انتظار ماندن مترجم برای فراهم شدن مقدمات انتشار ترجمه فارسی کتاب یادشده در مجموعه جدید «مطالعات انتقادی در ارتباطات» بود و سبب دیگر آن اشتغال‌های آموزشی فراوان مترجم در دوره‌های آموزشی تازه تاسیس کارشناسی ارشد و دکترای علوم ارتباطات و کمبود وقت برای تدوین نهایی متن فارسی.

کتاب البته در اوایل دهه هفتاد هم با همت وهمکاری مترجم و دو تن از شاگردانش(خانم رویا پوروکیل و شراره امیر خلیلی) و زیر نظر استاد معتمدنژاد مورد بازنگری و مقابله دوباره با متن انگلیسی قرار گرفت، اما باز هم انتشار آن به تعویق افتاد تا بعد از گذشت بیش از سه دهه از سوی انتشارات علم روانه بازار کتاب شود.

دکتر معتمدنژاد در مقدمه کتابش اشاره کرده است که  این دکتر یونس شکرخواه بود که نخستین بار کتابی از هربرت شیلر را با عنوان «اطلاعات و اقتصاد بحران» از سوی کانون نشر و ترجمه‌آفتاب به بازار کتاب عرضه کرد. در همان زمان شهریار خواجیان هم کتاب «بنگاه فرهنگ» همین مولف را برگردان فارسی و از سوی همین ناشر روانه بازار کتاب کرد.

ارتباطات و سلطه فرهنگی:تالیف/ هربرت شیلر/ مترجم: دکتر کاظم معتمدنژاد با همکاری رویا پور وکیل و شراره امیر خلیلی/ ناشر:نشر علم/ قطع رقعی، قیمت۶۵۰۰ تومان، ۲۳۲ صفحه.

منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها