شهره مهرنامی: ساخت پیاده‌راه‌ها در بسیاری از شهرهای جهان و چند شهر کشورمان به چشم می‌خورد اما از آن مهم‌تر، اولویت دادن به رهگذران پیاده نسبت به سواره هاست در گذرگاه‌های شهری بسیاری از شهرهای اروپایی.

برای مثال، در شهر یورک انگلیس، به‌رغم فضای باز مجاور چهارراه‌ها، سازماندهی حرکت اتومبیل با یک خط در هر جهت انجام شده و قوس‌های ملایم ، حرکت اتومبیل‌ها را کنترل می‌کنند تا فضای بیشتری به عابرین پیاده اختصاص پیدا کند.

در شهر یورک انگلیس، بیش از هر چیز به ارزش حضور پیاده در معابر شهری اهمیت می‌دهد و در بسیاری از معابر (طراحی شده برای پیاده و سواره) در ساعاتی از روز کل مسیر حرکت در اختیار پیاده قرار می‌گیرد. البته در بخش قدیمی شهر حتی در مواردی که مسیر اختصاصی عبور اتومبیل وجود دارد مردم به راحتی و بدون ترس در مسیر حرکت اتومبیل نیز تردد می‌‌کنند. در برخی از خیابان‌های باریک که فقط امکان عبور یک خودرو وجود دارد شهرداری به خاطر حفظ این خیابان قدیمی، از خیر پهن کردن خیابان و باز کردن آن برای خودروها گذشته است.

یکی دیگر از نمونه‌های توجه بیشتر به تردد پیاده‌ها در شهرهای اروپایی را می‌توان در برمن آلمان دید. در این شهر، ایجاد منطقه‌ عاری از اتومبیل و ایمنی حرکت عابران پیاده موجب شده تا آنان از این مسیر‌ها استقبال کرده و موجبات رونق اقتصادی واحدهای کوچک خرده‌فروشی که عامل ارتباطی قوی بین مردم و گردشگران هستند را فراهم کند. کارشناسان معتقدند مناطقی که ورود خودرو به آنها ممنوع یا محدود شده، موجب آرامش مردم و حضور بیشتر آنان، توقف طولانی‌مدت در واحدهای پذیرایی و تعامل و آشنایی با یکدیگر در مراکز و فضاهای شهری می‌شود. البته در طراحی این پیاده‌راه‌ها به‌خوبی از ابزار فضای سبز استفاده شده است و با وجود سرسبزی شهر برمن، در این معابر از هر امکان کوچکی برای سبز کردن مسیر استفاده شده است.

در شهرها به‌ویژه در معابری که اتومبیل حضور دارد اعم از اینکه در حال توقف یا در حرکت باشد، شرایطی به‌وجود می‌آید که عابرین پیاده از حضور فضای سبز و گل و گیاه استفاده لازم را نبرده و از زیبایی‌ها و از سبزی آن بهره نمی‌برند. برعکس در معابر ویژه پیاده امکان نزدیکی و بهره‌مندی ازاین عناصر زیبا و آرامش‌بخش به‌مراتب بیشتر است. حتی در شهرهای غیراروپایی و در پیاده‌راهی در شهر دمشق، هنگامی که جای وسیعی برای ایجاد فضای سبز نباشد، با استفاده از باغچه‌های بسیار کوچک یا حتی بشکه‌های پر شده از خاک امکان ایجاد یک پوشش سبز بر فراز فضاها و معابر شهری را به‌وجود آورده‌اند که بسیار جالب توجه و آرامش‌بخش است.

در بسیاری از شهرهای اروپایی هم دیده شده که با وجود توانایی‌ اقلیم شهر و هزینه کمتر ایجاد فضای سبز نسبت به کشورهای با اقلیم گرم و خشک، برای حفظ یک درخت در گذرگاه‌ها به‌ویژه در پیاده‌راه‌ها، تلاش می‌شود.

علاوه بر فضای سبز، تزئینات شهری مانند آبنما و تندیس‌ها نیز در زیباسازی، آرام‌بخشی و انسان محور کردن خیابان‌ها و پیاده‌راه‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این موضوع در بسیاری از پیاده‌راه‌های شهرهای اروپایی به چشم می‌خورد.مثلا با وجود اینکه در کشورهای اروپایی آب و هوا سرد و بارندگی زیاد است، می‌بینیم که آبنما، آبشار و به‌طور کلی آب در معابر پیاده نه‌تنها موجب ایجاد فضایی فرح‌بخش می‌شود بلکه نشاط کودکان و در نتیجه والدین آنها را نیز دو چندان می‌کند ودر شهری مثل آمستردام، وجود آبشار در معابر پیاده، مورد توجه کودکان و گردشگران قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از عناصر مؤثر در هویت‌بخشی معابر پیاده مجسمه است. بدیهی است که مقیاس و نوع مجسمه اگر در تناسب با عملکرد و اندازه فضا باشد تاثیر بیشتری خواهد داشت.

رویدادهای خاطره‌انگیز

رویدادهای اجتماعی و فعالیت‌های جمعی، یکی از ویژگی‌های جدانشدنی از پیاده‌راه‌ها هستند. وجود رویدادها و حادثه‌های متناسب با شرایط، سنن و تقویم‌ها، می‌تواند به جاذبه بیشتر معابر پیاده منجر شود.

هنگامی که در یکی از خیابان‌های آمستردام قدم می‌زنید، گاه کالسکه‌ای بزرگ از کنارتان عبور می‌کند و از بزرگسالان دعوت می‌کنند که لحظاتی همچون نوزاد در آن بیارامند و مشکلات و شرایط سخت اجتماعی واقتصادی خود را فراموش کنند. این دعوت و نوع برخورد برای بسیاری از مردم خاطره‌انگیز و به‌یادماندنی است. در شهرهای مختلف ایران در گذشته‌هایی نه‌چندان دور انواع متنوعی از رویدادها از‌جمله ورزشی، تفریحی، مذهبی و... در بازارها و میادین در انظار مردم رخ می‌داد.در پیاده‌راه‌های بسیاری از شهرها نیز اجراها ی هنری پای ثابت این مکان‌هاست. در شهری دانشگاهی مانند شفیلد انگلستان، در محدوده پیاده، هنرمندان و دانش‌آموختگان موسیقی از ملل مختلف، برای مردم برنامه اجرا می‌کنند.یکی از فعالیت‌های باارزش محدوده معابر پیاده، ایجاد زمینه هم کاری و فعالیت‌های اجتماعی خیرخواهانه است. مثلا آرایشگران شهر نورنبرگ به‌طور جمعی در میدان شهر مردم را آرایش می‌کنند و حق‌الزحمه را به حسابی که برای مبارزه با ایدز افتتاح شده واریز می‌کنند.

در فرانکفورت نیز علاوه بر فعالیت‌های جاذب مانند معرکه‌گیری و شعبده‌بازی در فضاهای پیاده، برنامه‌های هنری نیز به اجرا در‌می‌آید. حضور هنرمندان، ‌نوازندگان و خوانندگان از سراسر کشور و یا سایر کشورها و... می‌تواند بخشی از فعالیت‌های قابل انجام در معابر پیاده باشد. در بسیاری از شهرها نیز مانند آمستردام، برای ایجاد جاذبه و فضای فرح‌بخش، ارکسترهای شهرداری‌ها و یا مدارس در معابر پیاده برای مردم می‌نوازند.

بدین‌ترتیب پیاده‌راه‌ها و فضاهایی که امکان عبور پیاده‌ها در آنها بیشتر از امکان عبورخودروهاست، علاوه بر ایجاد موقعیت‌های خاطره‌انگیز و تعلق خاطر نسبت به شهر، در جذب گردشگر و راحتی تردد آنان در شهر بسیار مؤثر است. شهرهای توریستی مانند پاریس، رم، ونیز، بارسلون، آمستردام، استانبول و... بیشترین فضاهای پیاده و پیاده‌راه‌ها را به‌خود اختصاص داده‌اند. مهم‌ترین خیابان توریستی استانبول روی خودروها بسته است و تنها تراموای قدیمی آن، رهگذران را جابه‌جا می‌کند، در پاریس نیز بهترین و زیباترین مناطق شهر، به تردد عابران اختصاص داده شده، این روال در بیشتر شهرهای گردشگر‌پذیر جریان دارد.

شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که شهرهای ما در جذب گردشگر مانند بسیاری از شهرهای اروپایی موفق نیستند کمبود همین فضاهای پیاده و برنامه‌های خاطره‌انگیز اجتماعی در این فضاها باشد. البته ناگفته نماند که ایجاد پیاده‌راه در برخی از شهرهای کشور به‌طور پراکنده دنبال شده و منجر به ساخت چند نمونه از آن در شهرها شده است؛ خیابان جنت در مشهد، خیابان صف (باغ‌سپهسالار) در تهران و ولی عصر در تبریز از‌جمله خیابان‌هایی است که پیاده‌راه شده‌اند، ضمن اینکه خیابان جلفای اصفهان نیز تنها خیابانی است که فضای عبور پیاده در آن بیش از فضای عبور خودروهاست.

نکته جالب توجه درباره پهنه‌ها و خیابان‌های ممنوع برای خودروها، وسایل جایگزین برای جابه‌جایی است. در بسیاری از شهرهای جهان، با ممنوعیت رفت‌وآمد خودروها در برخی خیابان‌های خاص، وسایل نقلیه پاک، بی‌سر و صدا و ایمن‌تر جایگزین خودروها می‌شوند. رایج‌ترین وسایل از این دست، دوچرخه و ترامواست. دوچرخه وسیله‌ای است که در تمام نقاط پیاده‌راه‌ها، اعم از خیابان‌های پهن و کوچه‌های باریک، امکان تردد دارد و علاوه بر جابه‌جایی شهروندان، موجب آرامش‌بخشی فضای شهری و چشم نوازی آن می‌شود. تراموا نیز در برخی شهرها، که زیر‌ساخت آن پیش‌تر آماده شده، رایج است. این وسیله حتی در خیابان‌های «خودرو ممنوع» برخی شهرها تبدیل به جزئی از جاذبه‌های خیابانگردی شهرها شده است.

یکی از وسایل نقلیه ای که به تازگی در پهنه‌های خودرو ممنوع رایج شده، خودروهای کوچک برقی است. البته برای استفاده از این وسیله، طراحی ظاهر و تناسب آن با خیابان‌های مورد استفاده بسیار اهمیت دارد.

منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها