شما کدام روز بازار تهران و خیابان‌های اطراف آن را سراغ دارید که به راحتی به آنجا رفته باشید، از شر ترافیک و شلوغی در امان مانده، در گوشه‌ای فرصت فراغت یافته و با خیال راحت روی نیمکتی آساییده باشید؟ گمان می‌کنم حتی مغازه‌داران خیابان‌های اطراف بازار هم چنین روزی را به یاد نداشته باشند. گردشگرانی که بازار را برای یک روز گشت و‌گذار در تهران انتخاب می‌کردند بیش از آنکه جلب معماری و بافت سنتی بازار تهران شوند مراقب سلامتی و حیات خود بودند که موتوری‌های بازار، نه فقط جان آنها را بلکه جان همه بازدیدکنندگان بازار را به خطر می‌انداختند.
اکنون پس از سال‌ها که بازار تهران صورت خود را باسیلی سرخ نگه داشت و پس از روزهایی که مسئولان خواب تعطیلی و انتقالش به نمایشگاه بین‌المللی تهران را از سر می‌‌گذرانند، این حجره‌های پیر، نفسی راحت کشیدند و چهره زیبا و معماری چشم‌نواز خود را، از فراز سال‌ها و از نقاب دود و ترافیک، جدا کردند. کسانی که این روزها به بازار می‌روند با وجود آنکه سال‌هاست در بازار رفت‌و آمد می‌کنند، معترفند بازار را اینگونه امن و آرام ندیده بودند. و اینها همه از روزی اتفاق افتاد که طرح‌های پیادهراهسازی پایتخت این بار به قلب اقتصادی ایران، بازار تهران رسید و تردد خودروها در خیابان 15خرداد از چهارراه گلوبندک تا ابتدای ناصرخسرو ممنوع شد.
اکنون پس از گذشت نزدیک به 2 ماه از آغاز طرح پیادهراهسازی خیابان 15 خرداد، ضلع شمالی بازار، که از ابتدای سال‌جاری آغاز شده بود، با سرعت بیشتری توسط شهرداری تهران پیگیری می‌شود.
بازار تهران که همواره از مشکل ترافیک در 4 ضلع خود یعنی محدوده خیابان‌های 15 خرداد، خیام، مولوی و امام(ره) رنج می‌برد در گام نخست، شلوغ‌ترین معبر خود یعنی ضلع شمالی بازار را در قالب طرح‌هایی که برای خیابان‌های پر تردد تهران به‌خصوص مراکز خرید برنامه‌ریزی شد، مسدود کرد تا هیچ خودرویی در محدوده چهارراه گلوبندک تا ابتدای خیابان ناصرخسرو اجازه تردد نداشته باشد.
طرح پیاده‌راه بازار پس از اجرای 2 طرح موفق دیگر یعنی خیابان صف (باغ سپهسالار سابق) و کوچه مروی صورت می‌گیرد که هر 2 در سال 86، در کنار طرح‌هایی چون بهسازی پیاده‌روی خیابان ولی‌عصر(عج) با استقبال تهرانی‌ها مواجه شد.
سبزه میدان سبز شد
عظمت معماری بانک ملی روبه‌روی بازار، این روزها فارغ از هیاهوی تاکسی‌های دربستی و دادوقال موتورسواران، در آرامش یک پیاده‌راه دیدنی است. آرامش بازگشته به بازار را از صدای آکاردئون مرد نابینایی می‌توان حس کرد که پشت سرش ورودی بازار سبزه میدان زیباتر از همیشه است و انگار دیگر کسی در این راسته آتش نمی‌برد! همه از سر صبر روی نیمکت‌های وسط خیابان، در کنار کوهی از خریدهایشان آب‌میوه‌ای می‌نوشند و نگاهشان را در اطراف چرخی می‌دهند تا بازار را این بار از زاویه میراثی کهن بنگرند؛ بازاری با وسعت 110 هکتار و بیش از60 هزار واحد تجاری که در خود جای داده است.
حوزه تاریخی شهر تهران به ویژه محدوده بازار در حالی تبدیل به پیاده راه می‌شود که در مرحله اول اجرای این برنامه از چهارراه گلوبندک تا خیابان ناصر خسرو، محدودیت تردد خودروهای شخصی اعمال شده و توسط شهرداری، اتوبوس‌ها و خودروهای ون به‌صورت رایگان، جابه‌جایی و حمل‌ونقل شهروندان را برعهده گرفته‌اند. علاوه بر این، شهرداری تهران برای کاهش توقف‌های حاشیه‌ای در محدوده بازار و رفاه حال شهروندانی که با خودروی شخصی به محدوده بازار مراجعه می‌کنند، تخفیف 50 درصدی برای پارکینگی که در خیابان سعدی جنوبی واقع شده در نظر گرفته است. خودروهای ون و اتوبوس‌ها در حال حاضر در ایستگاه مترو امام خمینی(ره) مستقر هستند.
این خودروها پس از عبور از خیابان صور اسرافیل، ناصرخسرو، 15 خرداد و خیام به ایستگاه مترو امام خمینی(ره) باز می‌گردند. برای جابه‌جایی خریدهای شهروندان از بازار هم تمهیداتی اندیشیده شده است که براساس آن شهروندان یا به وسیله گاری دستی‌ها که در خطوط مخصوص حرکت می‌کنند خریدهای خود را تا وسایل نقلیه عمومی یا وسایل شخصی خود که در پارکینگ‌ها پارک شده است، حمل خواهند کرد یا از طریق پیک بادپا خریدهای خود را در منزل تحویل خواهند گرفت.
بازار تهران با دریافت روزانه یک میلیون مسافر از سراسر تهران و با داشتن 3 ایستگاه مترو از ضلع شمالی تا جنوبی خود و همین‌طور ایستگاه‌های متعدد اتوبوس همچنان با تقاضای سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی مواجه است، چنان که عمده سفرها در محدوده بازار توسط تاکسی‌ها و موتوری‌ها انجام می‌شود.
کف‌سازی؛ مرحله نخست
پس از گذشت روزهای ابتدایی طرح و همین‌طور آشنایی نسبی مردم با شرایط جدید بازار، با جمع‌آوری نیمکت‌ها و گل‌های وسط خیابان 15خرداد، عملیات کندن آسفالت محدوده پیاده‌راه نیز آغاز شده است و در چند روز آینده کف‌سازی پیاده راه این خیابان آغاز می‌شود. این محدوده با فرشی از سنگ از عابران و خریداران بازار سنتی و بزرگ تهران استقبال خواهد کرد و مانند 2 پیاده‌راه مروی و صف، نیمکت‌ها و گلدان‌ها و سایر امکانات برای رفاه شهروندان به خیابان اضافه خواهد شد.
محمد باقر قالیباف، شهردار تهران که در آخرین روزهای فروردین ماه از این طرح دیدن می‌کرد ضمن تأکید بر افزایش تعداد ون‌ها و اتوبوس‌های جدید برای سرویس‌دهی به تهرانی‌ها گفت: «همه کشورهای دنیا تجربه آن را دارند که مراکز قدیمی شهر و در واقع ارگ قدیم و مرکز اصلی شهر، به‌عنوان میراث فرهنگی نگهداری شوند و در کنار زندگی و تجارت، مردم بهترین ساعات تفریح و استراحت خود را در آن بگذرانند.
اما محدوده بازار تهران فقط جنبه اقتصادی پیدا کرده بود.» شهردار تهران در این دیدار بار دیگر بر عزم شهرداری برای بازسازی و نگهداری بخش قدیمی شهر سخن گفت تا به این وسیله پیاده بر سواره تقدم یابد.در ادامه دیدارهای مسئولان از این طرح، این بار نوبت به اعضای شورای شهر رسید تا از پیاده‌راهی دیگر در پایتخت دیدن کنند.
مرتضی طلایی در حاشیه این دیدار به کاهش درصد جرایم و افزایش امنیت عابران پیاده اشاره کرد و گفت: «یکی از اهداف مهم طرح پیاده‌راه خیابان 15خرداد در کنار توجه به حقوق شهروندان، توجه به بافت تاریخی تهران قدیم و احیای این هویت است که بسیار اهمیت دارد.»
کارشناسان، عملیات پیادهراهسازی برای این خیابان را در 3 مرحله برنامه‌ریزی کرده‌اند. مرحله اول طرح ساماندهی بازار است. در فازهای بعدی و برای حفظ هویت تاریخی شهر تهران، طرح تا محدوده چهارراه سیروس و خیابان مولوی ادامه پیدا می‌کند تا طول مسیر پیادهراهسازی شده در مجموع به هزار و 200 متر برسد. بدین ترتیب با اتصال این مسیر پیادهراهسازی شده به خیابان مولوی و ایجاد خطوط اتوبوس تندرو و ویژه در این مسیر ـ آزادی به افسریه ـ شهروندان تهرانی با خیالی آسوده می‌توانند به بازار سفر کنند.
تراموا؛ سوغاتی از فرنگ
این روزها که قلب تهران، بازار، با مسدود شدن خیابان 15خرداد، اجرای طرح‌های ترافیکی و تغییر مسیر خیابان‌ها به نسبت هوای پاک‌تری را تنفس می‌کند، خبرهای تکمیلی نیز برای آنچه قرار است در این محدوده اتفاق بیفتد از دور و نزدیک شنیده می‌شود. مهم‌ترین این خبرها مربوط به ورود ترامواهای چرخ لاستیکی است که تا پایان خردادماه راهی محدوده بازار می‌شوند.
براساس پیشنهادهای ارائه شده، سه تراموای تک واگنه با فاصله چهار دقیقه به‌صورت یک حلقه دور محدوده بازار در حرکت خواهند بود و مسافران را در کوتاه‌ترین زمان ممکن در این محدوده جابه‌جا خواهند کرد. این واگن‌ها دارای چرخ لاستیکی‌اند و روی آسفالت حرکت می‌کنند. ۳ تا ۵ واگن به وسیله یک کشنده جابه‌جا می‌شوند که هر واگن ظرفیت ۱۵ تا ۲۰ مسافر را دارد و فضاهایی نیز برای بار در این واگن‌ها تعبیه شده است.طول خط این تراموا 13 تا 15 کیلومتر خواهد بود که 8 ایستگاه برای آن در نظر گرفته شده است و در واقع هر یک از ایستگاه‌ها حدود 300 متر از یکدیگر فاصله دارد.
مسئولان اجرای این طرح امیدوارند امسال کار کف‌سازی و تبدیل کامل خیابان 15 خرداد به پیاده‌راهی برای عبور مردم به اتمام برسد و در مجموع با وجود مشکلاتی نظیر گرانی مصالح، پیادهراهسازی این خیابان و ساماندهی پیاده‌روهای خیابان‌های مصطفی خمینی، خیام، فردوسی و مولوی با اعتباری نزدیک به 20 میلیارد تومان به بهره‌برداری برسد.
