پژوهشگران مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای روزنامه همشهری برای دستیابی به نگاه والدین نسبت به آینده فرزندانشان به انجام یک نظرسنجی تلفنی مبادرت ورزیده‌اند که روش‌ها و نتایج به دست آمده در این تحقیق را در زیر می‌خوانیم:
مدیر طرح: سیامک کفایی
همکاران: سرورالسادات هشمی- زهرا ادریس آبادی- میترا زاغی- فریده درفشی- فریده حیدر نژاد- سمیه گایگانی
پیشگفتار
نگاه والدین امروزی به آینده فرزندانشان، متفاوت از دیدگاه‌های گذشته است، نگرانی از آینده فرزندان ذهن والدین را به خود مشغول کرده و از آنها افرادی نگران اما مسوول در برابر فردای فرزندانشان ساخته است. اغلب والدین امروزی شبانه‌روز خود را وقف فرزندان می کنند و تمام دغدغه‌های ذهنی شان بعد از شرایط مالی معطوف نیازها و توقعات آنهاست.
آنها با سعی در ایجاد شرایط مطلوب، رفاه کامل و تامین نیازهای فرزندان، در پی یافتن امنیتی نسبی برای آینده فرزندان خود هستند. اکثر خانواده ها بیش از حد نگران آینده تحصیلی و شغلی فرزندان خود بوده و تمام سعی و تلاش آنها برای ایجاد بستری مناسب در زمینه تحصیل و اشتغال فرزندانشان است.
اما متاسفانه این نگرانی های والدین در بسیاری از موارد، هر چند ناخواسته، وضعیت اسفباری را برای فرزندانشان به وجود می آورد، بطوریکه در اکثر مواقع نتیجه ای به جز فشارهای ذهنی و روحی برای آن ها نداشته و مشکلات آن ها را دو چندان می کند.
از جمله مشکلاتی که در اثر حساسیت بیش از حد والدین، گریبانگیر فرزندان امروزی شده است، انتخاب رشته تحصیلی آن ها در دبیرستان و سپس در دانشگاه است.
این مسئله در سال های اخیر از مسیر اصلی خود که همانا شناسایی استعدادهای فرزندان و فراهم کردن زمینه های مساعد برای رشد و تعالی آنان است، خارج شده و تبدیل به معضلی در خانواده شده است، عدم تفاهم میان اولیاء و دانش آموزان در رابطه با انتخاب رشته، امروزه یکی از مسائل بحث برانگیز درون خانواده هاست.
"چشم و هم چشمی میان خانواده ها که امروزه دامنة آن زندگی و آینده فرزندانشان را نیز در بر گرفته است یکی ازعوامل مهم در به وجودآمدن این فشارهاست که بطور غیر مستقیم فرزندانشان را نیز وارد این رقابت کرده است، اینکه فرزند فلان کس رشته ریاضی را انتخاب کرده و مهندس آینده این مملکت است و یا فلان کس را با لقب دکتر در خانواده مطرح می کنند (غافل از اینکه دوران دبیرستان تنها بعنوان ابتدای راه و پایه و اساس تحصیلات دانشگاهی است نه تمام آن ) و یا اینکه فلانی فرزندش را از سال دوم دبیرستان به کلاس کنکور می فرستد پس بچه ما از سوم راهنمایی باید به کلاس کنکور برود، علاوه بر اینکه راه انتخاب را برای فرزندانشان می بندد آنها را ناخودآگاه وارد یک جو سراسر استرس می کند بطوریکه این قبیل دانش آموزان دیگر دوران دبیرستان را مدنظر قرار نداده و صرفاً دانشگاه و آینده را وارد رؤیاهای آشفته خود می کنند."
لیکن متاسفانه این سخت گیری ها و چشم هم چشمی ها و فشارها برروی فرزندان، تنها در بعد تحصیلی کودک و به امید آینده ای روشن از سوی والدین اعمال می شود، حال آن که آینده فرزندان فقط درگرو پیشرفت تحصیلی آنها نیست و والدین باید فرزندانشان را از جنبه‌های مادی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، روانی و تربیتی تحت مراقبت قرار دهند و به انحاء مختلف به آنها توجه نمایند.
"بنا به گفته ستیر، پدران و مادران معلمینی هستند که در مشکلترین مدرسه دنیا برای آدم‌سازی خدمت می‌کنند. مدرسه‌ای که مدیر، معلم ومستخدم آن خودشان هستند، و تعطیلات، ارتقاء‌مقام و حقوق ندارد.
مدرسه‌ای 24 ساعته و 365 روزه که حداقل 18 سال برای هر فرد خدمت میکند. علاوه بر این مدرسه‌ای با دو رییس که با وجود آن مشکلات بسیاری پیش می‌آید. این سخت ترین، پراضطراب‌ترین و پرزحمت‌ترین کار است و احتیاج به حد اعلای حوصله، گذشت، خوش‌اخلاقی، کاردانی، علاقه، آگاهی و دانش دارد."
همانطور که گفته شد، امروزه کمتر به این بعد زندگی کودکان و فرزندان توجه می شود. تردیدی نیست که تحصیل و کسب تخصص علمی برای دستیابی به جایگاه مناسب اجتماعی خود درآینده، اهمیت زیادی دارد و هرگونه اختلال و مشکلی که در این روند ایجاد شده و فرد را از تحصیل مناسب بازدارد لطمه ای جبران‌ناپذیر به زندگی آینده او وارد خواهد آورد، لیکن این مسئله نباید والدین را از جنبه های دیگر زندگی فرزندشان بازدارد. گرچه آینده نگری والدین تاثیر به سزایی بر زندگی آینده فرزندان خواهد داشت، زمانی ارزشمند خواهد بود که این آینده نگری همه جانبه باشد.
وبلاگ آینده نگر، در این زمینه مطالبی را تحت عنوان والدین آینده نگر نگاشته است که در ذیل به اهم آن اشاره ای خواهیم داشت:
والدین آینده نگر می بایست سطح آگاهی خود را نسبت به واقعیتهای روز جهان ارتقاء داده و توجه داشته باشند که نوجوان و جوان نیازمند احترام و درک شدن از سوی والدین هستند. والدین آینده نگر توجه دارند که نسل جدید دیدگاهها و خواسته هایی دارد که می‌بایست با آنها با دقت و ظرافت برخورد کرد. سخن اندیشمندان آینده نگر اینست که والدین در عین اینکه می باید نسبت به مضرات تکنولوژی های جدید مانند اینترنت آگاه و به هوش باشند، به هیچ وجه عامل سرکوب خواسته فرزند در استفاده معقول و مفید از این تکنولوژی ها نشوند.
این امر که ظرافت خاصی می طلبد، تنها با ارتقاء سطح آگاهی والدین از جدیدترین دستاوردهای تکنولوژی روز که جوانان با آن سر و کار دارند، میسر میشود. والدین آینده نگر خود را موظف می بینند که در این دنیای وانفسا که خطر ات بی شماری فرزندانشان را تهدید میکند، با مطالعه آخرین کتابهای روانشناسی درباره شیوه تربیت فرزندان، خود را به دانش روز مجهز کنند. تنها با درک این ضرورت از سوی پدر و مادرهاست که میتوانیم به تحقق جامعه ای سالم، پویا و پر از مهر و مدنیت و آینده فرزندانمان امیدوار باشیم.
از نظر نویسنده سایت مرجع مقالات و آموزش والدین به سه دسته تقسیم شده اند: هر یک از این سه گروه می توانند آینده بسیار متفاوتی را برای فرزند خود رقم زنند.
"دسته اول والدین دلسوز ومتعهد، دسته دوم والدین سخت گیرو سلطه طلب ودسته سوم والدین آسان گیر ودیگر پیرو"
گروه اول معمولا موفق می شوند با کمک فرزند خود همه موانع و مشکلات آینده را از سر راه او خود بردارند. فرزندان والدین دسته دوم همیشه با کمبود های شدید عاطفی و توجه روبرو بوده و مستعد پذیرش حمایت های خارج از خانواده هستند.
فرزندان والدین دسته سوم همیشه خطرات متعدد آینده آن ها را تهدید کرده و با توجه به اینکه این فرزندان دچار پراکندگی احساس، عملکرد و رفتار هستند، خوب و بد را به درستی نمی توانند تشخیص دهند و از این نظر بسیار آسیب پذیر خواهند بود.
شما خود را جزو کدام دسته از والدین می دانید و برای آینده فرزند خود چه تصمیمی دارید؟
منابع و مآخذ:
1- شهریار
2- iranpress
3- آینده نگار
4- majidlearn
کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به دیدگاه والدین نسبت به آینده فرزندانشان دست یافت. این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.
اهداف تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات و پاسخ هایی است که پاسخگویان در مورد آینده فرزندان عنوان کرده اند.
روش نظرسنجی
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.
جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل 1182 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد درصد 30 مرد و 70 درصد زن هستند.
زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 28 مهرتا 1 آبان ماه 1386 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.
پرسشنامه نظرسنجی
1. جنس
2. سن
3. تحصیلات
4. از فرزندانتان چه انتظاری دارید؟
5. دوست دارید فرزندتان بعد از دیپلم ادامه تحصیل دهد یا جذب بازار کار شود؟
6. ضرورت ادامه تحصیل را برای فرزندان خود تا چه حد می دانید؟
7. برای این که رویاهای شما برای آینده فرزندانتان تحقق پیدا کند چه اقداماتی کرده اید ؟
8. دوست دارید فرزندتان در آینده چه کاره شود؟
9. برای آینده فرزندتان علم را بهتر می دانید یا ثروت؟
چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر، به منظور دست یافتن به نظر پاسخگویان در مورد نقش والدین در تربیت کودک به اجرا درآمد. یافته های این طرح به قرار زیر است:
- 70 درصد از پاسخگویان زن و30درصد مرد هستند.
- 18 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-26 سال قرار دارند.
- از میان پاسخگویان، 40درصد دارای مدرک تحصیلی دیپلم بوده اند.
- 41 درصد از پاسخگویان،درس خواندن را مهمترین انتظار از فرزندشان می دانند.
- 86 درصد از پاسخگویان ،علاقه دارند که فرزندانشان پس از دیپلم به تحصیل ادامه دهند.
- 89 درصد از پاسخگویان ادامه تحصیل فرزندانشان را ضروری می دانند.
-47 درصد از پاسخگویان علم و ثروت را مکمل یکدیگر دانسته اند.
جنس پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1182 نفر پاسخگو 70 درصد زن و30 درصد مرد هستند.
جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس
| جنس |
تعداد |
درصد |
| زن |
831 |
70 |
| مرد |
351 |
30 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 1
سن پاسخگویان
جدول شماره 2، نشان دهنده توزیع جامعه آماری این تحقیق است. همان طور که مشاهده می شود بزرگترین گروه سنی در 1182 نفر پاسخگوی این تحقیق را گروه سنی 26 تا 30 سال(18 درصد) و کوچک ترین گروه سنی را گروه 15 تا 20 سال (5درصد) تشکیل می دهند.
جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن
| سن |
تعداد |
درصد |
| 30-26 سال |
217 |
18 |
| 40-36 سال |
191 |
16 |
| 25-21 سال |
163 |
14 |
| 35- 31 سال |
161 |
14 |
| 45- 41 سال |
128 |
11 |
| 60-50 سال |
101 |
8 |
| 50-46 سال |
78 |
7 |
| 60 سال به بالا |
78 |
7 |
| 20- 15 سال |
65 |
5 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 2
سطح تحصیلات پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3، از میان 1182 نفر پاسخگو 40 درصد دیپلم و 2 درصد بی سواد هستند.
جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات
| میزان تحصیلات پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| دیپلم |
473 |
40 |
| ابتدایی |
167 |
14 |
| لیسانس و بالاتر |
164 |
14 |
| راهنمایی |
163 |
14 |
| دانشجو وفوق دیپلم |
116 |
10 |
| دبیرستان |
69 |
6 |
| بی سواد |
30 |
2 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 3
پاسخگویان از فرزندانشان چه انتظاری دارند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1182 نفر پاسخگو، 41 درصد از فرزندان خود انتظار درس خواندن را دارند، 31 درصد انتظاردارند که فرزندانشان مودب و حرف شنو باشند، مفید بودن برای جامعه خواسته 18 درصد از پاسخگویان و داشتن ایمان و هدف دار بودن، هریک انتظار5 درصد از پاسخگویان از فرزندانشان است.
جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس انتظار آن ها از فرزندانشان
| انتظار پاسخگویان از فرزندانشان |
تعداد |
درصد |
| درس خواندن |
483 |
41 |
| ادب و حرف شنوی |
367 |
31 |
| مفید بودن برای جامعه |
209 |
18 |
| با ایمان بودن |
62 |
5 |
| هدف دار بودن |
61 |
5 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 4
پاسخگویان دوست دارند که فرزندشان پس ازاخذ دیپلم، ادامه تحصیل دهد و یا جذب بازار کار شود؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 1182 نفر پاسخگو،86 درصد علاقه مند هستند که فرزندانشان پس از دیپلم ادامه تحصیل دهند، 9 درصد گفته اند که علاقه فرزندشان مهم است و تنها 5 درصد علاقه دارند که فرزندانشان پس از دیپلم جذب بازار کار شوند.
جدول 5 - توزیع پاسخگویان بر اساس علاقه آنها به تحصیل یا کار فرزندان پس از دیپلم
| علاقه پاسخگویان به تحصیل یاکار فرزندان پس از دیپلم |
تعداد |
درصد |
| ادامه تحصیل |
1013 |
86 |
| علاقه فرزند مهم است |
113 |
9 |
| جذب بازار کار |
56 |
5 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 5
پاسخگویان ادامه تحصیل را برای فرزند خود تا چه حد ضروری می‌دانند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 1162 نفر پاسخگو، که نمی خواستند فرزندشان پس از دیپلم جذب بازار کار شود، 89 درصد این ضرورت را زیاد، 10 درصد تا حدی وتنها 1 درصد کم می دانند.
جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان ضروری دانستن ادامه تحصیل برای فرزندانشان
| میزان ضرورت ادامه تحصیل فرزندان برای پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| زیاد |
1005 |
89 |
| تا حدی |
115 |
10 |
| کم |
6 |
1 |
| جمع |
1126 |
100 |
نمودار شماره 6
پاسخگویان به منظور تحقق یافتن رویا هایشان برای فرزندان چه اقداماتی کرده اند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، 46 درصد از پاسخگویان ابراز داشته اند که برای این منظور هر کاری را که در حد توانشان بوده است انجام داده اند، تشویق به درس خواندن پاسخ 16 درصد از پاسخگویان بوده است، 13 درصد از پاسخگویان گفته‌اند که فرزندان خود را در کلاس های مختلف ثبت نام کرده اند، 11 درصد آینده اقتصادی فرزندان خود را تامین کرده و 10 درصد به برنامه ریزی و راهنمایی فرزندان خود پرداخته اند، 4 درصد از پاسخگویان نیز گفته اند که ایجاد محیطی آرام برای فرزندانشان تنها اقدام آن ها بوده است.
جدول شماره 7- توزیع پاسخگویان بر اساس اقدامات آنها برای فرزندانشان
| اقدامات پاسخگویان برای فرزندانشان |
تعداد |
درصد |
| انجام هر کاری که در حد توانشان بوده است |
538 |
46 |
| تشویق آنها به درس خواندن |
180 |
16 |
| ثبت نام آنها در کلاس های محتلف |
155 |
13 |
| تامین آینده اقتصادی آن ها |
135 |
11 |
| برنامه ریزی و راهنمایی آن ها |
122 |
10 |
| ایجاد محیطی آرام |
52 |
4 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 7
پاسخگویان ، دوست دارند فرزندانشان در آینده چه شغلی را انتخاب کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8 ،پاسخگویان در پاسخ به این سئوال که دوست دارند در آینده فرزندانشان چه مشاغلی داشته باشند، 58 درصد علاقه فرزندان را شرط دانسته اند، 12 درصد شغل پزشکی را عنوان کرده اند، 10 درصد گفته اند برای فرزندانشان شغلی را می خواهند که منزلت و احترام داشته باشد، 7 درصد از پاسخگویان به شغل مهندسی اشاره کرده اند، همچنین 5 درصد مشاغل دولتی، 4 درصد مشاغل آزاد و 4 درصد نیز مشاغلی با درآمد بالا را برای فرزندان خویش مناسب دانسته اند
لازم است یادآوری شود که تعداد بسیار اندکی از پاسخگویان، اظهار کردند تمایل دارند فرزندانشان به کارهایی چون معلمی(0.8درصد)، وکالت(0.8درصد)، ومشاغل نظامی (0.1 درصد) اشتغال یابند. این درصد های ناچیز، در جدول 8 محاسبه و گزارش نشده است.
جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس علاقه آن ها به شغل آینده فرزندانشان
| علاقه پاسخگویان به شغل آینده فرزندانشان |
تعداد |
درصد |
| بستگی به علاقه خودش دارد |
686 |
58 |
| پزشکی |
140 |
12 |
| شغلی که منزلت و احترام داشته باشد |
129 |
10 |
| مهندسی |
79 |
7 |
| مشاغل دولتی |
59 |
5 |
| مشاغل آزاد |
48 |
4 |
| مشاغلی با درامد بالا |
43 |
4 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 8
پاسخگویان برای آینده فرزندانشان علم را بهتر می دانند یا ثروت؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، 47 درصد از پاسخگویان گفته اند که علم و ثروت مکمل یکدیگر هستند،42 درصدعلم را ارجح دانسته اند و تنها 11 درصد ثروت را بهتر از علم می دانند.
جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان بر اساس نظر آن ها در باره اهمیت علم یاثروت در آینده فرزندانشان
| علاقه پاسخگویان به علم یا ثروت |
تعداد |
درصد |
| مکمل یکدیگرند |
550 |
47 |
| علم |
500 |
42 |
| ثروت |
132 |
11 |
| جمع |
1182 |
100 |
نمودار شماره 9